Lažne informacije i teorije zavjera: I riječi ljekara ne piju vodu

Samo jedan servis za provjeru činjenica u Crnoj Gori - Raskrinkavanje.me, svakog mjeseca raskrinka i do dvadeset lažnih vijesti, dezinformacija i teorija zavjera koje objave mediji, ili su ti sadržaji podijeljeni na društvenim mrežama.

Među vijestima koje su bile predmet provjere, na tom portalu nalaze se i oni čiji su akteri ljekari.

Portali za provjeru činjenica više puta su analizirali objave o koronavirusu i razlozima njegovog nastanka koje je objavila hrvatska pedijatrica Nada Jurinčić, među ljekarima čije su objave predmet analize su i Roberto Petrela iz Italije, Lidija Gajski, te bivša ministarka zdravlja u Vladi Srbije i profesorka na Medicinskom fakultetu, endokrinolog Nada Kostić.

Zimski ili virus za sve sezone

Jurinčić je, pored ostalog, objavila da je virus korone “jedan od mnogobrojnih virusa, iz grupe influence virusa (grupe virusa gripa), čija je osobina spontana mutacija i dolazak u zimskim mjesecima”.

Portal Raskrinjavanje objavio je da tvrdnje Jurinčićeve da koronavirus pripada grupi influenca virusa, odnosno virusa gripa, demantuje zvanični stav Svjetske zdravstvene organizacije (SZO), čiji je direktor Tedros Adhan objasnio da je koronavirus drugačiji od influence i da nije sezonskog karaktera.

“I poznati američki Institut za medicine John Hopkins objasnio je početkom februara da su influence (grip) i kovid-19 infektivne bolesti respiratornog trakta, te iako mogu izgledati slično one su uzrokovane različitim virusima”, navodi taj portal i dodaje da su netačne i tvrdnje da virus dolazi u zimskim mjesecima, “jer smo svjedoci njegove pojave i tokom ljetnjeg perioda”.

O vakcini i prije nego su istraživanja završena

Ljekar Roberto Petrela predmet je analize zbog širenja teorije zavjere da je kovid-19 smišljen za smanjenje broja populacije na zemlji. On je glavni akter snimka koji je objavljen na Facebook stranici “Građansko buđenje”, u kojem se, pored ostalog, navodi da je kovid-19 skraćenica za “potvrda o identifikaciji vakcine” sa vještačkom inteligencijom, a da je broj 19 “godina kada je kreiran”.

Snimak je, nakon analize servisa za provjeru, označen kao sporan.

“Kovid-19 nije ime virusa. To je ime međunarodnog plana za kontrolu i smanjenje populacije i to se razvijalo posljednjih nekoliko decenija, a započeto je 2020. godine. Ono što reaktivira virus je prethodno oslabljen imunitet prethodnim vakcinama. Ono što sada žele da nam ubrizgaju su najgore vakcine do sada. To je bukvalno ulazak u pakao sa ciljem masovne depopulacije većom od 80 odsto populacije. Ne testirajte se, testovi nisu pouzdani. Rekao sam i ponoviću, kao što to tvrde proizvođači testa, ne postoji test koji može tačno da detektuje SARS COV-2 virus”, navodi se u spornom video snimku.

Petrela je, piše Raskrinkavanje.me, naveo i da “kovid-19 znači program masovnog istrebljenja”.

“Ne testirajte se, jer je to jedini način da se spasite. Na televiziji vam ti pokvarenjaci nikad neće reći istinu”, poručio je italijanski ljekar.

Servis za provjeru činjenica navodi da je Petrela u Italiji zvijezda portala za provjeru činjenica i da su brojne njegove objave predmet analiza. Prenose i navode portala Bufale, koji piše da je Petrela kao protivnik vakcina izbačen iz jednog italijanskog udruženja ljekara.

“Petrela je u pravu kada tvrdi da kovid-19 nije ime virusa, već predstavlja ime bolesti. Ime virusa je SARS-COV-2. Sa druge strane, pogrešno je obaviješten kad objašnjava akronim kovid-19. Kovid označava bolest virusa korona, dok broj 19 označava godinu u kojoj je identifikovana pandemija. Međutim, prema Petreli, broj 19 označava godinu u kojoj je virus vještački stvoren i time pokazuje da podržava teorije zavjere prema kojima je virus SARS COV-2 stvoren u laboratoriji. To je teorija koja je opovrgnuta nekoliko puta”, prenosi Raskrinjavanje navode portala Bufale.

Ukazuju i da ne mogu biti tačni njegovi navodi o vakcinama koje odvode u smrt, jer su studije i ispitivanja o vakcini još u toku.

(Ne)pouzdani testovi

Redakcija portala Raskrinjavanje analizirala je i objave doktorke Lidije Gajski, koja je, kao i Petrela, protivnica vakcina. Predmet analize su njene tvrdnje o koronavirusu. Pored ostalog, ona je pisala da test kojim se utvrđuje zaraženost koronavirusom može biti pozitivan, a da osoba nije zaražena.

“Tvrdnje doktorke Gajski o testovima navode čitaoce i korisnike društvenih mreža na pogrešan zaključak. Iako je tačno da PCR testovi mogu biti pozitivni iako testirana osoba nije zaražena virusom, činjenica je da je taj ishod znatno rjeđi od lažno negativnih testova što je pojasnio profesor na Harvardu dr Robert Šmerling”, piše portal Raskrinkavanje u analizi.

Dodaju i da je Sedrik Karbonil iz francuske Nezavisne naučne institucije za javno zdravlje ranije za AFP pojasnila da je mogućnost da test bude pozitivan, iako testirana osoba nije zaražena, svega jedan odsto.

Bivša poslanica u Narodnoj skupštini Srbije, bivša ministarka zdravlja, profesorka na Medicinskom fakultetu i endokrinolog Nada Kostić više je puta u javnim nastupila iznijela sporne tvrdnje o koronavirusu, piše portal Raskrinkavanje.

Nedavno je govoreći o testovima, kazala da “taj test ne mjeri virus, on uopšte ne detektuje virus, ne samo ovaj, nego bilo koji drugi”.

“On je potpuno neupotrebljiv. On je potpuno obesmišljen, sa njim vode igru, da bi imali sredstvo i pokriće na osnovu kojeg će zatvarati ljude u one kazamate, bolnice, zapravo konc logore koje nazivaju karantinima”, rekla je ona.

Pazi, čip!

Kostić je u javnosti iznosila i jednu od poznatijih teorija - da su “Soroš i Bil Gejts to finansirali”, a govorila je i o vezi između vakcina i čipovanja ljudi, te kazala da je “vakcina tu da se njome unese čip”.

“Kada se unese čip onda mogu da vas prate. Vi više niste čovjek”, rekla je ona. Portal Raskrinkavanje više puta je analizirao tu temu i naveo da “Gejts jeste zainteresovan za koronavirus, ali u kontekstu pronalaska vakcine”: “O čemu svjedoče ulaganja Fondacije Gejts, koja je do sada izdvojila 300 miliona dolara za finansiranje vakcine, dijagnostike i tretmana za kovid-19”. Kostić je ranije, 30. aprila, tada kao poslanica u Skupštini Srbije, kazala i da “nije to sada slučajno došao neki virus iz prirode pa je tako došao i zarazio ljude u 221 zemlji”.

“Jasno je da postoji pozadina, i vi to znate. Gase mreže, gase YouTube. Meni je sve juče bilo ugašeno. Ništa loše nisam pričala, samo kad pomenem 5G mrežu ili riječ vakcinacija, odmah blokira i briše”, rekla je Kostić tada. Širenje dezinformacija i lažnih vijesti, kako su ranije kazali iz Instituta za javno zdravlje (IJZ), otežava borbu zdravstvenih institucija, pa je to slučaj i u uslovima epidemije koronavirusa.

Boljim obrazovanjem protiv infodemije

Savjetnik za poslovnu primjenu interneta iz Novog Sada Dragan Varagić kazao je ranije da teorije zavjera postoje oduvijek, da nastaju najčešće kao rezultat nedovoljne informisanosti, te zbog toga što ljudi lako prihvataju informacije koje im se dopadaju.

Problem danas sa dezinformacijama i teorijama zavjera je jer se, zahvaljujući društvenim mrežama i internetu, lako i brzo šire.

Varagić je kazao i da je najveća odgovornost na formalnom sistemu edukacije - u školama se ne uči kako se procjenjuju i ocjenjuju relevantni izvori informisanja, ne uči se kritičko razmišljanje i medijska pismenost. Kao jedan od načina borbe protiv dezinformacija i teorija zavjera preporučio je korišćenje servisa i medija za provjeru činjenica i vijesti koje kruže internetom. Takav servis je i portal Raskrinjavanje, te regionalni servisi “Zašto ne”, KRIK, “Fake News tragač”, “Faktograf”, MOST i “Oštro”.

Savjetnik za medijske politike i omladinski rad u Nevladinoj organizaciji “Juventas” Mićan Andrijašević predlaže i jednostavan korak za provjeru objavljenih vijesti i sadržaja - makar obratite pažnju na izvor informacija, kredibilnost medija i šta je poruka informacije. I mediji, kaže, moraju biti profesionalniji i etičniji i moraju istovremeno aktivno da rade na promociji medijske pismenosti i edukaciji publike.

( Damira Kalač )