Šta radi zastava Srbije u Crnoj Gori

Krivi i nevini

U posljednjih nekoliko mjeseci intenzivno, ali zapravo više decenija permanentno, u Crnoj Gori svjedočimo fenomenu isticanja zastave Republike Srbije na raznovrsnim političkim i vjerskim, tj. pravoslavnim skupovima, što je nerijetko izazivalo bučno negodovanje procrnogorski orijentisanog sloja društva, ali i, pomalo stidljivo, onog drugog, prosrpski identifikovanog dijela države. Pitanje je samo naizgled retoričko: šta srbijanska zastava radi u Crnoj Gori. Tumačenja su različita. Za jednu, onu tzv. procrnogorsku stranu, poslovično je riječ o manifestaciji velikosrpskih hegemonističkih težnji čiji je cilj urušavanje crnogorske nezavisnosti i negiranje crnogorske nacionalne samobitnosti, a s druge strane, za onu tzv. prosrpski deklarisanu opciju, u pitanju je nevina identifikacija sa državom u kojoj dominantno žive Srbi i (sljedstveno) promocija narodnog zajedništva (ili bliskosti) koje nije omeđeno državnom teritorijom. Utisak je i da je taj čin tek sporadično analiziran u paraleli sa npr. isticanjem albanske ili hrvatske zastave od strane Albanaca i Hrvata koji žive u CG, kao akt prezentacije matične države svog naroda. Jer, kako rekosmo, katkad se moglo detektovati da ni mnogi tzv. prosrpski nastrojeni politički i vjerski i građanski subjekti nisu blagonaklono gledali na ovu pojavu, zato što Srbija nije jedina država u kojoj žive Srbi, odnosno Crna Gora jeste država i Srba koju su, kako kažu, stari Crnogorci vjekovima stvarali romantično se zaklinjući u srpstvo. Svakako, čitavu situaciju dodatno je usložnila reanimacija stare crnogorske zastave trobojke (ili više verzija te trobojke, koju god formalnu poziciju da su te zastave imale u nekadašnjoj CG - narodnu, militarističku, dinastičku ili državnu), a koja je uveliko slična zastavi Srbije, pa se i njeno vijorenje na ulici kod obje strane očito dovodi u određenu vezu sa promovisanjem srpstva u CG, naravno, iz različitih perspektiva.

Napad i odbrana

U najkraćem, državni simboli CG kolateralna su šteta političkih obračuna i nacionalnih trauma tzv. procrnogorskih i tzv. prosrpskih opcija u XX i XXI vijeku, u čiji se prostor sukoba i frustracija zastava Srbije odnedavno provukla kao pogodno oružje napada i odbrane. S jedne strane, tzv. procrnogorska struja je preko srbijanske zastave (naivno ili oportunistički) markirala one kojima je navodno milija tuđa nego sopstvena zemlja i kojima je tajni, mračni cilj da CG postane još jedna srpska država ili čak dio tzv. Velike Srbije, dok je tzv. prosrpska opcija (opet naivno ili oportunistički) u zastavi Srbije vidjela jedinog preostalog nosioca srpskog identifikacionog koda koji je zadnjih decenija prokužen u CG, katkad i realno napadnut, i to ne izlaskom iz zajednice sa Srbijom, već prvenstveno pejorativnim i agresivnim potenciranjem srpstva kao kočničara svakog razvoja države, a nerijetko i doslovno diskriminacijom onih koji se deklarišu kao Srbi (ilustrativni su nedavni slučajevi u Ministarstvu odbrane). Pri svemu tome, naravno, suprostavljene strane ne prestaju da jedna drugu besomučno optužuju za iskrivljeno tumačenje određenih istorijskih referenci koje bi trebalo da dokažu da Crnoj Gori jeste/nije imanentno srpstvo, a što čitavu farsu o crnogorskim nacionalnim odrednicama određuje kao beskrajni, zamorni diskurs.

Čija je crnogorska zastava crnogorskija?

Promovisanje stare crnogorske trobojke (sa grbom ili bez) na javnim i privatnim skupovima, rekosmo, dodatno je produbilo navedene antagonizme: tzv. procrnogorska opcija je umislila da (crnogorski) Srbi hoće perfidno da posrbe Crnu Goru, a tzv. prosrpska da je nužno odbraniti tradicionalnu CG. Suvišno je reći da su obje teze besmislene utoliko što i jedni i drugi ozbiljno uobražavaju etičke i estetske nacionalne autonomne i autohtone vrijednosti i moći i što ih proizvoljno vežu za odabrani nacionalni amblem. Zato bi isprva najjednostavnije trebalo reći da je stvar elementarne racionalnosti, emotivne zrelosti i (spoljno)političkog poštenja da se zastava države Srbije najzad prestane zloupotrebljavati u CG i koristiti u bilo koje svrhe koje, na primjer, nemaju veze sa Ambasadom Srbije u Podgorici. A potom bi se dalo pomisliti da bi to možda mogao biti simbolični, čak početni korak u sveopštem prihvatanju (državnih) simbola CG, pa dalje i u postepenom stišavanju svakovrsnih nacionalističkih halucinacija. Jer, s jedne strane, tzv. procrnogorskim subjektima bi na taj način možda bilo lakše da jasnije, bez zasljepljujuće srdžbe vide nekadašnju crnogorsku zastavu (trobojku) i više je ne dovode u tajnu vezu sa bilo kojim simbolom i/ili interesom tuđe države, još manje sa nekakvom, kako se ponegdje može čuti, okupatorskom zastavom, pri čemu se cinično aludira na nestanak nezavisne CG poslije I svjetskog rata (retoričko pitanje „koji se to kralj u izgnanstvu kopao sa zastavom okupatora!“ ili „koji to revolucionarni pokret u svom amblemu sadrži amblem okupatora!“ obesmišljava svaku racionalnu vrijednost takvih kvalifikacija). Na taj način, oni bi u trobojci ubuduće mogli da vide isključivo stari simbol države CG koji određeni broj sugrađana izvjesno (i dalje) više voli/poštuje od nove državne zastave, a što ih više ne bi trebalo činiti nekakvim pritajenim srpskim hegemonistima, već (u dijelu simbola) možda jedino tradicionalnim Crnogorcima, bez obzira da li se nacionalno identifikuju (i) kao Srbi ili samo Crnogorci.

Takođe, nezloupotrebljavanje zastave Srbije (isto kao i simbola ovdašnje pravoslavne crkve koji se dovode u vezu sa njenim krovnim nacionalnim prefiksom, a što se može smatrati anahronim crkvenim obilježjem koji religiji nameće nedostojne i nepripadajuće, a mnogim državama ozbiljne nacionalne probleme) trebalo bi pomoći i onom dijelu građana CG koji se identifikuju sa srpskim nacionalnim bićem da ih niko (nepravedno) ne smatra zastupnicima nacionalnih interesa druge države, već isključivo građanima čiji nacionalni kod nikako ne može biti u koaliziji sa postojanjem nezavisne države Crne Gore. Uz to, vjerujemo da bi se sa aktuelnom promjenom vlasti u CG mogle prilično umiriti, a vrlo moguće i nestati iracionalne, odnosno neemotivne reakcije tog dijela građana prema zvaničnoj, takođe staroj crnogorskoj zastavi (neki kažu maliciozno modifikovanoj, iako je u stvari riječ o finesama koje se tiču estetskog i semiotskog polja heraldike i veksilologije), u kojoj su pripadnici tzv. prosrpske opcije nerijetko vidjeli isključivo partijski amblem tzv. antisrpske politike, pa bi im, sljedstveno, politički poraz onih koji su sebe prilično poistovjećivali sa državom pomogao da tu zastavu (više) ne percipiraju kao nešto što im ne pripada, bilo u istorijskom bilo u savremenom kontekstu.

Drugim riječima, i jedni i drugi, tzv. prosprski i tzv. procrnogorski subjekti (apsurdno, govorimo najčešće o članovima istih širih i užih porodica) morali bi da shvate kako jedino zbog infantilne posesivnosti i mazohističke isključivosti ne vide da se razmirica oko ovog simbola svodi na apsurdno pitanje: koja/čija crnogorska zastava je crnogorskija? U konačnom, ispravno sagledavanje ovog sumanutog problema koji sublimira i mnoge druge međunacionalne i političke trzavice, pomoglo bi svima onima koji se svrstavaju u tzv. nacionalne tabore (označitelji procrnogorski i prosrpski nisu istorijski proizvodi nacionalnih osjećanja, već konstrukti političkih manipulatora) da najzad shvate kako su u tom dizajniranom sukobu svih ovih godina participirali ne samo kao alibi za raspodjelu raznih benefita između opskurnih političkih stranaka i nacionalnih (kič) organizacija, već i kao saučesnici u bacanju prašine u sopstvene oči.

Autor je građanin Crne Gore

( Ognjen Savić )