Pogoršanje odnosa: Šamar Evropljanima tokom posjete Borelja Rusiji

Već loši odnosi Evropske unije i Rusije dodatno su pogoršani poslije ruskog šamara Evropljanima tokom posjete Moskvi šefa evropske diplomatije Žozepa Borelja.

Novo odbijanje iz Moskve, međutim, moglo bi da dovede do čvršće politike Brisela prema Rusiji uz usaglašavanje s novom američkom administracijom, pišu svjetski mediji.

Zamrzavanje zaleđenih odnosa

Ratoborni tretman Rusije prema šefu evropske diplomatije tokom njegove posjete Moskvi 5. februara izazvao je političku poviku, ali i malo očekivanja da će Evropska unija okončati podjele oko odnosa s Kremljom, piše Fajnenšl tajms, ukazujući da je stav Kremlja ipak udarac za evropske zemlje koje se zalažu za bolje odnose s Moskvom.

Pojedine diplomate iz EU privatno su žestoko kritikovale Borelja zbog, kako je kasnije rekao, "agresivno režirane" konferencije za novinare s iskusnim ruskim ministrom spoljnih poslova Sergejem Lavrovim.

Vlade EU, međutim, ističe britanski list, još više su ljute zbog odluke Moskve da osramoti Borelja protjerivanjem diplomata iz Njemačke, Poljske i Švedske dok je on bio u Rusiji.

Većina posmatrača kaže da će spor EU i Rusije još više zamrznuti ionako zaleđene odnose i povećati šanse da Evropljani pojačaju sankcije Moskvi zbog pritvaranja ruskog opozicionara Alekseja Navaljnog, ali, kako ukazuje Fajnenšl tajms, malo njih predviđa da će doći do bitnog pomjeranja moćnih članica predvođenih Njemačkom i Francuskom ka agresivnijoj politici, s obzirom na ekonomske, energetske i strateške interese.

Ipak, i u Njemačkoj je rašireno snažno nezadovoljstvo ponašanjem Kremlja, dodaje list. Berlin je od uvođenja ekonomskih sankcija EU Rusiji poslije aneksije Krima 2014. godine zauzeo manje konfrontacioni stav. Međutim, postoji duboko neslaganje kako sada reagovati. Njemačka opozicija insistirala je da Berlin obustavi projekat Sjeverni tok 2, ali je vlada Angele Merekl stala iza projekta i njeni koalicioni partneri kažu da EU mora da pojača sankcije protiv saradnika predsjednika Vladimira Putina i biznismena koji podržavaju njegov režim.

S druge strane, Moskva nije pokazala žaljenje zbog Boreljove posjete ili njenih posljedica koje uključuju protjerivanje ruskih diplomata iz Njemačke, Švedske i Poljske, dok analitičari kažu da je Moskva željela da pošalje jasnu poruku Evropi da se ne miješa u njene stvari – i da je u tome uspjela. Ipak, ocjenjuje list, rusko čvrsto odbacivanje EU postavlja fundamentalni izazov za one u Uniji, na čelu s francuskim predsjednikom Emanuelom Makronom, koji favorizuje saradnju s Kremljom. Ta frakcija je sada oslabljena, dok se zagovornici oštrijeg pristupa, poput tri baltičke države i Poljske, osjećaju da je njihov stav opravdan.

Približavanje SAD i EU?

Šef evropske diplomatije otišao je u Moskvu s maslinovom grančicom da gradi mostove, ali posjeta nije prošla dobro, piše Vašington post uz ocjenu da je Boreljovo iskustvo toliko ponižavajuće da je možda posijalo sjeme saradnje SAD i EU za čvršću politiku prema Rusiji.

Iako su pojedini ministri spoljnih poslova članica EU, posebno oni iz bivših komunističkih zemalja, upozorili Borelja da ne ide u Moskvu, visoki predstavnik EU za spoljnu politiku rekao je da želi da ispita efikasnost direktnih kontakata, pridruživši se time, ističe američki list, nizu zapadnih političara koji su pokušali da obnove odnose s Rusijom, samo da bi bili razočarani.

Iako Boreljova posjeta Moskvi nije poboljšala veze Evrope s Rusijom, Vašington post ocjenjuje da je možda Brisel više uskladila sa SAD u trenutku kada predsjednik Džo Bajden zauzima novu, tvrđu liniju naspram Kremlja poslije četiri godine u kojima se predsjednik Donald Tramp često ustručavao da kritikuje Putina.

Borelj je pod kritikama poslije, kako navodi Vašington post, bravuroznog nastupa Lavrova, koji je na početku konferencije za novinare bio predusretljiv, napravivši pauzu kako bi se uvjerio da se španski diplomata snašao sa slušalicama, a onda napao EU kao "nepouzdanog partnera" i doveo u pitanje njen odnos prema ljudskim pravima, dok je Borelj nelagodno stajao pored njega uz povremeni poluosmijeh.

Posjeta tokom koje je Rusija protjerala troje diplomata iz EU zbog navodnog učešća u protestima zbog Navaljnog, bilo je toliko katastrofalno da se čini da je Borelj naveden da preispita svoj stav o sankcijama Rusiji, ističe list. U petak je negativno odgovorio na pitanje o sankcijama Rusiji, da bi u utorak rekao da će predložiti mjere koje bi "mogle da uključuju sankcije".

Šamar Evropljanima

Odluka Moskve o protjerivanju diplomata bila je dodatni ruski šamar Evropljanima, jer je objavljena dok je šef evropske diplomatije bio na sastanku s ruskim ministrom, ocjenjuje Asošiejtid pres.

Borelj je rekao da je o protjerivanjima saznao na društvenim mrežama, ali su poslanici Evropskog parlamenta u utorak, 9. februara, kritikovali bivšeg španskog ministra spoljnih poslova zbog tajminga njegove posjete i zbog toga što nije učinio dovoljno da opovrgne Lavrovljeve tvrdnje na konferenciji za medije koju su neki opisali kao "zasedu".

Visoki predstavnik EU poslanicima Evropskog parlamenta rekao je da je želio da "ispita da li su ruske vlasti zainteresovane za ozbiljan pokušaj da se preokrene pogoršanje odnosa i iskoriste priliku za konstruktivniji dijalog", dodajući da je odgovor jasan: "Ne, nisu."

Posjeta šefa evropske diplomatije Rusiji, međutim, nije se ticala samo Navaljnog, ukazuje AP. Rusija je značajan trgovinski partner EU koja zavisi od Moskve za snabdevanje prirodnim gasom, a takođe je ključni igrač u razgovorima o ograničavanju iranskih nuklearnih ambicija i ima centralnu ulogu u sukobima koji utiču na evropske interese, poput onih u Siriji i Ukrajini.

Članice EU su duboko podijeljene oko pristupa Moskvi, ističe AP i navodi da uticajna Njemačka ima jake ekonomske interese u vezi s Rusijom, posebno u pogledu Sjevernog toka 2, dok su brojne zemlje nerade da ulaze u borbu sankcijama zbog Navaljnog.

Lideri EU planiraju da raspravljaju u kom pravcu da usmjere problematične odnose s Rusijom na samitu 25. i 26. marta.

Učvršćivanje stavova EU prema Rusiji

Borelj je u utorak upozorio Moskvu da bi se mogla suočiti s novim sankcijama zbog zatvaranja Navaljnog, opisujući Putinovu vladu kao "nemilosrdnu", autoritarnu i u strahu od demokratije, prenosi Rojters.

Šef evropske diplomatije u, kako navodi Rojters, govoru s najoštrijim kritikama EU Moskve od ruske aneksije Krima 2014. godine, rekao je da je posjeta Moskvi učvrstila njegov stav da Rusija želi da se udalji od Evrope i da podijeli Zapad.

"Čini se da tamo gotovo da nema prostora za razvoj demokratskih alternativa... nemilosrdni su u gušenju takvih pokušaja", rekao je Borelj Evropskom parlamentu, dodajući da veruje da Kremlj demokratiju vidi kao "egzistencijalnu prijetnju".

Mnogi poslanici EU rekli su da je Kremlj želio da pokuša da ponizi Borelja u Moskvi kako bi poslao poruku da Zapad treba da se kloni njenih unutrašnjih pitanja. Najmanje 81 poslanik tražio je Boreljovu ostavku.

Boreljove izjave u Evropskom parlamentu, kako navodi Rojters, sugerišu učvršćivanje stavova EU prema Rusiji, poslije godina nastojanja da se poboljšaju odnosi uprkos zapadnim sankcijama uvedenim 2014. Borelju je pružio podršku predsjednik Evropskog saveta Šarl Mišel koji je optužio Moskvu za "agresivan stav" tokom njegove posjete. "EU neće biti zastrašena", rekao je Mišelov portparol.

Borelj je rekao da ciljane sankcije sada predstavljaju mogućnost za Rusiju, ali da je na državama EU da odluče o sljedećim političkim koracima.

Dva Navaljnova saradnika, Vladimir Ašurkov i Leonid Volkov, pridružili su se video pozivu s državama EU i izaslanicima iz Velike Britanije, SAD, Kanade i Ukrajine da predlože listu istaknutih ličnosti u ruskim poslovnim, političkim, pravosudnim i bezbjednosnim krugovima koji bi mogli da se suoče sa sankcijama, rekla su za Rojters dvojica zapadnih diplomata koja su učestvovala u razgovoru.

( Radio Slobodna Evropa )