Lekcije od Donalda Trampa: Da li toksični lideri ikad stvarno odu?
Istraživači su, zapravo, otkrili da su mnogi visoki rukovodioci i izvršni direktori psihopate
Psihopate su ljudi sa raznovrsnim crtama ponašanja koje ih čine jedinstveno nemilosrdnim u svom parazitskom, bezbrižnom i predatorskom pristupu životu.
Kanadski psiholog Robert Her kaže da psihopatiju karakterišu četiri elementa: međuljudski faktori (manipulativnost, grandiozni osjećaj sopstvene vrijednosti, patološko laganje, površni šarm), afektivni faktori (nedostatak kajanja, nedostatak empatije i odgovornosti), faktori načina života (potreba za stimulacijom, impulsivnost, parazitska orijentisanost, nedostatak realnih ciljeva) i asocijalni faktori (loša kontrola ponašanja, rani problemi u ponašanju, maloljetnička delinkvencija, raznovrsnost kriminalnih aktivnosti).
Mnoge organizacije su prisiljene da se odreknu vođa koji pokazuju ove osobine.
Međutim, i ako napuste organizaciju, njihov stil upravljanja i šteta koju ostave za sobom ima dug rok trajanja.
Korporativne psihopate su ljudi koji se dodvoravaju onima iznad sebe, manipulišu osobama istog statusa, a zlostavljaju one ispod sebe. Toksične vođe su zlonamjerne i sklone samoveličanju
Kao što vidimo u SAD tokom drugog suđenja u Senatu bivšem predsjedniku Donaldu Trampu, ova vrsta lidera ima lojaliste i učenike dugo nakon što izađu iz žiže javnosti.
Uspješne psihopate su rjeđe predmet proučavanja od kriminalne vrste.
Međutim, oni mogu imati poboljšani intelektualni kapacitet koji im omogućava da funkcionišu na izvršnom nivou i ostvare korporativni, prije nego kriminalni uspjeh.
Takve psihopate nazivaju industrijskim, izvršnim, organizacionim ili korporativnim psihopatama, kako bi ih razlikovali od poznatijih kriminalnih psihopata.
U knjizi “Bez savjesti”, Her kaže da psihopate “... čini se, funkcionišu prilično dobro - kao advokati, ljekari, akademici, plaćenici, policajci, vođe kultova, vojno osoblje, političari, poslovni lideri itd. - a da ne prekrše zakon, ili barem da ne budu uhapšeni ili osuđeni”.
Istraživači su, zapravo, otkrili da su mnogi visoki rukovodioci i izvršni direktori psihopate.
To je jedan od razloga zašto je od suštinskog značaja istražiti i identifikovati korporativne psihopate prije nego što uspiju da nanesu ozbiljnu štetu organizaciji.
Kada izvršni direktor ili političar psihopata ostane bez privilegija i bude otpušten ili ode prije početka pravnog postupka protiv njih, šteta je već načinjena i može imati uticaja na budućnost organizacije.
Suočavanje sa psihopatama na liderskim pozicijama zahtijeva znanje kako psihopate upravljaju i kako utiču na njihove pristalice ili zaposlene. Obuka menadžera za uzbunjivanje zbog zabrinjavajućih crta ličnosti je ključni, ali težak izazov.
Korporativne psihopate se opisuju kao ljudi koji se dodvoravaju onima iznad sebe, manipulišu osobama istog statusa, a zlostavljaju one ispod sebe.
Toksične vođe su zlonamjerne i sklone samoveličanju. To su ljudi koji kontrolišu, zatrašuju i ulivaju strah, umjesto da motivšu svoje timove, dok se istovremeno svojim nadređenima prikazuju kao entuzijastični, impresivni i sposobni menadžeri.
Aktuelna istraživanja takođe podržavaju stav da korporativne psihopate precjenjuju svoje kvalifikacije i sposobnosti, tvrdeći da imaju diplome sa prestižnih univerziteta i menadžerske kvalifikacije koje ne posjeduju.
Oni koriste taktiku zavadi pa vladaj da bi zadržali kontrolu nad zaposlenima, sindikatima i bordovima, istovremeno ugrožavajući kvalitet usluga i organizacione ishode svojim nepredvidivim planovima upravljanja.
Izbor novog predsjednika neće ispraviti štetu koju je Tramp napravio i ostavio za sobom.
Za njega je na predsjedničkim izborima u novembru glasalo više od 70 miliona Amerikanaca, od kojih su mnogi vatrene pristalice njegovog toksičnog brenda.
Na svu sreću, korporacije imaju veću kontrolu nad svojim liderima.
Psihopate su obično toksični lideri koji stvaraju toksične organizacije zbog “pravila” koja oni propisuju:
- Oni uvijek moraju kontrolisati svaki aspekt organizacije
- Kada se pojave problemi, oni odmah nađu krivca
- Oni prikrivaju greške
- Oni se rijetko suočavaju sa realnošću situacije
- Nikad ne uzimaju u obzir bilo čija osjećanja ako nisu pozitivna
- Ne žele da zaposleni postavljaju pitanja i očekuju da rade kako im se kaže
- Nemaju povjerenja u osobe istog statusa, svoje kolege i članove tima
Postoje i neki dokazi da zastrašivanje utiče na ličnosti onih unutar tog nasilnog okruženja.
Zaposleni postaju manje otvoreni i manje prijatni, što ukazuje na to da se proširila atmosfera nipodaštavanja i zastrašivanja koju je stvorio toksični rukovodilac.
Dobrobit i moral zaposlenih slabe, organizaciona zbrka zamjenjuje osjećaj usmjerenosti, opada organizaciona etika i trpi reputacija preduzeća.
Ovaj začarani krug se ne prekida kad psihopata konačno ode.
Često ga nasljeđuje neki voljni učenik kojem je ovaj liderski stil bio privlačan i efikasan, pa je odlučan da ga oponaša.
Čak i ako organizacija kojom upravlja psihopata uživa neke kratkoročne finansijske koristi, njena dugoročna otpornost je izložena ozbiljnom riziku.
Pored psiholoških procjena prije zapošljavanja, koje često nisu funkcionalne, od ključne je važnosti biti svjestan da lideri psihopate imaju sljedbenike koji pokazuju slično ponašanje koje je lansiralo njihove mesije na ključne rukovodeće pozicije.
Bilo da ti lideri dobrovoljno napuste ili su na to prisiljeni, poput Trampa, drugi u organizaciji ih lako mogu smatrati mučenicima.
Dakle, imajte na umu da psihopate razvijaju i njeguju učenike, a od ključnog značaja je da se i oni iskorijene zarad dugoročnog opstanka organizacije.
Autor je profesor menadžmenta na Univerzitetu Konkordija u Montrealu (theconversation.com)
Prevela: Angelina Šofranac
( Stiven Eplbaum )