Puca na sve strane, a petarde zabranjene

Zakon o eksplozivnim materijama i naredba kojom se uređuje upotreba petardi, a koja je donijeta na osnovu tog zakona, nejasni su i dvosmisleni, nisu pravični i primjenjivi. Neophodno je inicirati izmjene i dopune tog akta i donijeti propise nižeg reda.

To je “Vijestima” kazala Maja Živković, jedna od advokatica koju angažuje Društvo profesonalnih novinara Crne Gore (NPNCG), u mišljenju na upit redakcije o usklađenosti Zakona o eksplozivnim materijama i Naredbe o zabrani prodaje i upotrebe pirotehničkih sredstava razreda II - petardi, koju je Ministarstvo unutrašnjih poslova (MUP) donijelo prošlog ljeta, u vrijeme mandata Mevludina Nuhodžića.

Iz resora na čijem je čelu sada Sergej Sekulović, Uprave policije (UP) i Osnovnog tužilaštva u Podgorici, nisu imali primjedbi na konkretne propise u dijelu koji se odnosi na postupanje u vezi sa petardama, već su redakciji pojasnili, svakog iz svoje nadležnosti, na osnovu čega i kako postupaju u određenim situacijama koje se odnose na petarde.

“Naredba o zabrani prodaje i upotrebe pirotehničkih sredstava razreda II (petarde) od jula 2020. donijeta je na osnovu člana 45 Zakona o eksplozivnim materijama, gdje su u kaznenim odredbama predviđene sankcije u slučaju kršenja ove naredbe”, kazali su iz UP. Sličan je odgovor i MUP-a. Iz tog resora ukazali su na kaznene odredbe...

Živković, je u mišljenju, pored ostalog, navela da kaznene odredbe Zakona, na osnovu kojeg je naredba donijeta, ne prate tekst tog podzakonskog akta, te da nije jasno najjasnije ni koliko je važenje Naredbe - do donošenja nove ili se donosi godišnje.

Naredba o zabrani prodaje i upotrebe petardi donijeta je krajem jula prošle godine, nakon inicijative Sindikata doktora medicine, Liberalne partije i građana, koji su tražili da se zabrani prodaja pirotehničkih sredstva koja predstavljaju potencijalnu opasnost.

Iz MUP-a su u januaru 2020. objasnili da pirotehnička sredstva razreda II, u koja, pored ostalih, spadaju i petarde, spadaju u malu opasnost, ali da će zbog zloupotreba i nestručnog rukovanja, uraditi analizu o efektima upotrebe pirotehničkih sredstava za prodajni period, koji je definisan zakonom.

Početkom avgusta saopšteno je da je na osnovu analize radne grupe u kojoj su bili predstavnici MUP-a, Ministarstva zdravlja i UP, 30. jula usvojena Naredba o zabrani prodaje i upotrebe petardi. Saopšteno je da je to urađeno kako bi zaštitili zdravlje građana, te da je analiza pokazala da se tokom novogodišnjih i božićnih praznika petarde zloupotrebljavaju i da se njima nestručno rukuje, što izaziva povređivanje.

“Ni tokom novogodišnjih i božićnih praznika neće biti prodaje pirotehničkih sredstava drugog razreda - petardi. Ostali pirotehnički proizvodi razreda II (fontane, rimske svijeće, rakete, vulkani) će se naći u prodaji u vremenskom periodu koji je naznačen u Zakonu o eksplozivnim materijama. Ova sredstva će se prodavati u specijalizovanim prodajnim objektima koji moraju ispunjavati propisane tehničke uslove i standarde i mogu se prodavati isključivo osobama starijim od 18 godina”, objasnili su tada iz MUP-a.

Naredba je donijeta na osnovu člana 45c Zakona o eksplozivnim materijama, prema kojem MUP može da naredi da se skrati vrijeme prodaje pirotehničkih sredstava razreda II, kao i da ograniči prodaju i upotrebu pojedinih pirotehničkih sredstva razreda II.

Naredba se, prema Zakonu, objavljuje u sredstvima javnog informisanja, najkasnije do 1. novembra tekuće godine. Prema Zakonu, prodaja i upotreba pirotehničkih sredstava razreda II zabranjena je od 16. januara do 19. decembra. ​U Naredbi se samo navodi da su prodaja i upotreba zabranjeni.

Zakon predviđa kazne za prodaju i upotrebu u odnosu na period opisan u Zakonu, a u slučaju fizičkih lica i ako se petarde koriste u zatvorenom. Prema mišljenju Živković, pored ostalog, nisu opisane i kaznene odredbe za slučaj da se pirotehnička sredstva koriste na prostoru gdje se nalazi veliki broj ljudi.

U Zakonu, kako je kazala, ne postoji i kaznena odredba koja bi bila primijenjena za slučaj da je donijeta naredba kojom se skraćuje vrijeme prodaje pirotehničkih sredstava ili kojom se ograničava prodaja i upotreba pojedinih pirotehničkih sredstva razreda II.

“Sam tekst odredbe iz naredbe iz 2020. je u najmanjem problematičan, a sve imajući u vidu da ne sadrži period na koji se odnosi, pa se ne bi moglo ni utvrditi u eventualnom prekršajnom postupku, a da postoji kaznena odredba koja bi se mogla primijeniti, na koji period se odnosi zabrana, te je li prekršena naredba”, navodi ona u mišljenju.

Ukazuje i da Zakon na osnovu kojeg je donijeta Naredba propisuje da se tim propisom može skratiti vrijeme, ali da onom koju je MUP donio prošlog ljeta, to nije učinjeno.

“Nemamo jasno navedeno da se skraćuje vrijeme kada se može prodaja vršiti, ili da se može ograničiti prodaja ili upotreba pojedinih pirotehničkih sredstava razreda II, kakve su petarde. Ovom naredbom je prodaja i upotreba petardi zabranjena, a ne ograničena, pa se postavlja pitanje je li predmetna naredba u skladu sa zakonom na osnovu kog je donijeta, a što je obavezno, imajući u vidu da se radi o podzakonskom aktu”, kazala je ona, dodajući i da kaznene odredbe, ni kod prodaje, ni kod upotrebe, ne pokrivaju period dodatne zabrane propisane naredbom MUP-a.

“Propis mora biti jasan i nedvosmislen da bi građani po istom mogli postupati. U suprotnom, opravdano mogu istupiti sa primjedbom da se radi o nepravičnom i neprimjenjivom propisu”, kazala je Živković, dodajući da se to može reći i za spornu Naredbu, te “u određenom dijelu” i za Zakon o eksplozivnim materijama.

Na pitanje kad se mora donositi naredba, koliko dugo važi, Živković je kazala da se “ciljnim tumačenjem dolazi do zaključka da se naredba mora donositi svake godine, do 1. novembra tekuće godine”.

“Kada se zabrana želi proširiti ili ograničiti upotreba ili prodaja nekih pirotehničkih sredstava, i da se može odnositi na predstojeći period - od 20. decembra tekuće godine do 15. januara sljedeće godine (cijeli ili dio perioda), nakon kog perioda prestaje da važi, pa se za sljedeći ovakav period, ako se nađe za opravdano, mora donijeti nova.

Međutim, predmetne odredbe ostavljaju mjesta i za drugačija tumačenja, što će reći da su nedostatne, te da bi iste trebalo da budu precizne i nedvosmislene, usljed čega, a i iz drugih navedenih nedostataka, treba inicirati izmjene i dopune Zakona o eksplozivnim materijama, te donositi naredbu u skladu sa zakonom”, navodi Živković u mišljenju.

Samo u Podgorici, tokom decembra, policija je zaplijenila 17.702 komada petardi razreda II. Iz UP tvrde da su kontrole svakodnevne, te da postupaju i po prijavama građana.

U Hrvatskoj su nedavno usvojene izmjene Zakona o eksplozivnim tvarima, kojim je se prodaja, posjedovanje, upotreba petardi zabranjuje tokom cijele godine.

Bacanje na otvorenom prekršaj, osim ako ne izaziva opasnost

Iz Osnovnog državnog tužilaštva (ODT) u Podgorici kazali su da prodaja petardi, uz neispunjavanje zakonskih uslova, nije krivično djelo, a da krivično djelo nije ni upotreba petardi na javnom mjestu.

“Paljenje i bacanje od strane lica koja su ih nabavila, ne predstavlja krivično djelo, već eventualno prekršaj iz Zakona o javnom redu i miru, što je u nadležnosti policije ili inspekcijskih organa. Ukoliko se bacanjem petarde, sa umišljajem ili iz nehata, dovede u opasnost život i tijelo, odnosno imovina ljudi i time prouzrokuje tjelesna povreda kod nekog lica, odnosno imovinska šteta određene vrijednosti, može se raditi o odgovarajućem krivičnom djelu za koje se goni po službenoj dužnosti”, kazao je “Vijestima” Vukas Radonjić, državni tužilac portparol u ODT u Podgorici.

( Damira Kalač )