Sektor odbrane u visokom riziku od korupcije, CG najgora među zemljama Zapadnog Balkana

Crna Gora se suočava sa veoma visokim rizikom od korupcije u odbrambenom i bezbjednosnom sektoru, utvrdio je Transparensi internešnal (TI).

Ona je najgore rangirana među zemljama regiona Zapadnog Balkana koje je analizirala ova međunarodna nevladina organizacija sa sjedištem u Njemačkoj.

TI je predstavio indeks integriteta u sektoru odbrane koji se odnosi na zemlje centralne i istočne Evrope.

48 od 100 mogućih poena je prosječna ocjena za region, a Crna Gora je dobila 32 poena i našla se u grupi “vrlo visokog rizika”

“Mnogi od ovih rezultata trebalo bi da budu razlog za zabrinutost. Korupcija i slabo upravljanje u sektoru odbrane i bezbjednosti opasno je i štetno. Sveukupna slika regiona je ona visokog rizika od korupcije, naročito u dijelu koji se tiče nabavki u odbrani”, ocijenilla je direktorica programa Odbrana i bezbjednost u TI Natali Hog.

Indeks pruža detaljnu analizu korupcionaških rizika u institucijama nacionalne odbrane koja se odnosi na pet ključnih oblasti - političke, finansijske, personalne, operativne i javne nabavke.

Na osnovu njihove analize, zemlje su svrstane u neku od šest kategorija - vrlo nizak, nizak, umjeren, visok, vrlo visok i kritičan rizik.

“Nakon što je opozicija inicirala bojkot parlamenta nakon izbora 2016, parlamentarni odbori su uglavnom pružali jednoglasnu podršku svim nacrtima zakona koje je predložila izvršna vlast”

Dok je prosječna ocjena za region 48 od 100 mogućih poena, Crna Gora je dobila 32 poena.

Crna Gora se našla u grupi “vrlo visokog” rizika, dok je jedina zemlja centralne i istočne Evrope koja se našla u kategoriji “kritičnog rizika” Azerbejdžan. Bosna i Hercegovina i Sjeverna Makedonija su u grupi “umjerenog rizika”, a Albanija, Kosovo i Srbija “visokog rizika”.

Parlamentarna kontrola sektora odbrane ključni je stub za transparentnost i odgovornost, ali ga većina zemalja ne primjenjuje na pravi način, poručuju iz TI.

U dijelu koji se tiče Crne Gore, ovdje se ističe da je doskorašnja skupštinska većina rijetko koristila mehanizme nadzora kako bi kontrolisala izvršnu vlasti, uključujući i oblast odbrabe, zbog političke povezanosti sa ministrima.

“Nakon što je opozicija inicirala bojkot parlamenta nakon izbora 2016, parlamentarni odbori su uglavnom pružali jednoglasnu podršku svim nacrtima zakona koje je predložila izvršna vlast”, navodi se u ocjenama.

Kada je sami Odbor za bezbjednost i odbranu u pitanju, navodi se da nijedan član nije imao ekspertizu u sektoru bezbjednosti.

Oni su, napominje se, uglavnom pravnici i ekonomisti.

Zemlje su svrstane u neku od šest kategorija – vrlo nizak, nizak, umjeren, visok, vrlo visok i kritičan rizik

“Međutim, većina članova su bili poslanici u više mandata... Uprkos nekoliko sesija obuka, članovi Odbora i dalje propuštaju da adekvatno koriste svoja ovlašćenja... Odbor propušta da koristi snažne mehanizme nadzora koje su propisane zakonom”.

TI se bavio i saradnjom Državne revizorske institucije i Skupštine u ovom dijelu.

“Efikasna saradnja između DRI i parlamentaraca može pomoći da se javnosti pruže informacije iz prve ruke o finansijskom upravljanju u sektoru odbrane... Kao takav, ovaj odnos između dva tijela igra ključnu ulogu u jačanju upravljanja i smanjivanja rizika od korupcije”, navodi se u analizi.

Međutim, navodi se da je DRI u Crnoj Gori u posljednjih 15 godina samo tri puta radila revizije u ovoj oblasti.

U ovom dijelu se Crna Gora pominje i kao jedna od zemalja u kojima je nezavisnost DRI ugrožena postavljanjem na visoke pozicije osoba koje su lojalisti vladajuće partije.

Postoji umjerena vjerovatnoća penetracije organizovanog kriminala u sektor odbrane i bezbjednosti, navodi se u dijelu TI o Crnoj Gori, gdje se kao jedan od slučajeva navodi da je policija zaplijenila oko 50 kilograma narkotika na brodu “Jadran”.

U dijelu koji se tiče odgovora vlade, navodi se da ona ne radi aktivno na rješavanju problema moguće penetracije organizovanog kriminala u ovaj sektor, ali njeni zvaničnici tvrde da je to samo na nivou incidenata.

Prema Ministarstvu odbarne, Vlada je, međutim, svjesna činjenice da organizovani kriminal uvijek može da se infiltrira u sektor odbrane i preduzima mjere na sprečavanju tog fenomena, kao i mjera za efikasan i brz odgovor ukoliko se desi.

( Tina Popović, Miloš Rudović )