USSCG: Potreban radikalan zaokret u ekonomskoj, socijalnoj, poreskoj, ekološkoj politici

Crnoj Gori je potreban radikalni zaokret u ekonomskom, socijalnom, poreskom, ekološkom i drugom pogledu, pri čemu glavni nosioc tog preokreta, koji mora biti zasnovan na održivom rastu i razvoju, mora biti novokonstituisana Vlada ali i svaki pojedinac.

To se navodi u Platformi koju je utvrdila Unija slobodnih sindikata Crne Gore (USSCG) povodom zahtjeva za prijem na razgovor koji je upućen premijeru Crne Gore Zdravku Krivokapiću.

"Crna Gora je prošla kroz radikalne političke, ekonomske i socijalne transformacije u prethodnim godinama. Tržište rada u tranziciji je doživjelo značajna pomjeranja, u kojem periodu je bez posla ostalo na desetine hiljada radnika, dok je sa druge strane bio zanemarljiv procenat otvaranja novih radnih mjesta. Ekonomski pad ponovo je uzrokovao rast siromaštva. U pogledu ekonomskog razvoja i životnog standarda postoje značajne razlike među regijama", navodi se u Platformi.

USSCG navodi i da se struktura ekonomije radikalno promijenila.

"Tako da je sada oko 70 odsto radne snage zapošljeno u sektoru usluga. Mikro, mala i srednja preduzeća čine oko 99 odsto svih preduzeća i učestvuju u stvaranju bruto domaćeg proizvoda sa 60 odsto. I ako je godinama unazad prisutna potreba za napuštanjem prethodnog modela rasta ekonomije i za preuzimanjem novog obrasca rasta, koji se u većoj mjeri oslanja na domaće resurse, Crna Gora nije prošla kroz neophodnu reformu u tom pravcu. Prethodna, svjetska finansijska kriza koja se reflektovala i na Crnu Goru, a sada i aktuelna zdravstvena kriza sa kojom se suočavamo, ogolile su nedostatke ekonomske politike i čitavog sistema. Kriza sa kojom se trenutno suočavamo dodatno je ukazala na nužnost raskida sa dosadašnjom praksom i ekonomsko-socijalnim sistemom koji je po svemu neodrživ", navodi se u Platformi USSCG.

U platformi su predstavljena očekivanja USSCG kada je u pitanju ekonomska i socijalna politika:

EKONOMSKA POLITIKA I TRŽIŠTE RADA

- proces privatizacije preostale društvene svojine i valorizacija prirodnih resursa mora biti transparentna, s tim da sistemi poput Elektroprivrede, rudnika, Željeznice, Luke Bar, Plantaža, Aerodoroma, komunalnih usluga, itd., koji su od posebne vrijednosti i značaja za stanovništvo, ostanu u većinskom vlasništvu države;

- utvrditi minimalnu zaradu u visini 60% prosječne zarade u Crnoj Gori;

- pokrenuti sveobuhvatnu kampanju i projektovati mjere za efikasnu legalizaciju radnog odnosa ogromnog broja lica koja rade “na crno”;

- povećati visinu osnivačkog uloga prilikom osnivanja Društva sa organičenom odgovornošću ili povećati odgovornost osnivača ličnom imovinom prilikom stečaja ili likvidacije istog;

- smanjiti uvoz životnih namirnica, obezbijediti i garantovati “siguran otkup” domaćim poljoprivrednicima i stočarima, te tako podstaći razvoj ovih privrednih grana, ali i dati šansu domaćoj, zdravoj proizvodnji;

- otvoriti poseban "zeleni fond", iz kojeg bi se bespovratno finansirale sve politike naseljavanja ruralnih područja, sve do postizanja strateških ciljeva u poljoprivrednoj proizvodnji;

- pojednostaviti proceduru apliciranja na javne pozive za korišćenje IPA sredstava za poljoprivrednike;

- ukinuti naknadu za podsticaje za obnovljive izvore energije, kao i smanjiti stopu PDV-a na račune za električnu energiju na 7%;

- obezbijediti racionalno trošenje budžetskih sredstva tako što će se povećati stepen odgovornosti svih korisnika budžetskih sredstava kroz transparentno i adekvatno sankcionisanje svakog neodgovornog i nezakonitog postupanja u upravljanju budžetskim sredstvima;

- efikasnije otkrivati i konfiskovati nezakonito stečenu imovinu;

- unaprijediti rad inspekcija sa posebnim fokusom na Inspekciju rada i Poresku inspekciju;

- stvaranje ambijenta za otvaranje novih radnih mjesta i kreiranje novih podsticaja za one koji zapošljavaju nove radnike;

- ratifikacija Konvencije MOR-a 190 o nasilju i uznemiravanju u svijetu rada.

PORESKA POLITIKA

- korigovati troškove rada kroz smanjenje poreza i doprinosa na teret poslodavca i zaposlenog;

- zaustaviti nastajanje novog poreskog duga;

- povećati porez na dobit svima ili samo na dobit koja prelazi određeni iznos;

- uvesti porez za pravna lica i preduzetnike na finansijske transakcije koje prelaze određeni limit;

- ukinuti poreske i druge olakšice povlašćenim kompanijama, tim prije što mnoge od njih ostavljaju prostor za manipulacije na štetu budžeta;

- oporezovati na teret investitora novoizgrađeni poslovno-stambeni prostor ukoliko se ne valorizuje u roku od 6 mjeseci od dana završetka gradnje;

- uvesti progresivno oporezivanje zarada i ostalih ličnih primanja koja prelaze iznos potrošačke korpe za četvoročlanu porodicu;

- ukinuti iznos najveće godišnje osnovice za plaćanje doprinosa za obavezno socijalno osiguranje (propisan članom 14, stav 2 Zakona o doprinosima za obavezno socijalno osiguranje), kako se ne bi vršio povraćaj doprinosa licima koja ostvaruju primanja iznad te osnovice.

REFORMA JAVNE UPRAVE

- omogućiti direktno učešće sindikata u postupcima reforme javne uprave;

- ukinuti privilegiju javnih funkcionera da godinu dana, odnosno dvije godine ukoliko im je toliko preostalo do penzije, primaju naknade zarada iz budžeta;

- uvesti sistem kontrole i odgovornosti na svim nivoima izvršne i sudske vlasti na način što će biti sankcionisani svi pojedinci za koje se utvrdi da su svojim neprofesionalnim i neodgovornim radom nanijeli štetu Budžetu Crne Gore, a time i svim crnogorskim građanima;

- depolitizacija upravljanja javnim preduzećima;

- reforma pravosuđa kroz formiranje sudova rada ili specijalizovanih odjeljenja za radne sporove u okviru osnovnih sudova;

- osigurati jednake šanse i mogućnost napredovanja zaposlenima u javnoj upravi, te prekinuti sa praksom partijskog zapošljavanja.

SOCIJALNA POLITIKA

- reforma socijalne politike kako bi adekvatno odgovorila potrebama lica koja su u stanju socijalne ugroženosti kroz pravičnu i svrsishodnu raspodjelu sredstava;

- reforma politike stanovanja kroz gradnju stanova u državnom vlasništvu kako bi veliki broj zaposlenih i građana Crne Gore, koji po tržišnim uslovima to nijesu u mogućnosti, mogu riješiti stambeno pitanje kroz zakup po pristupačnim cijenama;

- nastaviti sa podrškom i podsticajem stambenim zadrugama, odnosno stambenim fondovima koji su kreirani za potrebe zaposlenih u određenim sektorima (poput prosvjete, zdravstva, Univerziteta, Vojske CG, studentskih i đačkih domova,…);

- da poslodavci izdvajaju procenat iz dobiti u Fond za rješavanje stambenih problema zaposlenih kod toga poslodavca;

- vratiti naknadu za žene sa troje ili više djece koje su stekle 15, odnosno 25 godina staža;

- podsticaji za žene i mlade bračne parove koji ostaju na selu ili nerazvijenim područjima;

- revidiranje prava na dječiji dodatak.

SINDIKALNA PRAVA I SLOBODE

- zaustaviti antisindikalnu diskriminaciju procesuiranjem poslodavaca koji vrše krivično djelo sprječavanje ili ometanje sindikalnog organizovanja i djelovanja i poštovanjem preporuka Komiteta za slobodu udruživanja Međunarodne organizacije rada;

- unaprijediti kolektivno pregovaranje uvođenjem stimulativnih mjera za poslodavce koji imaju zaključene kolektivne ugovore;

- unaprijediti rad Socijalnog savjeta;

- svim reprezentativnim organizacijama zaposlenih i poslodavaca na nacionalnom nivou omogućiti da imaju predstavnika u upravljačkim tijelima Fonda PIO, Fonda za zdravstveno osiguranje, Zavoda za zapošljavanje, Zavoda za statistiku;

- obezbijediti učešće predstavnika zaposlenih u organima upravljanja i nadzora kod poslodavaca.

( Dušan Cicmil )