Iz ratnog autoritarizma DPS-a

Uloga čelnika Predsjedništva Republike Crne Gore (1990-1992) i predsjednika RCG g. mr Momira Bulatovića (1993-1997) i predsjednika Vlade RCG (od 15. II 1991. do 5. II 1998.) g. Mila Đukanovića, u ratnom vihoru (1991-1995), na strani imperijalnog i agresorskog velikosrpskog projekta, bila je, posve, očigledna. Ona je, naročito, dolazila do izražaja u agresiji na jug Hrvatske; u pohari, paljenju, pljački Konavala i granatiranju Dubrovnika, u sadejstvu sa srbiziranom JNA, potčinjenoj moći voluntarizmu Slobodana Miloševića.

Tadašnja vlast, u rukama DPS-a, u Crnoj Gori i njene ratne falange su se, pored ostalog, “proslavili” i u uništavanju zračne luke u Ćilipima, u pljački opreme i osnovnih sredstava tog aerodroma, koncem 1991. godine, koju su donijeli u Crnu Goru, te je stavili, potom, u funkciju J.P. Aerodroma Crne Gore. Krađa i likvidacija stočnog fonda, tokom tadašnje agresije na jug Hrvatske, uništavanje i otimanje javne i privatne imovine naših susjeda bila je ogledalo ondašnje, antievropske vlasti DPS-a u Crnoj Gori. Među mnogobrojnom imovinom, stradala je, tokom agresije na jug Hrvatske, pored ostalog, i privatna imovina u Konavlima, poznatog i uglednog biznismena, dobrotvora i pacifiste, privrednika, vlasnika više kompanija u inostranstvu - Borisa Vukobrata. On se tada izjašnjavao kao Jugosloven, a rođen je od srpskih roditelja u Zagrebu 1940. godine, te oženjen Muslimankom iz Banja Luke, a nosilac je, od 1983, ordena Legije časti Francuske, da bi 1993., dobio visoko odlikovanje od francuskog predsjednika Franosoa Miterana. Boris Vukobrat je bio i osvjedočeni kritičar velikosrpske politike. On je bio i tvorac (1993) projekta “Prijedlozi za novu zajednicu republika bivše Jugoslavije”, koji razrađuje ideju zajednice jugoslovenskih suverenih država. Njegovu kuću i farmu u Konavlima granatirali su i razorili akcijaši “rata za mir” i “misionari”, odnosno, “osloboditelji srpskog Dubrovnika”, kako ih je predstavljalo režimsko, zvanično republičko, dnevno glasilo “Pobjeda”, krajem 1991. Ono što je preostalo, od Vukobratove imovine, u Konavlima, od pohoda ratnika, koje je mobilisala ondašnja DPS vlast zajedno sa JNA, koji su bili sijamski blizanci u osvajanju i rušenju juga Hrvatske, dokrajčila je tada hrvatska vojska. Boris Vukobrat o tome sam kazuje početkom jula 1994. On saopštava da je više granata, ispaljenih od strane vojske koja je stigla iz Crne Gore, pogodilo njegovu kuću i farmu u Konavlima. Vukobrat navodi da je, po svjetskim standardima, napravio modernu farmu u Konavlima i dodaje da “od te farme nije ostao kamen na kamenu - uništili su je prvo dobrovoljci iz Crne Gore, pa JNA, pa hrvatska vojska. Kad kažem uništili to i mislim. Išli su dotle da su skidali staklo sa staklenika. Čuo sam priče o kravama koje danima niko nije muzao, koje su vrištale od bola, i koje su na kraju pobijene-bar da ih je neko sebi uzeo. Ili, jedan moj prijatelj, tu, kod vas u Podgorici, video je džip moje supruge i rekao onom ko ga je vozio čiji je. Taj je odgovorio: ‘Ovdje sam stalno, neka dođe da ga uzme’”. (Vidi detaljno: Intervju Borisa Vukobrata “Monitoru”, Podgorica, objavljen u broju 193. od 1. jula 1994. str. 15-17.)

Vanredni parlamentarni izbori u Crnoj Gori održani su 12. decembra 1992. Čelnicima, aktivistima i pristalicama LSCG, silom režima i nasilničkim ponašanjem predstavnika ultradesnih srpskih stranaka i njihovih sljedbenika, u dosluhu sa režimom, putem barikada i drugim oblicima prinude, nije bilo omogućeno da održe pojedine izborne skupove. Najavljeni izborni skup LSCG u Bijelom Polju spriječile su barikade i policijski kordoni na magistralnom putu kod Slijepač Mosta. Ondašnje vođstvo DPS-a, tokom kampanje za decembarske parlamentarne izbore u Crnoj Gori (1992), obrušavalo se, sirovo i surovo, na crnogorske suvereniste i antiratne aktiviste, a od političkih subjekata iz opozicije, tada im je glavna meta u koju su „pucali“ bio LSCG. Tada je, u jeku izborne kampanje, za pomenute izbore, ondašnji najbliži saradnik i „najbolji drug“ šefa DPS Momira Bulatovića, predsjednik vlade RCG, g. Milo Đukanović, na promotivnom, predizbornom skupu DPS-a na Žabljaku optuživao crnogorske indipendentiste i pacifiste, koji su odbili učestvovati u prljavom ratu, a prvenstveno LSCG, da su „oni bacili puške kada je bila ugrožena ne samo Prevlaka već i Boka“. Đukanović je na istom skupu, sa ciljem pridobijanja birača za svoju partiju, iako se ranije istakao kao ratni huškač, poručivao da je „mir naš najveći kapital“ . I tada na Žabljaku, Milo Đukanović je „pojasnio kako ćemo sa glasovitog 'rata za mir' preći na 'mir za mir'. Koliko god zvuče tragikomično ova samohvalisanja sačuvanim mirom u Crnoj Gori, mada je to uvijek, pa i sada, više zavisilo i zavisi od planova glavnog stratega Miloševića, to ne znači da ne nailaze na dobar prijem kod narodnih masa koje rezonuju kao i svi gubitnici: 'dobro je, samo da ne bude gore' “ (Željko Ivanović, „Mir za Mir“, „Monitor“, Podgorica, broj 108, 13. novembar 1992, str. 7).

Ondašnja DPS vlast je realno pretvorila Crnu Goru u posjed vlasti Slobodana Miloševića i velikosrpskih krugova iz Beograda, čiji su oni bili eksponenti i marionete u Crnoj Gori. To je bilo evidentno, kako ondašnjim opozicionim suverenističkim političkim partijama u Crnoj Gori (u prvom redu LSCG i SDP Crne Gore), ali i drugim istaknutim subjektima političkog javnog, kulturnog političkog života (nezavisnom nedjeljniku „Monitor“, listu „Liberal“ i još nekoliko istaknutih nerežimskih kulturnih i drugih organizacija i slobodomislećih djelatnih pojedinaca, koji su zalagali za slobodnu, nezavisnu, suverenu i građansku Crnu Goru). Podređena pozicija Crne Gore, u tzv. SRJ, bila je očigledna i notorna činjenica, koju je, onda, između ostalih, jasno prepoznao i činjenički i argumentovano komentarisao i dr Milan Paunović, profesor na Pravnom fakultetu Univerziteta u Beogradu, na katedri za međunarodno pravo i autor više monografija, dominanto iz oblasti ljudskih prava i sloboda. Dr Milan Paunović je bio opoziciono osvjedočeni srpski intelektualac, protivnik režima S. Miloševića i njegovog vladajućeg SPS (sa kojim je dugo DPS bio u koaliciji i kolaborant u ostvarivanju politike Velike Srbije). Dr Paunović, ondašnji funkcioner opozicionog Građanskog saveza Srbije, 18. februara 1994. godine, je, u razgovoru za podgorički „Monitor“, između ostalog, precizirao da se LSCG u Crnoj Gori, kao i Građanski savez u Srbiji bore „za građanske države i međunarodne strandarde u poštovanju ljudskih prava, pojedinaca i građana“. Kritikujući velikosrpski nacionalizam, snažno i dominantno izražen u ondašnjoj Srbiji i Crnoj Gori, dr Paunović zapaža da je u „Crnoj Gori situacija još bjednija“ nego u Srbiji. On kaže za ondašnju DPS nomenklaturu, eštablišment na vlasti, da “izvode neviđenu obmanu Crnogorskog naroda“. Za prof. Paunovića, prijatelja i podržavaoca koncepcije crnogorske individualnosti, nema dileme kada ilustrije strukturu, rezultate, politiku i ideologiju ondašnje vlasti u Srbiji i Crnoj Gori. U tom smislu, u navedenom intervjuu “Monitoru”, prof. Paunović, saopštava: „Crnogorska vlast se sa aspekta međunarodne zajednice i ne uzima ozbiljno prosto zato što se vjeruje da je u pitanju samo prirepak vlastima iz Beograda ili kako se to stručno kaže-marionetska vlast“. Dr Paunović zapaža da je u pogledu kršenja ljudskih prava u Crnoj Gori stanje „kompletirano“. On potom dodaje: „Narodu Crne Gore ne priznaje se pravo na samoopredjeljenje i eventualno pravo na sopstvenu državu. Takve zahtjeve vlast Crne Gore doživljava kao jeres i izdaju. Dakle, kada je u pitanju primjena međunarodnih paketa ljudskih prava teško ih je primijeniti na Crnu Goru jer se taj narod potire u unutrašnjim odnosima. Zvanični organi kao dokaz za nepostojanje Crnogoraca ističu takozvani 'objektivni kriterijum', čeprkaju po crkvenim knjigama i slično, pri čemu namjerno zaboravljaju da je taj kriterijum u cijelom svijetu napušten i međunarodna praksa koristi, prije svega, subjektivno, odnosno lično osjećanje pripadnosti. Izuzimajući patrijarha Pavla, visoki ckveni krugovi odigrali su jednu strašno negativnu ulogu u potiranju ovog prava osvojenog od civilizivozanog svijeta još u 19 vijeku, a radi se o pravu o slobodi misli, savjesti i vjeroiposvijesti“. Po dr M. Paunoviću „fundamentalizam“ je, kako navodi „izrazito prisutan u Srpskoj pravoslavnoj crkvi. To je istovremeno podla i bezočna podrška totalitarnom režimu i ja bih čak podvukao znak jednakosti-srpska vlast-Srpska pravoslavna crkva i, u velikom procentu-srpska inteligencija“. (Vidi o tome detaljno: Dr Milan Paunović, „Velika obmana“, razgovor s povodom, „Monitor“, Podgorica, broj, 174, od 18. februar 1994, str. 18-19.)

Prisjetimo se da je tada (kao i ranije i godinama docnije) vlast DPS u Crnoj Gori svesrdno podržavala Srpsku pravoslavnu crkvu (SPC) i bila ideološko-politički saveznik njenog prvosveštenika u Crnoj Gori. Kako u ratnoj velikosrpskoj politici, tako i u protivljenju obnovi nezavisne Crne Gore i negiranju samobitnosti crnogorske nacije.

Autor je diplomirani pravnik i istoričar, magistar i doktorand istorijskih nauka i saradnik u nastavi na Odsjeku za istoriji Filozofskog fakulteta Univerziteta CG u Nikšiću

( Novak Adžić )