Za Markovića javni podaci ne postoje

Pomoćnik direktora JP Morsko dobro iz Budve Dragan Marković netačno je ustvrdio da je navodno nepostojanje adekvatnih i sistematično sakupljanih hidrografskih i mareografskih podataka jedan od uzroka zbog kojih država još nema adekvatan plan zaštite obale Ade Bojane od erozije izazvane djelovanjem morskih talasa i struja.

On je, učestvujući u emisjii “Reflektor“ na TV Vijesti prošle nedjelje posvećenoj problemu erozije plaže i dijela obale na Adi Bojani, odbacio optužbe da su nadležne državne institucije ignorisale ili bile nezainteresovane za ovaj problem, sve dok on nije dramatično eskalirao u posljednjih par godina.

“Apsolutno se ne može tako nešto reći - da je u pitanju bio nemar, zaborav ili ignorisanje. Radi se možda o nečem drugom - kolike mi imamo sposobnosti stručne, kolike imamo materijalne mogućnosti u smislu opreme, preduzeća koja mogu na tome da rade da bi se moglo reagovati. Mi smo samo JP, nismo ni naučna ni istraživačka institucija, ali smo kroz aktivnosti koje smo imali i učešće u različitim projektima koji su se odnosili na pitanje obale i erozije plaža uvijek uključivali i ovo pitanje“, kazao je Marković, dodajući da pokušaji Morskog dobra da u roku od godinu-dvije domaće institucije naprave studije i projekte nisu uspjele, te da je jedan od razloga i nedostatak ili nezainteresovanost adekvatnog stručnog domaćeg kadra.

Crna Gora ne samo da je imala nekoliko stalnih mareografskih stanica na svojoj obali tokom proteklih decenije, nego i dan-danas ima aktivne dvije automatske mareografske stanice i to u luci Kotor i luci Bar. Podaci sa tih stanica se prikupljaju 24 sata dnevno, 365 dana u godini i javnosti su dostupni preko sajta Zavoda za hidrometeorologiju Crne Gore u takozvanim “Tide tables”, sa svim, vrlo detaljnim popratnim spekrtima tih mjerenja

On je kazao da je problem na Adi jedinstven kada je u pitanju istočna obala Jadrana i da je u toku prikupljanje ulaznih podataka za izradu Studije očuvanja i revitalizacije plaže na Adi Bojani koju finansira Morsko dobro sa 50.000 eura.

“Ovo je vrlo složen problem. Od kvaliteta podataka će zavisiti i rješenja. Taj monitoring treba da bude jako ozbiljan”, kazao je Marković koji je na pitanje novinara zašto to već do sada nije urađeno, kazao da “Crna Gora još uvijek nema mareograf”.

“Nije ga imala Crna Gora ni ranije. Nije ga imala Crne Gora, hajde recimo i zato što je Hidrografski institut za cio Jadran bio u Splitu, pa ga Crna Gora nikad nije imala, nije došla na red da se to pribavi. Nismo imali ni eko-sonar opet zbog toga što nismo imali ni Hidrografski institut koji je posvećen moru, pa nije bilo ni kompletirano to”, kazao je Marković, dodajući da je Morsko dobro pomoglo Hidrometeorološkom zavodu Crne Gore “koji se uključio u jedan međunarodni projekat, da dobije eko-sonar”.

“Dobili su ga prije dvije godine, prošle godine i sada već oni rade i snimaju sa njime batimetriju. Prije toga su batimetrijska snimanja za potrebe drugih plaža radili iz firme “Harpha Sea” iz Slovenije, zajedno sa Hrvatima jer kod nas nije niko mogao, nije niko bio osposobljen da to radi”, kazao je pomoćnik direktora Morskog dobra.

Međutim, sve to što je Marković izgovorio ne odgovara istini.

Crna Gora ne samo da je imala nekoliko stalnih mareografskih stanica na svojoj obali tokom proteklih decenije, nego i dan-danas ima aktivne dvije automatske mareografske stanice i to u luci Kotor i luci Bar.

Podaci sa tih stanica se prikupljaju 24 sata dnevno, 365 dana u godini i javnosti su dostupni preko sajta Zavoda za hidrometeorologiju Crne Gore u takozvanim “Tide tables”, sa svim, vrlo detaljnim popratnim spektrima tih mjerenja.

Pored ove dvije stanice, nekadašnji Hidrografski institut Ratne mornarice Vojske Jugoslavije je 2000. u uvali Dobra luka na Luštici postavio još jednu mareografsku stanicu koja je preko tada veoma moderne automatske opreme, stalno prikupljala podatke o stanju morskih mijena i visini talasa i na ovom dijelu naše obale.

Ta stanica, međutim, prestala je sa radom poslije sticanja nezavisnosti Crne Gore kada je dotadašnji Hidrografski institut Mornarice ugašen, a njegovi stručni kadrovi su rastjerani nebrigom zvanične Podgorice i nesvjesnošću crnogorske Vlade zašto je jednoj pomorskoj državi neophodno da ima pouzdanu i modernu hidrografsku službu.

Tu službu tri godine kasnije, počeo je postepeno pod svojim okriljem obnavljati Zavod za hidrometeorologiju i danas je ona opret respektabilna i sposobna da odgovori većini potreba države u tom domenu.

Iz Morskog dobra ni nakon sedam dana od kada su im “Vijesti” poslale pitanja, nijesu stigli odgovori Markovića zbog čega je on netačno ustvrdio u emisiji “Reflektor” da Crna Gora nema mareograf i da nikada nije imala te uređaje za praćenje stanja morskih mijena i visine valova jer je “Hidrografski institut koji je pokrivao Jadran bio u Splitu, pa Crna Gora nije došla na red da se to pribavi”.

Pomoćnik direktora Morskog dobra je, osim toga, rekavši to ignorisao i istorijske činjenice - da je prvi jugoslovenski Hidrografski zavod osnovan na teritoriji današnje Crne Gore - u Tivtu u maju 1922. gdje ga je osnovala tadašnja Kraljevska mornarica Jugoslavije i da je kasnije ta naučno-istraživačka ustanova preseljenja u Split.

Isto tako, Hidrografski institut JRM iz Splita bio je jedna od najcjenjenijih takvih institucija u ovom dijelu Evrope, imao je mrežu mareografskigh stanica po čitavom Jadranu, uključujući i Crnogorsko primorje te da su iza njega ostale ogromne količine prikupljenih podataka i istraživanja o hidrografskim, mareografskim i okeanografskim karakteristikama nekadašnje jugoslovenske obale i Jadranskog mora, uključujući i kompletno Crnogorsko primorje.

Primjer toga je i naučni rad “Prilog oceanologiji otvorenih voda Crnogorskog primorja” čiji su autori Ante Škrivanić i Zoran Vučak, a koji u sebi sublimira nalaze sa više istraživačkih krstarenja hidrografskog broda “Andrija Mohorovičić” HI JRM iz Splita obavljenih 1974-76. i 1980. godine, kao i podataka prikupljenih u ovim vodama od stranih istraživačkih brodova, američkog “Atlantis” 1962. i albanskih brodova “Saranda” i “Patos” 1963-64.

Marković nije odgovorio ni na pitanje “Vijesti” što je to “eko-sonar” koji po njemu, Crna Gora takođe nije imala do prije dvije godine i čemu služi takav uređaj koji struka koja se bavi istraživanjem mora, ne poznaje.

On nije objasnio da li je pod tim pojmom mislio na “echo sounder”, odnosno ultrazvučni dubinomjer - sonar koji je inače Sektor za hidrografiju ZHMS Crne Gore prvi nabavio je još 2005, drugi takav uređaj 2010, dok su najmoderniji višesnopni sonar nabavili preko IPA Core projekta 2016.

Već petnaest godina ovim uređajima su stručnjaci SHO među kojima je i jedino ovdašnji magistar hidrografije koji su se najviše stručne škole završio u SAD, obavili niz premjera djelova akvatorijuma na Crnogorskom primorju, uključujući i više njih za potrebe samog Morskog dobra.

( Siniša Luković )