Vlast kriva što jača radikalizam

Uticaj političkog radikalizama u Crnoj Gori ne slabi zbog nesmjenjivosti vlasti i slabih institucija, smatraju u opoziciji i civilnom sektoru. U Demokratskoj partiji socijalista (DPS) tvrde da nije u pitanju radikalizam već isfrustriranost opozicije.

Izvršna direktorka Politikon mreže, Jovana Marović smatra da elementi političkog radikalizma u Crnoj Gori nisu novijeg datuma.

“Bez obzira što bi nakon gotovo trideset godina od uspostavljanja višepatijskog sistema trebalo da imamo izgrađenu političku kulturu i razvijen dijalog između različitih aktera, elementi političkog radikalizma ne slabe. U poslednjih nekoliko godina možemo govoriti i o njihovom jačanju. Riječ je prvenstveno o oštroj retorici i porukama koje mogu biti različito tumačene i percipirane od strane građana”, smatra ona.

Tenzije na crnogorskoj političkoj sceni u stalnom su porastu od protesta Demokratskog fronta (DF) 2015. koji je kulminirao sukobom demonstranata i opozicije, a dostigle su novi nivo na prošlogodišnjim izborima kada je uhapšena grupa koju Specijalno državno tužilaštvo (SDT) optužuje za pokušaj državnog udara i pokušaj likvidacije tadašnjeg premijera Mila Đukanovića. Ti događaji doveli su do opozicionog bojkota parlamenta, povremenih sukoba tokom povrataka poslanika DF-a u parlament. Tenzije su nastavljene i incidentima na lokalnim izborima održanim u novembru.

Predsjednik Građanskog pokreta URA Dritan Abazović smatra da ima radikalnih partija koje se najčešće vezuju za desnicu koju personifikuju nacionalne stranke, ali da one nisu najveći problem.

“Moram naglasiti da usljed nesmjenjivosti vlasti, najveći radikalizam postoji u strukturama vlasti. Strah od njenog gubitka, što nerijetko znači i gubitak slobode za ljude koji je personifikuju, tjeraju vladajuću strukturu da podiže retoriku, a nerijetko koristeći aparat represije zadrži politički uticaj. To je plodno tlo za polarizaciju koja u onda jača radikalizam u zemlji, bilo na jednoj ili drugoj strani”, smatra Abazović, navodeći da nepostajanje periodične smjene vlasti, kao socijalnog ventila, guši mogućnosti kohezije i gura državu u neizvjesnost.

Uglavnom pred izbore, funkcioneri partija vlasti i opozicije su se često međusobno nazivali izdajnicima Crne Gore i tvrde da politički protivnici rade protiv države. Iz Fronta su optuživali čelnike DPS-a da žele njihovu likvidaciju, navodeći da je Crna Gora “na ivici građanskog rata”. Iz DPS-a su tvrdili da su iz DF-a angažovali pripadnike Sedmog bataljona kako bi “udarili na Crnu Goru”. Funkcioneri Fronta su istovremeno optuživali opozicione kolege “da bi srpsko pitanje u Crnoj Gori, prije rješavali otvaranjem koncentracionih logora”.

Dok Abazović navodi da se ideologija nije u potpunosti razvila, osim ako je striktno vezana za nacionalno pitanje ili ostala kao recidiv prošlosti oličen u pristalicima i protivnicma komunizma, poslanik Fronta Jovan Vučurović radikalnu ideologiju prepoznaje “u djelovanju onih koji baštine tekovine komunističke revolucije u kombinaciji sa podrškom NATO integracijama”.

“Taj čudni spoj je jedna vrsta ekstremizma do sada nepoznata u svjetskoj politici, koju bi trebalo pažljivo pratiti i proučavati. Glavna tačka spajanja tih ekstremizama je nasilje kao metod djelovanja”, kaže Vučurović.

Poslanik DPS-a Miloš Nikolić navodi da, iako je politička scena u Crnoj Gori značajno radikalizovana u prethodne dvije godine, nema riječi o radikalnim ideologijama. Radikalizacija je, kako tvrdi, proizvod frustracije zbog nemogućnosti opozicije da pobijedi DPS.

“Rekao bih da je politika većine stranaka iz opozicije retrogradna, zastarela i prije svega prevaziđena ali ne bih rekao da u političkom životu u Crnoj Gori imamo stranku radikalne ideologije, makar u kontekstu radikalizma koji podrazumijeba teorija političkih sistema”, kazao je Nikolić.

Vučurović, sa druge strane, smatra da se “u neslobodnom društvu u kome se kradu izbori, sudi političkim protivnicima, hapse, prebijaju i truju građani na protestima, ukidaju sva prava, počev od prava majki, komunikacija ne može voditi u rukavicama i retorikom koja odudara od realnost”.

Marović smatra da društvo mora raditi na suzbijanju političkog radikalizma koji bi mogao prerasti u ekstremizam i ovdje posebnu odgovornost imaju političke partije.

“Jednogodišnja politička kriza ne pomaže u toj misiji”, tvrdi Marović.

Politički rječnik podgrijava atmosferu i okuplja birače

Abazović smatra da je očigledno da politički rječnik i terminologija često podgrijavaju atmosferu, a nerijtko je dovodi i do usijanja. Vladajućoj eliti, kaže on, ne odgovara visoki stepen političke kulture.

“Naprotiv, njima odgovara atmosfera “noža” u kojoj će retorika “državnih zaštitnika” imati svoj smisao. Dio opozicije se tome prilagođava, ali čini se da kako vrijeme prolazi, sve više padaju maske i da sada mora nastati novi politički narativ koji će homogenizovati biračko tjelo”, kaže Abazović, dok Nikolić tvrdi da je rat saopštenjima logičan slijed opozicionog bojkota parlamenta, jer su, kako navodi, kolege iz opozicije prinuđene da živu raspravu zamijene saopštenjima.

“Umjesto ozbiljnog bavljenja politikom pribjegavaju neozbiljnim nastupima u pokušajima da budu interesantni i izazovu smijeh, čime zapravo samo izazivaju podsmijeh građana u odnosu na njihovu politiku. Time značajno jačaju položaj DPS-a i olakšavaju nam pobjede na svim izbornim nivoima. Ipak, sa stanovišta državnog interesa Crnoj Gori bi trebala ozbiljnija i odgovornija opozicija”, smatra on.

Abazović dodaje da, kako politička kriza bude jenjavala, i retorika će postati umjerenija. “Ipak, bez političkih promjena, nama promjene političke kulture, samim ti ni novih političkih narativa koji su nam nasušno potrebni”, kazao je Abazović.

Vučurović smatra da retorika određuje podršku u narodu.

“Ono što je očigledno je da su glasači kažnjavali one koji su imali retoriku koja nije pratila tešku situaciju u kojoj se kao društvo nalazimo, odnosno one koji vode politiku-dobro jutro čaršijo na sve četiri strane”, tvrdi Vučurović.

Autor teksta je nagrađen na konkursu za mlade novinare u okviru projekta “Borba protiv stigmatizacije kroz osnaživanje i promjenu stavova”. Projekat je finansijski podržala Evropska komisija kroz Erasmus+ program i Komisija za raspodjelu dijela prihoda od igara na sreću. Sadržaj je isključiva odgovornost autora i ni na koji način ne odražava stavove donatora

( Darvin Murić )