Vjerskim obredima nije mjesto u zgradama javne uprave

Vjerski obredi se ne mogu održavati u zgradama javne uprave, jer takav čin, uz favorizovanje jedne vjerske zajednice, nepotrebno provocira podjele.

To su ocijenili sagovornici “Vijesti”, navodeći da se poštovanjem vjerskih prava ne smije ugrožavati sekularnost, odnosno, Ustavom garantovano uređenje Crne Gore po kome su vjerske zajednice odvojene od države.

Sveštenici Mitropolije crnogorsko primorske (MCP) osveštali su u četvrtak zgradu Opštine Budva nakon što je Marko Bato Carević (Demokratski front) izabran za predsjednika te Opštine.

Iz Carevićevog kabineta juče nije odgovoreno na pitanja ‘Vijesti’ zašto je u Opštini održan vjerski obred, da li je time prekršen Ustav kojim je definisana odvojenost javnih funkcija od bilo koje vjere i da li je time iskazano nepoštovanje prema ostalim službenicima u Opštini koji su druge vjere.

Na ista pitanja, Carević je u telefonskom razgovoru kazao novinarki “Vijesti” da ne zna šta bi odgovorio.

“Vi me targetirate... pravite od ničega dramu. Kada ste vi iz ‘Vijesti’ u pitanju za sada ću ostati bez komentara... Vi ćete svakako šta god kažem okrenuti kako vama odgovara”, kazao je Carević.

Izvršni direktor Centra za građanske slobode (CEGAS), Boris Marić, je kazao

“Vijestima” da se mora konstatovati povreda principa sekularnosti, jer “kada bi ta praksa postala pravilo u Crnoj Gori imali bismo situaciju da bi nam javne institucije po pravilu postale osveštavane od strane duhovnih lica različitih konfesija”.

“Zamislimo da u Rožajama predsjednik dovodi imame, a na Cetinju bi se moglo desiti nešto treće. Konkretno, Carević ukoliko je htio da zadovolji svoje duhovne potrebe mogao se kod svog duhovnika moliti za uspjeh u velikim izazovima vršenja lokalne vlasti, za pravdu i ljubav”, kazao je Marić.

On je istakao da ovakva praksa ima i političko-sistemski rizik, koji se ogleda u stvaranju prostora za jačanje etnocentrizma koji je antipod građanskoj Crnoj Gori.

Marić je ocijenio da poštovanje prava, pa i vjerskih, ne smije ugrožavati sekularnost, odnosno Ustavom garantovano uređenje Crne Gore: “Odvojenost države i crkve i vjerskih zajednica je civilizacijski iskorak koji je praksa učinila pozitivnim, blagotvornim i za crkvu i za državu”.

Smatra da je činom osveštanja poslata primarno dnevno politička poruka, koja “upućuje da se ne vidi cjelina crnogorskog društva, što podjele nepotrebno provocira”.

Iz Instituta alternativa saopštili su da osveštavanje zgrade Opštine Budva može narušiti ustavno načelo odvojenosti vjerskih zajednica od države i dovesti u nejednak položaj korisnike i korisnice javnih usluga i zaposlene u organima uprave.

“Lokalna samouprava, bez obzira na političke partije koje osvoje većinu na lokalnim izborima, treba da služi svim građanima i građankama nezavisno od njihovih ličnih svojstava i uvjerenja”, poručili su iz IA.

Dodaju da je činom izbora na ovu važnu funkciju, predsjednik Opštine naročito dužan da omogući dosljedno poštovanje zakona i Ustava, i pošalje poruku građanima i građankama da su ravnopravni u ostvarivanju svojih prava pred lokalnim organima.

Asistent na katedri za ljudska prava na pravnom fakultetu Centralno evropskog univerziteta (CEU), Mirko Đuković, je kazao “Vijestima” da Opština, kao i bilo koja zgrada koja je u službi javne uprave i građana ne može da bude mjesto vjerskog obreda.

“Standard Evropskog suda za ljudska prava je jasan. Dok je sloboda vjeroispovijesti jedno od fundamentalnih prava i sloboda u demokratskom društvu, sud vrlo jasno kaže da država ne može da određuje šta konstituiše religiju ili vjerovanje, to se isto odnosi za one koji su ateisti, agnostici, skeptici... tako da Ustav i Konvencija jednaku zaštitu nude i jednima i drugima. Pravo vjeroispovijesti je personalno i subjektivno, i nije vezano za bilo koju instituciju”, kazao je Đuković.

Ova sloboda, kako je pojasnio, između ostalog podrazumijeva i pravo da neko praktikuje ili ne praktikuje religiju:

“Vjerska sloboda je prvenstveno stvar pojedinca i podrazumijeva i slobodu da to vjerovanje manifestuje sam ili u zajednici sa drugima, u javnosti ili u privatnosti svog doma. Značajno je da ova sloboda ne štiti svaki čin ili oblik ponašanja motivisan ili inspirisan religijom ili vjerovanjem. Drugim riječima, član 9 Konvencije štiti privatno, ali ne nužno i svako javno ponašanje inspirisano tom savješću. Shodno tome, ne dozvoljava kršenje opštih zakona”, kazao je Đuković.

On je pojasnio da poenta sekularizma nije da definiše odnos crkve i države nego da u odvojenosti crkve i države nađe adekvatan način da zaštiti nečiju slobodu vjeroispovijesti a da poštuje načelo jednakosti: “Tako da sekularizam nije ideologija već sredstvo da se osigura jednakost u društvu”.

"Sud za ljudska prava je utvrdio da zaklinjanje nad Biblijom predstavlja kršenje prava na slobodu vjeroispovijesti jer zaklinjanje nad bilo kojom Svetom Knjigom predstavlja zaklinjanje u pojedinačnoj religiji. Dakle, to je stvar slobodnog izbora. Reći "tako mi Bog pomogao" ne predstavlja nametanja nekome svojeg religijskog uvjerenja. S druge strane, osveštanje prostorija to predstavlja", rekao je Đuković.

Iz Ministarstva za ljudska i manjinska prava (MLJMP) su reagujući na pravoslavni vjerski obred u zgradi Opštine Budva, saopštili da je potrebno nedvosmisleno i odlučno očuvati sekularni karakter svih crnogorskih opština i države Crne Gore u cjelini.

“Vjerska služba u građanskim javnim servisima, uz favorizovanje jedne vjerske zajednice, doprinosi podjelama i diskriminaciji. U Crnoj Gori, pa ni u Opštini Budva, nije uspostavljena državna i zvanična vjera. Nosioci javnih funkcija, na svim nivoima, su dužni da poštuju Ustavom Crne Gore definisanu odvojenost od bilo koje vjere i da prema svima postupaju jednako”, kazao je državni sekretar u tom Vladinom resoru, Aleksandar Saša Zeković.

On navodi da u slučaju Opštine Budva nije saopšteno da je to bio zahtjev zaposlenih ili korisnika opštinskih javnih službi.

“Čak i da jeste onda to pruža osnov da i drugi zatraže obrede po običajima koji su bliski njihovim vjerskim uvjerenjima”.

On je istakao da reagovanje Ministarstva nije politizacija tog pitanja i događaja već je obaveza i odgovornost državnog organa koje je zaduženo za slobodu vjeroispovijesti da na vrijeme ukaže da privilegovalnost jedne vjerske zajednice direktno vodi praktičnom potvrđivanju zvanične vjere i afirmaciji teokratije.

“Teokratija se postepeno uspostavlja uzdizanjem dominantne religije do nivoa koji marginalizuje druge i ugrožava pozitivne vjerske slobode. Ministarstvo za ljudska i manjinska prava poziva predsjednika Opštine Budva, ali i čelnike svih crnogorskih opština da se suzdrže od daljih aktivnosti i pokažu potrebne demokratske kapacitete i potvrde u svakodnevnoj praksi odvojenost države od bilo koje vjerske zajednice”, poručio je Zeković.

Glavni savjetnik lidera koalicije za “Budućnost Crne Gore” Zdravka Krivokapića, Srećko Crnogorac, je kazao da je to razumio kao politički akt Carevića, navodeći da je to način na koji je pokazao šta je bila prethodna uzurpatorska vlast u Budvi.

“Postoje države gdje je to uobičajena situacija, prije svega u Grčkoj”, kazao je Crnogorac u emisiji “Načisto” TV Vijesti.

On je kazao da treba naći sredinu između revolucionarnog razumijevanja sekularnosti i onoga što je teističko viđenje.

Portparol SD Nikola Zirojević rekao je da je osveštavanje i performans unutar zgrade Opštine Budva, koja nije nečija prćija, nego zgrada svih građana, “bruka za savremenu Crnu Goru”.

Ističući da je “nažalost Budva, u 21. vijeku, od metropole crnogorskog turizma, postala centar teokratske Crne Gore”, Zirojević je kazao da je nevjerovatno da se u ustavom definisanoj građanskoj i sekularnoj Crnoj Gori, dešavaju takve retrogradne aktivnosti.

“Političke promjene poprimaju simboliku povratka u prošlost”

Iz Socijaldemokratske partije (SDP) je saopšteno da političke promjene u Crnoj Gori sve više poprimaju simboliku povratka u prošlost umjesto puta u budućnost, sa crkvom kao ključnim akterom i njenim neskrivenim presudnim uticajem na postizborni politički proces.

Generalni skretar te stranke Ivan Vujović je kazao da bi medijatorska i presudna politička uloga Srpske pravoslavne crkve (SPC) u procesu formiranja vlasti u jednoj sekularnoj državi morala pokrenutii receptore demokratske javnosti i svih njenih aktera.

( Alisa Hajdarpašić, Željka Vučinić )