Britanija i EU „zaratile” zbog vakcina

Borba Evrope da obezbijedi zalihe vakcina protiv kovida-19 pojačala se juče kada je Evropska unija upozorila farmaceutske kompanije poput AstraZaneka da će upotrijebiti sva pravna sredstva ili čak blokirati izvoz ako ne pristanu da isporuče ono što su obećale.

EU, čije države članice u vakcinaciji zaostaju za Izraelom, Ujedinjenim Kraljevstvom i SAD, bori se da dobije zalihe pošto su najveći zapadni proizvođači usporili isporuke zbog problema u proizvodnji.

Dok centri za vakcinaciju u Njemačkoj, Francuskoj i Španiji otkazuju ili odgađaju termine, EU je javno prekorila britansko-švedskog proizvođača AstraZeneka zato što nije ispunio obećanje. EU je čak tražila od te kompanije da preusmjeri zalihe iz Britanije, a planira i da pojača nadzor izvoza vakcina iz bloka.

Predsjednik Evropskog savjeta Šarl Mišel je u pismu četvorici lidera bloka rekao da bi EU trebalo da istraži sva pravna sredstva da osigura zalihe vakcina koje je naručila ako ne uspiju pregovori sa kompanijama oko kašnjenja isporuke, prenio je Rojters.

“Ako se ne nađe zadovoljavajuće rješenje, vjerujem da bi trebalo da istražimo sve opcije i iskoristimo sva pravna sredstva i primjenu mjera koje su nam na raspolaganju na osnovu sporazuma,” naveo je Mišel u pismu od 27. januara. Pravila EU o monitoringu i odobravanju izvoza vakcina u 27-članom bloku mogla bi dovesti do blokade izvoza ako se njime krše postojeći ugovori između proizvođača vakcine i EU, rekao je jedan zvaničnik bloka.

Evropska komisija bi danas trebalo da utvrdi kriterijume po kojima će se ocjenjivati takav izvoz.

Najbrža masovna vakcinacija u istoriji podstiče tenzije širom svijeta dok velike sile kupuju glavninu doza, a siromašnije zemlje moraju da pređu preko finansijskog i diplomatskog minskog polja da bi se domogle preostalih zaliha, navodi Rojters.

Izrael je ubjedljivo svjetski lider u vakcinaciji po glavi stanovnika. Slijede Ujedinjeni Arapski Emirati, Ujedinjeno Kraljevstvo, Bahrein i SAD. Iza njih su Italija, Njemačka, Francuska, Kina i Rusija.

Izvršni direktor AstraZeneke Paskal Sorio rekao je da je EU zakasnila sa sklapanjem ugovora o snabdijevanju tako da ta kompanija nije imala dovoljno vremena da riješi probleme sa proizvodnjom u fabrici vakcina kojom upravlja jedan partner u Belgiji.

Evropska komisija je zatražila od belgijskih vlasti da izvrše inspekciju proizvodnje u toj fabrici, saopštila je juče belgijska Federalna agencija za ljekove (FAGG).

Evropa se suočava sa manjkom vakcina zato što je kompanija Fajzer, sa sjedištem u Njujorku, privremeno usporila isporuku kako bi izvršila promjene u proizvodnji, dok je AstraZeneka, sa sjedištem u Kembridžu u Engleskoj, saopštila da će smanjiti isporuke vakcina namijenjenih EU u prvom tromjesečju zbog problema sa proizvodnjom.

Britanija, koja se hvali vođstvom u sprovođenju vakcinacije otkad je izašla iz EU 1. januara, saopštila je da se njene isporuke moraju poštovati. “Mislim da moramo osigurati da budu isporučene vakcine koje su naručene, plaćene i nabavljene za one u Ujedinjenom Kraljevstvu,” rekao je ministar Majkl Gov.

EU vrši opsežnije provjere vakcina prije odobravanja, što znači sporije vakcinisanje nego u Britaniji i porast nezadovoljstva javnosti.

Samo dan uoči odluke evropskih regulatora da li da odobre vakcinu AstraZeneke, njemačka komisija za vakcinu je preporučila da se proizvod britansko-švedske kompanije daje samo osobama starosti između 18 i 64 godine.

“Trenutno nema dovoljno dostupnih podataka da bi se procijenila efikasnost vakcine kod osoba starijih od 65,” saopštila je komisija, takođe poznata kao Stiko, u nacrtu rezolucije koju je ministarstvo zdravlja juče učinilo dostupnom. Britanija je saopštila da njene zdravstvene vlasti vjeruju da je ta vakcina bezbjedna i djelotvorna kod svih starosnih grupa.

Manjak vakcina je primorao Pariz i još dvije oblasti koje zajedno čine trećinu francuske populacije, da odgode davanje prve doze, prenio je Rojters. Portugal je saopštio da će vakcinacija ići sporije nego što je planirano, a u Njemačkoj će nestašica potrajati do aprila.

Region Madrida je obustavio davanje prve vakcine ove i sljedeće nedjelje, a preostale doze koristi da da drugu vakcinu onima koju su primili prvu, saopštile su tamošnje vlasti.

I Holandija, koja se oslonila na AstraZeneku, muči se da sprovede program vakcinacije po planu.

Najmanje korumpirani najbolje prolaze u pandemiji

Studija organizacije Transperensi internešnal (TI) pokazuje da su države sa najmanje korupcije najbolje pozicionirane da prebrode zdravstvene i ekonomske izazove tokom pandemije.

U Indeksu percepcije korupcije 2020. navodi se da su države sa dobrim učinkom više ulagale u zdravstvenu zaštitu, i “bile sposobnije da pruže univerzalnu zdravstvenu njegu i manje je vjerovatno da će prekršiti demokratske norme”.

“Kovid-19 nije samo zdravstvena i ekonomska kriza,” kazala je Delija Fereiro Rubio iz TI. “To je kriza korupcije - kojom trenutno ne upravljamo na pravi način.”

Ovogodišnji indeks je pokazao da su SAD doživjele novi pad koji je bio konstanta tokom mandata Donalda Trampa, sa 67 poena na skali gdje je 0 “veoma korumpiran”, a 100 “veoma čist”. SAD su 25. na listi izjednačene sa Čileom, ali su iza mnogih drugih zapadnih demokratija.

Veza između korupcije i odgovora na koronavirus vidljiva je širom svijeta, prema analizi TI.

Urugvaj, na primjer, ima 71 poen i zauzeo je 21. mjesto na listi. Ta država uveliko ulaže u zdravstvenu njegu i ima snažan sistem epidemiološkog nadzora.

Bangladeš, nasuprot tome, sa 26 poena i 146. mjestom, “malo ulaže u zdravstvenu njegu, dok korupcija cvjeta tokom kovida-19, od podmićivanja na klinikama do prisvajanja pomoći,” piše u izvještaju TI.

Čak i na Novom Zelandu, koji je na prvom mjestu sa 88 poena, i koji je pohvaljen zbog odgovora na pandemiju, ima prostora za poboljšanje, ističe se. “Dok vlada otvoreno komunicira o mjerama i politikama koje uvodi, potrebna je veća transparentnost oko javnih nabavki za oporavak od kovida-19”.

Danska i Novi Zeland su izjednačeni na prvom mjestu kao najmanje korumpirane, sa 88 poena. U prvih deset su još Finska, Singapur, Švajcarska, Švedska, Norveška, Holandija, Njemačka i Luksemburg.

U isto vrijeme, 22 države su značajno nazadovale, među kojima je i Bosna i Hercegovina, koja je izgubila sedam poena i našla se na 111. mjestu sa 35 poena.

Srbija, koja je zabilježila najveći pad u odnosu na 2012. sa 38 poena nalazi se na 94. mjestu od ukupno 180 država obuhvaćenih izvještajem.

Navodi se da je Srbija suočena sa ozbiljnim izazovima u oblasti vladavine prava, kontinuiranom erozijom demokratije i ućutkivanjem kritičkih glasova.

( Angelina Šofranac )