EU: Zabrinjavajući pritisak na novinare

Izvršno tijelo Evropske unije i većina poslanika juče su optužili Poljsku, Mađarsku i Sloveniju za podrivanje medijskih sloboda i lične napade na novinare usljed pandemije kovida-19.

Mađarska, čiji premijer Viktor Orban odbacuje kritike EU da je sudove, medije i nevladine organizacije stavio pod čvrstu kontrolu, nedavno se našao pod pritiskom zbog gašenja jedne opozicione radio-stanice.

U Poljskoj, čija je evroskeptična vlada u savezništvu sa Orbanom, organizovani su protesti nakon predloga za uvođenje novog poreza na medije koji bi, kako poručuje ta industrija, ugrozio njihovu nezavisnost.

Evropska komisija je takođe osudila kritike slovenačkog premijera Janeza Janše na račun novinarke koje je pisala o gušenju slobode medija usljed pritiska na slovenačku novinsku agenciju STA.

Janša je na Tviteru optužio novinarku portala “Politiko” da je iznijela neistine u članku o “ratu” slovenačke vlade sa medijima u kojem je citirala izjave novinara i nadzornih tijela da premijer u medijima stvara atmosferu straha koja dovodi do autocenzure.

“Tokom pandemije kovida-19, više nego ikad se pokazalo da novinari imaju suštinsku ulogu u informisanju javnosti,” kazala je Vera Jurova, glavna zvaničnica Evropske komisije za vladavinu prava, prenio je Rojters.

“Više nego ikad, vrijeme je da podržimo rad medija, a ne da stavljamo dodatni teret ili pritisak na njih... ne bi trebalo da bude nikakvog političkog pritiska na prvom mjestu,” poručila je Jurova tokom debate u Evropskom parlamentu o padu slobode medija u tri bivše komunističke države.

“Nažalost, posljednjih mjeseci je došlo do dodatnog zabrinjavajućeg razvoja događaja.”

Evropska unija građanskih sloboda je dan ranije takođe izdvojila Sloveniju, Mađarsku i Poljsku, između ostalih, zbog povećanja političkog pritiska na medije usljed šireg podrivanja demokratije pod maskom protivepidemijskih mjera, piše Rojters.

“Najgore promjene su se desile u državama sa dugotrajnim problemima sa demokratijom i vladavinom prava, poput Bugarske i Rumunije, te državama kojima upravljaju vlade sa autoritarnim tendencijama poput Mađarske, Poljske i Slovenije,” navedeno je u izvještaju koji je podržalo i 14 grupa za ljudska prava.

“Vlade tih država su iskoristile pandemiju kao izgovor za dodatno slabljenje demokratskih standarda,” navodi se u saopštenju i dodaje da je podrivena i nezavisnost pravosuđa.

Prvobitno je bilo planirano da se na plenarnoj sjednici EP raspravlja o slobodi medija u Poljskoj i Mađarskoj, ali je na zahtjev dijela poslanika iz grupe Socijalista i demokrata (S&D) dodatno uvršteno i pitanje slobode medija u Sloveniji. Tome su se protivili poslanici iz grupacije evropskih narodnih stranaka (EPP), kojoj pripada Janšina Slovenačka demokratska stranka (SDS).

Neki u SDS smatraju da bi ta stranka trebalo da slijedi put mađarske vladajuće stranke Fides koja je nakon višegodišnjeg sporenja oko vladavine prava i poštovanja evropskih vrijednosti u Mađarskoj, napustila EPP.

Orban je prošle nedjelje pozvao na osnivanje nove grupe “koja nudi dom evropskim građanima koji ne žele migrante, koji ne žele multikulturalizam, koji nisu zapali u LGBT ludilo, koji brane hrišćansku tradiciju Evrope”.

Predstavnica nevladine organizacije Libertis ocijenila da je EU napravila veliku grešku što je žmurila na Orbanove napade na demokratiju u njegovoj zemlji.

Ona je, kako je prenijela Beta, istakla da se problem pogoršao i “ohrabrio autoritarne vođe drugih zemalja, kao što su Poljska i Slovenija, da slijede njegov put”.

U Sloveniji mjesecima traje sukob između između rukovodstva STA i vlade oko načina finansiranja te novinske agencije koja od svog osnivanja pola potrebnih sredstava dobija od države, a ostatak sredstava iz drugih izvora. Rukovodstvo STA i novinari upozoravali su posljednjih mjeseci da vlada odbija da obnovi taj ugovor, čime dovodi u pitanje opstanak agencije i socijalni položaj zaposlenih. Iznosili su sumnje da je cilj takvog pritiska uspostavljanje kontrole nad uređivačkom politikom i novinarskim sadržajima te zamjena ljudi u agenciji kadrom lojalnim vladi.

Janša (62) je političku karijeru počeo kao borac za demokratiju i osamdesetih je kao novinar „Mladine“ važio za glavnog slovenačkog disidenta. Međutim, nakon proglašenja nezavisnosti, postao je lider desnice.

( Angelina Šofranac )