Nemir i bol nevidljivih ljudi

"Ministarstvo neizmjerne sreće“ Arundati Roj, dugo očekivani roman indijske spisateljice, dobitnice Bukerove nagrade i autorke bestselera „Bog malih stvari“ i „Nordijska mitologija“ britansko-američkog pisca Nila Gejmena dva su noviteta iz Lagune.

Poznata indijska književnica i aktivistkinja Arundati Roj objavljuje nakon 20 godina novi roman pod naslovom „Ministarstvo neizmjerne sreće“ (prevod Maja Trifunović). Riječ je o ljubavnoj priči koja istovremeno nudi presjek indijskog društva i u geografskom i u klasnom smislu. Glavna junakinja romana je Andžum, koja je rođena interseksualna, s nestandardnim polnim karakteristikama, i odgojena kao muškarac pod imenom Aftab, ali odlučuje prihvatiti svoj ženski identitet. No to je tek jedan od elemenata priče koja prati još nekoliko likova i u kojoj se izmjenjuje naracija u prvom licu sa sveznajućim pripovjedačem.

Iz slojevite pripovijesti, koja se iščitava kao mapa jednog grada, odmotava se klupko priča od zagušenih četvrti Starog Delhija, preko rastuće nove metropole, do šuma centralne Indije, gdje je rat mir, a mir rat i gdje se, s vremena na vrijeme, proglašava „normalno stanje“. Ova savremena istorija Indije ispričana je iz različitih uglova: hidžri, osoba koja se identifikuje kao „treći rod“; dalita, pripadnika najnižih kasti u Indiji; vojnika, seljaka maoista, ali i sova i mačića i jednog balegara. U ovom panoramskom romanu Arundati Roj daje glas svakome. Njeni junaci su ljudi koje je svijet u kom žive slomio, a ljubav i nada opet su ih podigli na noge. Stoga su koliko krhki toliko očeličeni, i ne predaju se nikada. Arundati Roj opominje da u današnjem svijetu i oni nevidljivi ljudi i njihove borbe o kojima ne znamo ništa, njihov nemir i bol imaju pravo da postoje.

“Ministarstvo neizmjerne sreće“ je istovremeno bolna ljubavna priča i odlučna pobuna, ispričana čas šapatom, čas vikom, kroz suze i ponekad uz smijeh. Prve kritike romana su vrlo pozitivne - Pablišer vikli piše da je u pitanju “ambiciozan, originalan i očaravajući drugi roman’, u kojem Roj spaja ‘nježnost i brutalnost i mitske odjeke sa stvarima koje se mogu pročitati na naslovnicama novina’. Roman ima epski zamah te da se bavi i nizom aktualnih tema, a sve zajedno ‘odražava viziju Roj o zbunjujuće lijepom, kontradiktornom i slomljenom svijetu’ u kojem živimo.

“Ministarstvo neizmjerne sreće“ je na listi knjiga koje obavezno treba pročitati ovog ljeta. Kritika još ističe da se Arundati Roj pridružuje Dikensu, Najpolu, Garsiji Markesu i Ruždiju izvanrednim pripovijedanjem i provokativnom oštroumnošću, te da autorka stvara svijet u kome njeni likovi prelaze etičke granice, kao i granice roda i religije, kako bi pronašli tu neizmjernu sreću koja se pominje u naslovu. Kao najveći uspjeh romana ističe se “pokazivanje da rod i religija nijesu fiksni te imaju jednaku fluidnost kao i pripovijedanje Arundati Roj”.

Suzana Arundati Roj je indijska književnica i borac za ljudska prava. Rođena je 1961. godine u Šilongu (indijska država Megaleja) u mješovitom braku između majke sirijske hrišćanke i oca bengalskog hinduiste. Studirala je arhitekturu u Nju Delhiju. Pisanjem se počela baviti 1992. godine. Njen prvi roman „Bog malih stvari“ (potresna priča o sudbini dvoje blizanaca) objavljen je četiri godine kasnije. Veoma brzo je postao svjetski bestseler, a nagrađen je i Bukerovom nagradom 1997. godine, a autorku je etablirao kao nov i uzbudljiv glas svjetske književnosti. Nakon toga je napisala samo nekoliko filmskih i televizijskih scenarija jer je odlučila da se u potpunosti posveti društveno političkom aktivizmu u alterglobalizacijskom pokretu. Objavila je više publicističkih djela, uključujući i „Algebru beskrajne pravde“, „Osluškujući skakavce“ i „Slomljenu republiku“. Pisala je i scenarij za TV-seriju i snimila dokumentarni film.

Drevna nordijska mitologija i senzibilitet 21. vijeka - spojili su se u novoj knjizi „Nordijska mitologija“ Nila Gejmena (prevela Nevena Andrić). Nil Gejmen predstavlja čitaocima čuvene nordijske mitove u novom svjetlu.

Gejmen u drevnoj mitologiji odavno nalazi nadahnuće za maštovite svjetove svog stvaralaštva. U ovoj knjizi on se vraća na izvorište i prenosi nordijske pripovijesti u skraćenom i prilagođenom obliku; ove drevne priče čitaju se gotovo kao roman. Povijest počinje stvaranjem devet svjetova iz legende, detaljno se bavi doživljajima bogova, patuljaka i divova, i dostiže vrhunac kada nastupi Ragnarok, sumrak bogova i ponovno rođenje svijeta i ljudi. Kroz elegantnu i duhovitu Gejmenovu prozu stičemo uvid u žestoka rivalstva između bogova, njihovu lakovjernost i ljubav prema obmani, pratimo njihove postupke vođene strastima. Gejmen jeste ostao vjeran mitovima, ali je udahnuo nov život Odinu, vrhovnom bogu, mudrom, smjelom i lukavom, potom Toru, Odinovom sinu, nevjerovatno snažnom a ipak ne najmudrijem među bogovima, i Lokiju, sinu divova, prevarantu i neprevaziđenom spletkarošu.

Nil Gejmen je autor bestselera „Upozorenje o sadržaju“, „Okean na kraju puteljka“, „Knjiga o groblju“, „Koralina“, serijala „Sendmen“ o mnogih drugih djela. Njegove knjige ovjenčane su nagrdama Njuberi, Karnegi, Hugo, Nebula, Vil Ajzner, a dobitnik je i Svjetske nagrade za fantastiku.

Po njegovom romanu „Američki bogovi“ snimljena je 2017. TV serija.

( Vujica Ognjenović )