Fukušima - mrlja u istoriji nuklearne energije

Kada su razorni zemljotres i cunami pogodili Japan 11. marta 2011. uništavajući gradove i izazivajući curenje radijacije u Fukušimi, svijet je u šoku posmatrao haotičnu borbu za obuzdavanje najveće nuklearne katastrofe poslije Černobilja.

Talasi koje je izazvao zemljotres jačine 9 stepeni Rihterove skale obrušili su se na sjeveroistočnu obalu, usmrtivši skoro 20 000 ljudi i onesposobivši elektranu Daiči u Fukušimi. Više od 160 000 stanovnika je pobjeglo dok se radijacija širila vazduhom.

U to vrijeme pojedini zvaničnici - uključujući i premijera Naoto Kana - strahovali su da će i Tokio morati biti evakuisan.

„Fukušima će u istoriji nuklearne energije ostati kao mrlja“, kazao je Kijoši Kurokava, šef istrage koja je zaključila da je nuklearna katastrofa rezultat ljudske greške.

Vlada je potrošila oko 300 milijardi dolara za obnovu Tohuku regiona koji je uništen u naletu cunamija, ali su oblasti oko elektrane u Fukušimi ostale zatvorene, strah od radijacije je prisutan a mnogi koji su napustili tu oblast ne planiraju da se vrate. Za potpuno gašenje elektrane biće potrebne decenije i milijarde dolara.

U Japanu je ponovo pokrenuta debata o ulozi nuklearne energije dok ova resursima siromašna zemlja želi da do 2050. godine ostvari cilj karbonske neutralnosti u okviru borbe protiv globalnog zagrijavanja. Istraživanja pokazuju da je 85 odsto građana zabrinuto zbog nuklearnih incidenata.

Samo devet od preostala 33 komercijalna reaktora u Japanu odobrena su za upotrebu prema bezbjednosnim standardima uvedenim nakon Fukušime, a samo četiri su u funkciji. Prije nesreće u Fukušimi bilo ih je 54.

Fukušima je najgora nuklearna nesreća nakon što je u Černobilju 1986. eksplozija sovjetskog reaktora poslala radioaktivnu prašinu širom većeg dijela Evrope.

Nakon eksplozije u Černobilju, ljudi koji su živjeli u blizini izložili su se radioaktivnom jodu kroz kontaminirano mlijeko. Japanske vlasti preduzele su efikasnije mjere uključujući i evakuaciju koja je značajno smanjila izloženost građana.

Dva dana uoči 10 godišnjice katastrofe, Naučni odbor UN za efekte atomske radijacija, koji se sastoji od 52 naučnika iz 27 država, objavio je ažuriranu verziju izvještaja iz 2014, zasnovanu na podacima do kraja 2019.

U izvještaju se potvrđuju prethodna otkrića da je malo vjerovatno da će radijacija iz Fukušime osjetno povećati stopu obolijevanja od kancera i navodi da je porast kancera štitaste žlijezde kod djece rezultat „ultrasenzitivnih“ metoda praćenja.

„Ažurirane procjene o stepenu izloženosti radijaciji su se ili smanjile ili su u ravni sa prethodnim procjenama Naučnog odbora“, navodi se u saopštenju.

„Odbor, stoga i dalje smatra da je malo vjerovatno da će buduće zdravstvene posljedice direktno povezane sa radijacijom biti osjetne“.

U periodu između 2011. i 2015, više od 300 000 osoba do 18 godina u oblasti Fukušime je pregledano naprednom ultrazvučnom opremom u cilju ranog otkrivanja raka štitaste žlijezde. Utvrđeno je 116 sumnjivih i slučajeva obolijevanja.

Odbor u izvještaju ističe da to nije rezultat izloženosti djece radijaciji. „Riječ je zapravo o rezultatima ultrasenzitivnih pregleda koji otkrivaju abnormalnosti na štitastoj žlijezdi kod populacije koja ranije nije intenzivno praćena“.

( Nada Bogetić )