Političko (ne)biće II

Ako pitate opozicionare kod nas, gotovo redovno ćete čuti stav da se depeesov režim tako dugo održava na vlasti zbog nedemokratskih i kriminalnih metoda koje već decenijama primjenjuje. Neće se libiti ni da kritikuju ostatak opzozicije. Jedino je prilično izvjesno da neće priznati vlastitu odgovornost. Stvari, ipak, stoje nešto drugačije.

DPS je nesporno evoluirao u jedan složeni društveno-politički mehanizam koji je godinama bio sveprisutan i svemoćan. Pogrešno je kazati da je to samo partija. U pitanju je sistem izrastao na platformi partijskog projekta osvajanja i očuvanja vlasti u funkciji Partije. Partija tu nije medijator ili put ka ostvarivanju višeg cilja, recimo demokratskog društva. Ona je sama sebi cilj i državu vidi kao sredstvo tj. objekat kojeg treba očuvati u funkciji vlastitog interesa. Da bi neka partija imala višu svrhu od vlastite egzistencije, ona bi morala biti koncipirana kao demokratski subjekt. To znači da bi takav subjekt imao unutrašnje demokratsko ustrojstvo koje bi proizvodilo i „izvozilo“ demokratiju.

Posve je razumljivo da rigidna liderska partija ne može unutra funkcionisati demokratski. Ne možete formalnim procedurama prikriti autokratiju tj. nedostatak demokratije. Bez demokratije u svom političkom biću ne možete izgrađivati demokratiju u vanjskom društvenom biću. Liderski, autokratski sistemi su suprotstavljeni demokratiji. Oni djeluju na principima nekritičkog odnosa prema autoritetu. Jednom formiran autoritet tj. veliki lider kojeg je promovisala partija povratno štiti istu kao svemoćnog društvenog subjekta.

Neprikosnovenost Lidera i moći Partije su uzročno-posljedični fenomeni i neodvojivi faktori. Jedno drugo uslovljavaju i u sebi sublimiraju svemoć i sveprisutnost u društvenoj zbilji. Politika postaje neprikosnovena determinanta svih društvenih tokova, ali ona je u Crnoj Gori i više od toga. Ona je surogat društvenog bića iz čije pseudodemokratske srži izrastaju društvene i kulturološke zablude. Partija rigidno nameće svoje vrijednosne sudove. Zapravo, više nije istinski vrijedan neki potencijal sam po sebi, npr. visoko obrazovanje, iskustvo itd... Sve vrijednosti se relativizuju u odnosu na dominantnu vrijednost a to je - pripadnost Partiji. Partija tako stvara praksu relativizovanih vrijednosti, a pojedinac se stavlja pred očigledan izbor: izgrađivati sebe kao biće relativizovanih vrijednosti u crnogorskom društvu za koje nikad ne znate mogu li se ispoljiti ili kao objekta pripadajućem biću Partije. Pripadnost biću Partije postaje ulaznica u svijet nejasnih potencijala. Nevolja je, međutim, u činjenici što je takav partijski svijet potencijala ograničen i krnj u odnosu na istinske prikrivene potencijale.

Potencijali koji izrastaju iz svemoći Partije su lažni i nedjelotvorni. Jedino tako je moguće postati ministar kulture ili ministar vojni bez potencijala. Tako je moguće postati i lokalni funcioner bez istinskog potencijala. Ovdje nije samo problem u odbačenosti istinskih potencijala. Problem je u proizvodnji prakse koja potire i relativizuje vrijednosti dovodeći ih pred sud svemoćnog i otuđenog bića Partije. Problem opozicije nije u odsustvu spoznaje o svemoći Partije. Naprotiv, njen problem je u nekritičkom i inertnom prihvatanju te spoznaje kao nametnutog odraza izgrađenog društvenog fenomena. Opozicija „nevješto“ prihvata praksu koju je proizvela Partija. U svojoj mučnoj frustraciji zbog nepostojanja društvenih i demokratskih preduslova za toliko potrebne promjene, ona i sama postaje ideološka žrtva sveprisutne prakse koju proizvodi svemoćna Partija. Bez snažne unutrašnje samosvijesti i jasnog otklona, u svom opozicionom biću, od prakse i metoda Partije, nema progresa.

Pomalo neosviješteno, tj. bez potpune spoznaje o besmislenosti oponašanja (kopiranja) prakse koju je stvorila Partija, opozicija „tumara u mjestu“. U društvu u kojem svijest na nivou pojedinačnog i opšteg nosi teret ideologiziranosti idejom Partije, opozicija ima tešku zadaću. Prije svega ne smije dozvoliti da u svom biću etablira one matrice koje su iznjedrile (sve)moć Partije. Pored ogoljelog materijalizma i grabeža u korist odabranih pojedinaca, to su naročito slijedeći aksiomi: odsustvo unutarpartijske demokratije kao brane autoritarnoj liderskoj matrici i beznadežno suprotstavljanje svemoći Partije kadrovskom politikom koja na vrhu vrijednosti drži pripadnost i lojalnost.

( Milovan Baždar )