Mračna praznina koja guta svaki smisao

U svojoj vizuelnoj i virtuelnoj, narativnoj i simboličkoj ravni, četiri videa Siniše Radulovića sa znakovitim nazivima (How to Completely Delete Yourself, Zenith, Terraforming, Immortality) dejstvuju kao 4 platoa, četiri esencijalne ravni u kojima se, u nelinearnoj, nepredvidljivoj, alogičnoj dijagramatici njihovih međusobnih relacija i mogućem slobodnom, unakrsnom, „promiskuitetnom“ sparivanju naziva radova i radova samih, mikro plan umjetnikove privatnosti i disperzivni, makro plan hibridne, manipulisane stvarnosti, uzajamno reflektuju, presijecaju, kalibriraju, de-kodiraju unutar sveobuvatnog, univerzalizujućeg plana postojanja kome umjetnik predumišljajno dodjeljuje prirodu nedokučivosti, nespoznatljivosti, onostranosti i pojavnost mistične, tamne praznine.

U ezoterično-mističkoj percepciji i iskustvu svijeta kao iluzije, kao „vremena sna“, veo obmane se razgrće moćima probuđene svjesnosti u stanju Tišine ili „Pune praznine“, stanju oslobađenosti od „ovozemaljskih“ vezanosti, uslovljenosti, zarobljenosti. U ovim video radovima, ta se vitalistička koncepcija premeće u distopijsku vizuju stvarnosti kao upravljane simulacije unutar sveobuhvatnosti kapitalističkog horizonta. Ubačeni smo u ogoljeni, ohlađeni, raščarani univerzum u kome je Kapital kolonizovao i virtuelizovao i kulturu i naš unutarnji život. Radikalnu kritiku ili pobunu protiv Sistema taj Sistem apsorbuje kao nužnu „sistemsku grešku“, promoviše kao sopstveni liberalni projekat verifikujući postojanje slobode samo kroz kontrolisanje i sabotiranje njenog istinskog osvajanja i neograničenog širenja. Ono što se širi neograničeno iza svih velova obmane ovakve postkapitalističke matrice, velova obmane kojima se ne vidi ni broj ni kraj, što se raskriva kao pozadina ili baza svih „sistemskih operacija“ - okupacije tjelesnosti i aproprijacije identiteta, demonstracije moći i fabrikovanja vrijednosti, akumulacije bogatstva, kompenzacija bola i supstitucija sreće, blještavog spektakla svih znanja i vjerovanja, hipnotičkih moći svih nadanja i sjećanja - što se otvara kao crna rupa u prostoru ova četiri videa, jeste jalova, tamna pučina, mračna praznina koja guta sve ideje, slike i simbole, svaki smisao, u kojoj je oslobađanje istinom nedosežna, stalno izmičuća tajna - Truth is out there.

Bez razmetljivog programiranja, paranoičnih ili histeričnih kompjuterskih simulacija, ekscentričnom spregom vizuelnog i tekstualnog, umjetnik šifrira taj svijet lišen usredištenja, gravitacije, orjentacije i konzistencije u kojima samoreplikujući obrasci i programi brišu avanturu razlike, promjene, novo-rađanja. U ovim se videima ogoljavaju melanholični znaci ili simbolička uporišta hipertrofiranog svijeta prezasićenih i prenapregnutih informatičkih mreža, medijatizovanog univerzuma u kome su entiteti i identiteti samo ogoljene, bljeskovite slike koje pulsiraju, neprekidno nastaju i nestaju u tami cyber-Platonove pećine, nekada mračne sobe Matrixa u kojoj je Morfijus ponudio Neu crvenu pilulu spoznaje istine i plavu pilulu blaženog neznanja.

Bestjelesna tijela-slike plutaju besciljno, kao šuplje egzistencije u kojima odzvanja glas kao „sa druge planete“, naracija sa uznemirujućom, inhuman indiferentnošću, nezaustavljiva i neumoljiva kao glas sudbine. Ona spušta sve nade, sumnje, pobune i promjene do tačke hlađenja, utrnuća, pada u hipnotički san. U tom stanju hibernacije, redundanca svih izrečenih „religijskih dogmi, vjerovanja i naučnih činjenica, istorijskih fakata i teorija zavjere, paranormalnih fenomena i fiktivnih svjetova“ infiltrira se u tkivo realnosti kao njena otkrivena tajna, falsifikuje kao njena jedina istina. Za umjetnika, to je svijet šredingerovskih paradoksa gdje se stvari istovremeno približavaju i udaljavaju, bivaju i statične i pokretne, konkretne i apstraktne, prirodne i artificijelne, notorne i kriptične, površne i pregnantne, ovozemaljske i from outer space. Tu sumnja liči na vjerovanje a prihvatanje na poricanje. Ove ontološke i egzistencijalne rotacije umjetnik sprovodi instalirajući unutar radova „omnipotentnu“, umnoženu, izmještenu, izokrenutu perspektivu adekvatnu prirodi decentriranog, disperzivnog svijeta i poziciji destabilizovanog, dislociranog čovjeka koji to stanje vrtoglavog preokretanja statusa doživljava kao regularnost, normalnost sopstvenog postojanja. U ovim rotacijama i ciljanim oscilacijama između naivnog i mističnog, uzvišenog i banalnog, hladna ozbiljnost osjećaja da svjedočimo finalni stadijum velike drame našeg postojanja, drame iz koje je čak nestala dramatičnost, efekat šoka, dimenzija spaktakla, samo je naličje (ili lice) umjetnikovog zaigranog a dubinskog ironijskog prošivanja njegovog uprizorenja stvarnosti što je umjetnikova strategija distanciranja u odnosu na samu tu stvarnost koju uprizoruje. U ovim rotacijama, izbor perspektive nije više definisan plavom i crvenom pilulom kao „lakim“ izborom između ropskog postojanja i spoznaje svog neprijatelja, između pozicije pasivnog, uvučenog/navučenog, nesvjesnog konzumenta virtuelnih mreža i „crvenog“ konzumenta, probuđenog i oslobođenog pojedinca koji sumnja i koji zna. U našem post-truth ili post-Matrix svijetu, crvene pilule gutaju i prodaju teoretičari zavjere, napaljeni proroci i fleksibilni čuvari sjećanja a plava pilula nosi mogućnost to Completely Delete Yourself: „odjavljivanja“, skidanja sa mreže, života iz offlinea, egzotičnog, gotovo alien lifea kao modusa ili uslova (samo)svjesnog i suvislog življenja sopstvene slobode. Upravo u tim umnožavanjima i izokretanjima perspektiva i pozicija, umjetnik preokreće i tačku opšte atrofije, pada, iskliznuća, u zenit, tačku rasta, lične konsolidacije, samoobnavljanja i trajanja. Kjubrikovskim obrtom, gašenjem artificijelnih napajanja i mreža, rađa se i otkriva „nova planeta“ koja je, iz perspektive umjetnika-roditelja, njegov Star Child: on je i masivna kosmička formacija i zemljolika struktura i human kreacija i čista emocija, sunce njegove intimne i umjetničke „astrogeografije“. U umjetnikovoj ne više mističkoj nego intimističkoj, porodičnoj perspektivi, ovaj ekstravagantni omaž finalnoj sceni Kjubrikove Odiseje sadrži i imanentnu kjubrikovsku ambivalenciju: ta nova, neumrežena perspektiva, taj nevini pogled, nudi izvoru iz koga je nastao pogled „sa one strane“, viziju regeneracije, produžavanja, krepkog trajanja u vremenu (umjetnik bi rekao - projekt besmrtnosti) ali postaje i svjedok nezaustavljivog urušavanja „velikog svijeta“, njegovog kopnjenja, nestajanja, možda zaglušujućeg, možda nečujnog gašenja, praznog hoda njegovih mašina iluzije koje su taj svijet i činile mogućim, ne i živim.

( Svetlana Racanović )