Damjanović: Sa začelja pretrčali cijeli region

Ministarstvo nauke u godišnjem izvještaju Evropske komisije (EK) najbolje je ocijenjen resor u Vladi, a ministarka Sanja Damjanović ističe da je Crna Gora jedina od zemalja regiona koja je u ovoj oblasti dobila ovako visoku ocjenu.

“Ovi rezultati nisu došli preko noći, već su posljedica temeljnog, svakodnevnog i posvećenog rada uz saradnju sa najkvalitetnijim ljudima iz redova akademske i inovativne zajednice u zemlji koja ima samo nešto preko 600.000 stanovnika. Moram priznati da ove ocjene nisu neočekivane, s obzirom na to da smo postigli zapažene rezultate ne samo na domaćem već i na međunarodnom tržištu”, kazala je Damjanović za “Vijesti”.

U dijelu koji se tiče poglavlja 25 Nauka i istraživanja, EK je konstatovala ne samo dobar stepen pripremljenosti, već i dobar napredak. U uvodnom dijelu konstatuje se da je dobar napredak postignut u vezi sa dvije prošlogodišnje preporuke - usvajanjem Strategije pametne specijalizacije (S3) i boljeg učešća u programu “Horizont 2020”.

Crna Gora je u junu prošle godine postala prva zemlja regiona koja je usvojila Strategiju S3, koja se odnosi na period do 2024. godine, a oblasti koje su njen prioritet su poljoprivreda, energetika, zdravlje, tuziram i informacio-komunikacione tehnologije.

EK konstatuje da S3 ima snažnu političku podršku i da ima potencijal da generiše ekonomski rast razvijajući inovativnim pristupima kompetitivne prednosti zemlje.

Ministarka poručuje da je na taj način Crne Gora dokazala da je spremna da implementira razvojne politike na isti način kao i zemlje članice EU. “Po ovom pitanju Crna Gora je donedavno bila na samom začelju, a sada smo uspjeli da pretrčimo čitavi region, jer je Crna Gora prva zemlja kandidat za EU koja je usvojila ovu važnu strategiju na kojoj je radilo oko 400 ljudi, od kojih oko 50 odsto iz realnog biznis sektora”, kazala je ona.

Briselska administracija zabilježila je da Crna Gora ima rastuću naučnu bazu i da nivo ulaganja u nju raste od 2017.

Napominje se i da je Crna Gora u maju uvrštena u Evropsku tabelu uspješnosti u inovacijama kao skromni inovator, a Univerzitet Crne Gore u januaru dobio nagradu za izvrsnost ljudskih resursa u istraživanjima.

U dokumentu piše i da su dva nova centra izvrsnosti (koja pokrivaju oblast nauke o hrani i biomedicinske nauke) započela sa radom u januaru, uz finansiranje od 1,8 miliona eura predviđenih tokom tri godine. Kao odgovor na pandemiju COVID-19, EK bilježi i da je resor nauke raspisao poziv za istraživačke projekte u oblasti zdravstva i socijalno-ekonomskog oporavka (200.000 eura).

Konstatuje se i da je zajedno sa centrom za inovacije i preduzetništvo “Tehnopolis“ i novoosnovanim Naučno-tehnološkim parkom Crne Gore, Ministarstvo koordiniralo radom 3-D laboratorija u akademskom i privatnom sektoru za zajedničku proizvodnju lične zaštitne opreme.

Kroz instrument EU pretpristupne pomoći (IPA), 13 projekata je odabrano u okviru šeme zajedničkog dodjeljivanja grantova za inovativne projektne ideje, a u martu 2020. godine potpisani su ugovori za opremanje tri laboratorije u “Tehnopolisu”, kao i građevinske radove na Naučno-tehnološkom parku Crne Gore.

I učešće Crne Gore u okvirnom programu “Horizont 2020” pokazuje veoma dobar trend za 2019. godinu, primajući 3,2 miliona eura direktnog doprinosa EU i dostižući stopu uspjeha od 13,9 odsto u poređenju sa 12 odsto, što je evropski prosjek.

“Podigli smo konkurentnost na nacionalnom nivou jer smo sprovodili visoke standarde kao i međunarodnu evaluaciju svih projekata. Sve ovo je rezultiralo činjenicom da je Crna Gora postala konkurentna i na evropskoj sceni, to jest u najprestižnijem EU okvirnom programu ‘Horizont 2020’. Stopa uspješnosti Crne Gore u ovom programu je iznad EU prosjeka po ocjeni EK”, navodi Damjanović.

Ovo poglavlje je ujedno prvo koje je otvoreno i privremeno zatvoreno, još 2012.

Uhvatili se u izazov i sa borbom protiv kancera

Kao najmanja zemlja u regionu, Crna Gora je inicirala krupnu pan-evropsku istraživačku i medicinsku infrastrukturu baziranu na najsavremenijim tehnologijama - Međunarodni institut za održive tehnologije (SEEIIST), koji targetira jedan od najvažnijih društvenih izazova - borbu protiv kancera. Riječ je o najuspješnijoj metodi liječenja kancera.

“Ponosni smo što je upravo ovaj projekat jedina krupna istraživačka infrastruktura u ovoj oblasti koja je eksplicitno uključena u Ekonomski investicioni plan za zapadni Balkan. Sve ovo pokazuje da je SEEIIST projekat u srcu Evrope, a svetionik za region jugoistočne Evrope u kojem živi 40 miliona stanovnika. Uz jaku međunarodno ekspertsku i političku podršku uspjeli smo da sa ovim projektom apliciramo za pozicioniranje ovog projekta na jedinstvenu listu evropskih infrastrukturnih projekata - ESFRI roadmap”, kazala je Damjanović.

Ukoliko se SEEIIST nađe na ovoj listi, imaće mogućnost da koristi ozbiljne strukturne fondove EU, s obzirom na to da je riječ o investiciji od oko 200 miliona eura.

Ministarka poručuje da bi to zapravo bio jedinstveni slučaj jer nikada do sada se nijedan projekat iz regiona jugoistočne Evrope nije našao na ovoj listi. “Veoma se radujem ovim uspjesima Crne Gore”.

( Miloš Rudović )