Odloženo "gašenje" KAP-a koje nije ni pokrenuto
Izvor “Vijesti” iz KAP-a kazao je da nijesu ni pokrenute pripreme za najavljeno gašenje proizvodnje. Pejović kazao da odlaže otkaze i gašenje do četvrtka i da traži da Vlada provjeri uslove rada
U Kombinatu aliminijuma nijesu ni započete pripreme za tehnički komplikovano gašenje proizvodnje i isključenje sa elektro-mreže, samo je pravnoj službi dat nalog da počne pripreme za pisanje otkaza radnicima ali ni oni nijesu napisani, saopšteno je “Vijestima” izvor iz Kombinata aluminijuma u stečaju.
Gazda Uniproma Veselin Pejović, koji je vlasnik imovine KAP-a u stečaju i upravlja proizvodnjom do okončanja stečaja, kazao je sinoć za RTCG da neće prekidati radni odnos sa zaposlenima ako do četvrtka Vlada formira komisiju koja bi ispitala uslove u kojima rade zaposleni u KAP-u.
Sve činjenice govore da ne postoji stvarna namjera gašenje proizvodnje u KAP-u, već da je to bio samo odgovor na kritike o kršenju radničkih prava poslanika vladajuće većine na skupštinskoj Komisiji za kontrolu privatizacija.
Skoro svi zaposleni koji rade unutar KAP-a radno su angažovani u Kombinatu aluminijuma u stečaju, a ne u Unipromu, tako da bi im otkaze mogao dati stečajni upravnik Veselin Perišić koji navodno nije voljan to da uradi, a ne vlasnik Uniproma Veselin Pejović.
Pogoni, oprema i zemljište upisani su kao vlasništvo Uniproma ali stečaj nije okončan ni nakon sedam i po godina zbog nekoliko imovinskih sporova.
Prema ugovoru sa stečajnom upravom i Privrednim sudom iz 2014, Uniprom garantuje kontinuitet proizvodnje do okončanja stečaja, pa bi gašenje proizvodnje bilo kršenje tog ugovora.
Da bi se sprovelo gašenje KAP-a, odnosno isključenje sa elektromreže, o tome bi prethodno morali biti obavješteni Elektroprivreda, prodavac struje, kao i Crnogorski elektroprenosni sistem (CGES), preko čije mreže KAP kao direktni potrošač dobija struju.
U proceduri bezbjednog gašenja električne energije morali bi učestvovati i radnici CGES-a.
Nijedna od energetskih kompanija nije obaviještena o bilo kakvoj namjeri isključenja ovog giganta.
Sama procedura bezbjednog gašenja trajala bi dvadesetak dana, a podrazumijevala bi postepeno gašenje svake ćelije pojedinačno i izlivanje vrelog aluminijuma iz njih.
U svemu tome morali bi da učestvuju radnici koji ne prihvataju prekid proizvodnje.
Samo isključenje struje, havarijsko gašenje, nanijelo bi velike štete jer bi se aluminijum ohladio i očvrsnuo u ćelijama Elektrolize koje više ne bi bile upotrebljive, što bi napravilo štetu od više desetina miliona eura.
Takvo gašenje moglo bi da izazove i ekološke probleme, kao i štetu na sistemu elektro-prenosa CGES-a, zbog čega i ne može biti sprovedeno bez te kompanije.
Iz Uniproma juče nijesu odgovorili na pitanja “Vijesti” u vezi s najavom otpuštanja radnika i gašenjem proizvodnje, kao ni iz CGES.
Glavni razlog zbog čega nije finansijski isplativo gašenje KAP-a, jesu cijene na berzi metala LME.
Posljednjih dana cijena metala dostigla je 2.200 dolara po toni što je najveća cifra u posljednje tri godine.
U aprilu i maju prošle godine pala je na 1.400 dolara, što je ispod cijene koštanja, dok sadašnja garantuje značajan profit.
Iz Ministarstva ekonomskog razvoja juče su saopštili da prikupljaju informacije i detaljno sagledavaju novonastalu situaciju u KAP.
“Iznenađeni smo reakcijom vlasnika Uniproma i činjenicom da ima namjeru da zatvori fabriku i ostavi 600 radnika bez posla. Ovo posebno iz razloga što je kompanija korisnik značajnih povlastica kao što su umanjenje troškova po osnovu poreza i doprinosa na dohodak, što je benefit poslovanja kompanije u okviru biznis zone, kao i podrške za realizaciju investicija za izgradnju novog pogona kroz Program za unapređenje konkurentosti privrede”, naveli su iz ovog resora.
Oni kažu da Vlada ne pristaje na ucjene, kao i da će pokrenuti incijativu da se preispita aktuelni zakon.
KAP je u stečaju od jula 2013. godine, a radnici od tada nemaju pravo na godišnji odmor, beneficirani radni staž niti sistematske ljekarske preglede.
Stav Uniproma i stečajne uprave je da radnici nemaju radnička prava tokom stečaja, dok su članovi komisije iz nove vladajuće većine smatrali suprotno i najavili izmjene Zakona o stačaju kojim bi se to definisalo.
Iz Unije slobodnih sindikata (USS) apelovala je na nadležne institucije da zaštite zaposlene u KAP-u od pritisaka i omoguće im ostvarivanje osnovnih radnih i sindikalnih prava koja su im, kako su kazali, zagarantovana međunarodnim propisima, Ustavom i nacionalnim radnim zakonodavstvom.
Dio radnika KAP-a, koji podržavaju Uniprom, juče su na kraju smjene oko 15 časova nakratko organizovali blokadu magistrale kod KAP-a uz poruku da Vlada razgovara sa Pejovićem i spriječi gašenje kompanije.
Iz Uniproma su i na sjednici Komisije kazali da su u januaru slali pismo u Ministarstvo ekonomskog razvoja, ali da nijesu dobili odgovor.
Iz Radničke partije, čiji predsjednik Maksim Vučinić i predsjedava Komisijom, saopštili su da je Pejović juče izvršio pritisak na zaposlene da potpišu dokument “po kojem su uslovi za rad u KAP-u više nego idealni, ili da će u suprotnom će dobiti otkaz”.
Oni su naveli da je sjednica Komisije organizovana kako bi se saslušale obje strane i našlo najbolje rješenje.
Kreću hapšenja zbog garancija?
Specijalno državno tužilaštvo (SDT) priprema naredbu o sprovođenju istrage zbog odluka bivše vlade - da bez validnog pokrića izda garancije za kredit podgoričkog Kombinata aluminijuma, čime je pričinjena šteta od ukupno 150 miliona eura, objavila je Televizija Vijesti.
Njihovi sagovornici tvrde da se uskoro mogu očekivati konkretni rezultati izviđajnih radnji - hapšenja osumnjičenih.
“Zbog sumnje da su na organizovan način počinili krivično djelo - zloupotreba službenog položaja u produženom trajanju, pred SDT-om naći se nekadašnji čelnici ministarstava ekonomije i finansija, u periodu od 2009. do uvođenja stečaja odnosno sredine 2013. godine”.
Saopštili su i da će, osim njih, naredbom biti obuhvaćeni i članovi vladine Komisije za praćenje i kontrolu državnih pomoći, ali i Centralnoevropska aluminijska kompanija, koja je u julu 2005. godine kao ofšor firma sa Kipra “Salamon enterprajzes” za 48,5 miliona eura postala većinski vlasnik KAP-a.
Da je tada najznačajnija kompanija u zemlji prodata ruskom tajkunu Olegu Deripaski sa kapitalom od 1,7 hiljada eura, domaća javnost saznala je godinama kasnije.
Kako je KAP dobio garancije Vlade, tužilaštvo je počelo da ispituje 2014. godine, na osnovu izvještaja Državne revizorske institucije objavljenog 2013.
Revizori su tada utvrdili i da nije rađena procjena rizika prije odobravanja izdavanja garancija KAP-u.
Analizom Ugovora o poravnanju iz 2009. godine, utvrđeno je da je Vlada davanjem državnih garancija... preuzela značajan rizik od njihovog aktiviranja.
Šteta zbog garancija datih KAP-u pala je na teret poreskih obveznika i iznosila je 137 miliona eura...
Uz pristigle kamate, dug je narastao na 150 miliona.
Zbog toga država je platila oko 127 miliona eura za kredite kod Dojče, OTP i ruske VT banke, a kasnije su zbog toga uveli takse na SIM kartice, zamrznuli penzije, uveli krizni porez, povećali porez na dodatu vrijednost.
Zbog izdatih garancija za KAP, poslanici Pokreta za promjene su u maju 2011. godine podnijeli krivične prijave protiv bivšeg premijera i aktuelnog predsjednika države Mila Đukanovića i još sedam osoba - Olega Deripaske, Branimira Gvozdenovića, Branka Vujovića, Mihaila Banjevića, Vječeslava Krilova, Vujice Lazovića i Anđelka Lojpura.
( Goran Kapor, Ivan Ivanović )