Šumu sijeku samo odabrani

Dvadeset firmi članica udruženja “Drvoprerađivači iz Plava” godinama teško dolaze do sirovine, a njihovi osnivači, kako su kazali “Vijestima”, porodice prehranjuju više zahvaljujući pomoći iz dijaspore, nego što to mogu od svog rada. Tvrde i da koncesionari uništavaju šume i od nadležnih traže da se prekinu sve koncesije na području opštine, a da prioritet imaju građani Plava koji se bave drvopreradom.

Jedan od osnivača udruženja Nedžad Cecunjanin ”Vijestima” je ispričao da su razgovarali sa ministrom poljoprivrede Milutinom Simovićem, direktorom Uprave za šume Nusretom Kalačem i donedavnim državnim sekretarom za oblast šumarstva Milosavom Anđelićem - ali bez uspjeha. Iz Uprave za šume kazali su redakciji da se sa istim problemom suočavaju svi drvoprerađivači u crnoj Gori i da ih ima toliko da je nemoguće za sve obezbijediti sirovinu. Za devet mjeseci 2019, prema podacima Monstata, Crna Gora je izvezla drvnih sirovina u vrijednosti od 21,9 miliona, a uvezla poluproizvoda i drugih proizvoda od drveta vrijednih 22,3 miliona eura. Namještaja i njihovih djelova je uvezeno u vrijednosti od 58,2 miliona eura.

Bez sirovine, zatvoriće pogone

Udruženje “Drvoprerađivači iz Plava” osnovano je 2017. i ima 20 članova.

“Uglavnom se bavimo preradom drveta do finalnog proizvoda. Osnovali smo Udruženje da bismo imali neke olakšice. Naš najveći problem je nabavka sirovine koju smo većinom nabavljali kupovinom iz privatnih parcela. Na zahtjev Upravi za šume nikad nismo dobili pozitivan odgovor i uvijek su nam govorili da je sirovina pripala koncesionarima. To traje 15 godina. Naše firme i stolarske radionice bave se poslovima - od sječe i transporta, do prerade u gotov proizvod, koji se plasira na teritoriji Plava i šire. S obzirom na okolnosti i to da ne možemo doći do sirovine, dolazimo u poziciju da razmišljamo o zatvaranju svojih pogona”, ispričao je Cecunjanin “Vijestima”.

Svi iz udruženja, kako je dodao, imaju porodice.

“I da nam nije pomoći iz dijaspore, teško da bi mogli da preživimo od proizvodnje koja je svedena na minimum. Obraćali smo se mnogim institucijama, imali sastanak sa ministrom Simovićem, Mišom Anđelićem, sa Nusretom Kalačem u julu, i kad pomenemo koncesije, kao odgovor dobijamo da su ti koncesionari strateški partneri Vlade”, rekao je on.

Problem, kaže, imaju i sa preduzećem Nacionalni park “Prokletije”.

“Gdje leži oko 3.000 kubika doznačene građe, koja uništava šume, a do koje mi ne možemo da dođemo”, ispričao je Cecunjanin.

U najavi javni poziv za građu iz NP

Plavsko udruženje drvoprerađivača obratilo se NPCG početkom juna, kada su, prema dopisu u koji su “Vijesti” imale uvid, predlagali sastanak sa direktorom Elvirom Klicom i njegovim kolegama, kako bi se dogovorili o načinu korišćenja dijela građe koja “trune pored puta” usljed vremenskih neprilika. Zahtjev za korišćenje oko 3.000 kubika građe uputili su početkom oktobra. Iz NPCG “Vijestima” su potvrdili taj zahtjev i kazali da je u pitanju količina od 2.635,18 metara kubnih bruto drvne mase sanitarnog drveta, koja je doznačena u toku 2020. godine.

“Saglasno odredbama Zakona o državnoj imovini, očekujemo saglasnost Vlade, nakon čega ćemo raspisati javni poziv, te zaključiti ugovor sa najpovoljnijim ponuđačem. Javno preduzeće je pokrenulo postupak za pribavljanje saglasnosti Vlade koji je u toku, i odmah nakon pribavljanja iste će sprovesti dalje radnje na prodaji ove državne imovine”, kazali su redakciji.

Podsjećaju i da je na prostoru nacionalnih parkova zabranjena ekonomska eksploatacija šuma.

“Prema programima upravljanja, iz tih zaštićenih područja uklanjaju se suva i opožarena, kao i stabla sa izrazitim simptomima zaraze koja nemaju mogućnost daljeg razvoja, vjetroizvale i snjegoizvale, kao i ona koja ugrožavaju bezbjednost i nesmetan prolaz posjetilaca kroz park i dovode u opasnost oštećenja materijalne imovine”, kazali su iz NPCG.

Kalač: Uprava za šume nije adresa

Iz Uprave za šume tvrde da im se od polovine 2016. plavsko udruženje nijednom nije obratilo, kako bi im se obezbijedila sirovina za rad.

“Upravi za šume ni pismeno ni usmeno, od polovine 2016. godine nije se obraćalo ovo udruženje za obezbjeđivanje sirovine za svoju proizvodnju. Za postojanje ovog udruženja sam saznao na sjednici Privredne komore koja je organizovana sredinom godine, na kojoj su bili dva predstavnika drvoprerađivača iz opštine Plav. Na istoj su tražili da im se obezbijedi odgovarajuća količina drvne mase kako bi mogli da organizuju proizvodnju. Tada sam ih upoznao da Uprava za šume nema pravo ni zakonski osnov da dodjeljuje šumu i drvne sortimente bez javnog raspisivanja poziva, jer bi to bilo kršenje propisa koji uređuju ovu oblast, posebno naglašavajući da za taj vid dodjele šume, mi nemamo nadležnosti i ingerencije i da nismo adresa za odlučivanje po tom zahtjevu. I tada sam im skrenuo pažnju da ih potpuno razumijem u kojim su problemima, ali da nemam namjeru da kršim propise i sebe i svoje saradnike dovodim u nezavidnu situaciju”, rekao je “Vijestima” Kalač.

Podsjeća da Uprava od 2017, u skladu sa programima gazdovanja koje usvaja Vlada, vrši prodaju drveta u dubećem stanju, a da je prije 2017. to radilo Ministarstvo poljoprivrede i ruralnog razvoja.

“Prodaja i promet šume i drvnih sortimenata se isključivo vrši raspisivanjem javnog poziva za sve crnogorske šume, koje su programima planirane za prodaju na tržištu, a pravo učešća na javnom pozivu imaju sve kompanije koje su registrovane na teritoriji Crne Gore, jer je šuma dobro od opšteg interesa i istom upravlja država preko posebno formirane uprave za tu djelatnost”, rekao je Kalač.

Kazao je i da je “opštepoznata činjenica da se ukupno raspoložive količine bruto drvne mase na godišnjem nivou za opštinu Plav kreću oko 10.000 kubika, kojima raspolaže Uprava za šume”.

“Kao i to da je tamo na snazi dugogodišnji ugovor o ustanovljavanju prava na korišćenje šuma koji je zaključen 2008. sa preduzećem “Pelengić trejd” iz Bijelog Polja, sa rokom važenja od 15 godina”, kazali su iz UŠ.

Dodaju i da u 2018. i 2019. “nije bilo prodaje drvetu u dubećem stanju za opštinu Plav, ni zaduženja koncesionara ‘Pelengić trejd’, zbog toga što je u tom periodu rađeno novo uređivanje šuma”. Iz UŠ i ranije su kazali “Vijestima” da lani i godinu ranije “Pelengić trejd” “iz objektivnih razloga nije uopšte zaduživan ugovorenim količinama bruto drvne mase” i da je zbog toga UŠ “u obavezi da istog zaduži u 2020, 2021. i 2022. godini duplim ugovorenim sječivim etatom”.

“Vijestima” su početkom septembra bivši šef Područne jedinice Uprave za šume u Plavu Ganija Jasavić, te više zaposlenih iz tog preduzeća, kazali da su UŠ i Kalač, mimo saglasnosti šumske uprave u Plavu, odobrili koncesionaru “Pelengić trejd” da siječe najkvalitetniju šumu na području plavske opštine, na lokaciji Ječmište, u Gazdinskoj jedinici “Čakor - Visitor”.

“U pitanju je sječa visokoekonomske šume, koja kad bi sada išla na tender koštala bi 50 eura po kubiku, u dubećem stanju, a ona je data po 17 eura za kubik”, kazali su tada nezvanično “Vijestima” i iz PJ Plav. Saopštili su i da podaci koji se odnose na koncesioni ugovor sa “Pelengić trejdom” kojima raspolažu u Plavu i podaci centrale u Pljevljima nisu usaglašeni.

Zbog svega, pokrenut je inspekcijski nadzor, a mještani Plava i Murine organizovali su više protesta.

Iz UŠ su kazali i da drvoprerađivači iz Plava nisu jedini koji imaju problem, već da se sa istim problemom suočavaju i druge takve firme u cijeloj Crnoj Gori.

“I to zbog toga što iz oblasti šumarstva i drvoprerade imamo registrovanih 470 kompanija za koje je prosto nemoguće obezbijediti potrebne količine bruto drvne mase, jer je sječivi godišnji etat crnogorskih šuma dobrano manji od zahtjeva i potreba drvoprerađivača. Uz sve uvažavanje udruženja ‘Drvoprerađivača iz Plava’, a i iz drugih opština, Uprava za šume nije adresa za dodjeljivanje šuma na korišćenje bez sprovedene zakonske procedure”, kazali su iz UŠ.

Iz resora Milutina Simovića, kojem su “Vijesti” uputile ista pitanja, kazali su da su i njihovi svi odgovori sadržani u odgovorima UŠ.

Posla i za tužioca

Nakon što je potvrđeno da Uprava za šume i plavska jedinica nemaju iste podatke o količinama - kako u zaduženoj drvnoj masi, tako i u realizaciji... šumarska inspekcija je zapisnike iz nadzora od jula do avgusta dostavila nadležnom Tužilaštvu u Plavu na dalju nadležnost i ocjenu i odgovornost za eventualne propuste.

To su “Vijestima” kazali iz Uprave za inspekcijske poslove (UIP).

Nadzor je nastavljen i 10. septembra, utvrđeno je da je koncesionar započeo radove na sječi stabala (odjeljenje 9), te da je, pored ostalog, “izvršena doznaka stabala strogo iz sanitarnih razloga (vjetroizvale) u količini od 304 kubika bruto drvne mase četinara.

“Gdje je ukupno doznačeno više od predviđenog plana oko 80 kubika”, kazali su iz UIP i dodali da su inspektori naložili da se u toj količini izvrši istesivanje doznake.

( Damira Kalač )