Istorija, tamnica i honorar
Podsjetiću vas da su Kralj Ilir i Dombi - stari pajtosi - pominjali rekonstrukciju kulturnog dobra “Tamnica Jusovača” i prije nekih godinu i po dana - u martu 2019. godine
Ko to kaže (ko to laže) da sam (skoro) svaki tekst (u beskrajnoj seriji tekstova) završio standardnom najavom nastavka - Nastavak u sljedećem ili u nekom od sljedećih brojeva - a da se taj famozni nastavak nikada nije desio.
U to ime, pozvao bih se na tekst koji je objavljen 28. marta tekuće godine na ovom istom mjestu (na 9. strani Art Vijesti - govorim o štampanom izdanju) - a koji je bio naslovljen “Bitka za Jusovaču”.
U tom tekstu sam se bavio činodejstvovanjem Ministarstva kulture - odnosno Kralja Ilira, ministra kulture - a po pitanju izbora “najpovoljnijeg ponuđača za nabavku usluga izrade (pazite sad, molim vas - op.a.) Idejnog arhitektonskog rješenja za izgradnju privremenog objekta za potrebe uspostavljanja “Kuće crnogorske istorije” sa razradom koncepta sadržaja i enterijera objekta” - u okviru kompleksa bivše “Tamnice Jusovača” u Podgorici - i obećao nastavak (u verziji koja se pojavila na portalu Vijesti, izbrisana je, ne znam zašto, posljednja rečenica iz štampane verzije: OK, nastavak u sljedećem, ili u nekom od sljedećih brojeva...).
I evo me sad - gotov da ispunim obećanje...
Povod za nastavak je, naravno, činjenica da su se na Cetinju ravnome - i ništa manje slavnome - u pretprošli petak, 9. oktobra, sreli pomenuti Kralj Ilir i Dombi, gradonačelnik Podgorice - stari pajtosi - da bi potpisali, citiraću, “Ugovor o realizaciji kapitalnog projekta koji se odnosi na izvođenje radova u okviru kompleksa Tamnica Jusovača u cilju uspostavljanja Kreativnog haba za razvoj ICT-a”.
“Imajući u vidu stanje kompleksa”, istakao je Kralj Ilir tom prilikom, “željeli smo da konačno obezbijedimo adekvatan tretman Jusovači, u smislu njene revitalizacije i zaštite od daljeg propadanja”. Kralj Ilir je zatim izrazio nadu da će potpisivanje pomenutog Ugovora “u budućnosti rezultirati funkcionisanjem Jusovače na održivoj osnovi, kroz inovativan koncept koji će spojiti umjetnost, ICT (Information and communications technology) - i preduzetništvo”. Ne rekoh vam da će “adekvatan tretman Jusovači”, ma što to značilo, “biti realizovan (ako bog da, je li - op. a.) u partnerstvu Vlade Crne Gore i Glavnog grada, a obuhvatiće sanaciju, prenamjenu i rekonstrukciju pomenutog kulturnog dobra, u ukupnoj vrijednosti 1.950.000 eura”. Ništa me ne pitajte...
Podsjetiću vas da su Kralj Ilir i Dombi - stari pajtosi - pominjali rekonstrukciju kulturnog dobra “Tamnica Jusovača” i prije nekih godinu i po dana - u martu 2019. godine - na radnom sastanku koji je takođe bio upriličen na Cetinju ravnome i ništa manje slavnome. U okviru razmijene mišljenja i stavova “o planiranim projektima iz oblasti kulture koji su zasnovani na principima dinamičnije afirmacije kulturno umjetničkog stvaralaštva i valorizacije kulturne baštine na teritoriji Glavnog grada” - pajtosi “su konstatovali da je planirana rekonstrukcija kulturnog dobra Tamnica Jusovača, jedan od ključnih izazova i prioriteta u saradnji Ministarstva i Glavnog grada”.
“Rekonstrukcija Jusovače će se realizovati”, bio je rezolutan Kralj Ilir tada (u martu 2019.), “u skladu sa konzervatorskim principima u cilju očuvanja integriteta ovog značajnog kulturnog dobra. Njenom rekonstrucijom, doprinijeće se i stvaranju uslova za razvoj različitih oblika savremenog stvaralaštva, dok će u programskom i sadržajnom smislu poseban akcenat biti stavljen na razvoj kreativnih industrija i drugih formi savremene umjetnosti. Vjerujem da će to biti jedinstven kreativni hab koji će našim i stranim umjetnicima, ali i građanima Glavnog grada, pružiti jednu potpuno novu kulturnu ponudu”.
Važno je istaći da je Kralj Ilir tom prilikom “inicirao i uspostavljanje “Kuće crnogorske istorije” koja treba da na savremen i za posjetioce atraktivan način predstavi viševjekovnu crnogosku istoriju na koju smo izuzetno ponosni”. “Riječ je o projektu”, istakao je Kralj Ilir, “kojim će se ojačati kulturna, ali i turistička ponuda Glavnog grada, a koji će doprinijeti afirmaciji našeg državnog identiteta”.
Ne znam da li je neko mogao da pretpostavi, u tom istorijskom trenutku, da će nekome (Kralju Iliru, Dombiju ili pak Dombijevom burazu - Burazu/Sinovcu) pasti na pamet da “Kuću crnogorske istorije” instalira - kud će, gdje će - nego baš u okviru kulturnog dobra “Tamnica Jusovača” - ali sam ubijeđen da su Kralj Ilir, Dombi i pomenuti Buraz/Sinovac bili prijatno iznenađeni kad se ispostavilo da je na “Zahtjev za dostavljanje ponuda za nabavke male vrijednosti br. 01-3371-02 od 27. septembra 2019. godine” (na Portalu javnih nabavki - portal.ujn.gov.me - stoji datum 19. septembar), iza kojega je stajalo Ministarstvo kulture, odnosno Kralj Ilir - 2. oktobra 2019. godine dostavljena jedna jedina ponuda - i to, fanfare molim, od strane: “Massiv. Architecture and Design” DOO Podgorica - iza koje su stajali niko drugi do li, opet fanfare molim: Buraz/Sinovac (izvršni direktor i osnivač) i gospođa Dotična (osnivačica).
Što će reći da su se Buraz/Sinovac i Dotična našli u jedinstvenoj prilici da spakuju Idejno rješenje kreativne postavke i idejno arhitektonsko rješenje prenamjene i rekonstrukcije objekta broj 2, unutar kompleksa “Tamnica Jusovača”, za potrebe uspostavljanja “Kuće crnogorske istorije” - i da u to ime poluče nevjerovatnih (uhvatite se za nešto čvrsto, molim vas): 14.852,75 eura - što je, otprilike, godišnja plata univerzitetskog profesora - a ujedno i honorar za knjigu Guinness World Records 2019 - ako uzmemo u obzir obim angažmana. Pomenuto rješenje je prezentovano javnosti 12. marta 2020. godine u Kolektoru - prostoru Saveza arhitekata Crne Gore - i ako je riječ o istom rješenju koje je 9. marta 2020. uredno okešano na Internet stranicu vlade Crne Gore (gov.me), ali zato nije okešeno (ko zna zašto...) na Internet stranicu UNDP Monteengro (me.undp.org) - onda bi neka moja slobodna procjena bila da je Burazu/Sinovcu i gospođi Dotičnoj trebalo... recite vi koliko bi vremena vama trebalo da to spakujete, molim vas, da ne ispadne da sam zlonamjeran - i poluče pomenutu, vrlo, vrlo, vrlo izdašnu svotu.
Na fotografijama na kojima je ovjekovječen svečani čin potpisivanja pomenutog Ugovora o realizaciji kapitalnog projekta koji se odnosi na izvođenje radova u okviru kompleksa Tamnica Jusovača u cilju uspostavljanja Kreativnog haba za razvoj ICT-a - a koje su objavljene na Internet stranici Glavnog grada Podgorice (podgorica.me) - nisam primijetio Buraza/Sinovca i gospođu Dotičnu - autorski tim koji stoji iza pomenutog idejnog rješenja - što me nije iznenadilo, ruku na srce - ali jesam primijetio dijete Fićka, glavnog podgoričkog arhitekta mladoga - što me ponukalo da...
OK, toliko za danas. Nastavak u narednom ili u nekom od narednih brojeva. Smrt kronizmu - Sloboda arhitekturici i pripadajućem joj urbanizmu!
( Borislav Vukićević )