Novi sojevi „kose” i cijele porodice

Sa 186 preminulih na 100.000 stanovnika, Crna Gora je, prema podacima Svjetske zdravstvene organizacije, 22. marta bila na sedmom mjestu u svijetu, a širom zemlje ima slučajeva da je od posljedica kovid-19 preminulo više članova porodica.

Nije poznato koliko je među smrtnim slučajevima koji se povezuju sa kovidom-19, onih koji se odnose na zdravstvene radnike i drugo medicinsko i nemedicinsko osoblje u sistemu zdravstva Crne Gore.

Iz Instituta za javno zdravlje (IJZ) “Vijestima” su kazali da statistika o preminulima sadrži samo osnovne, a ne i podatke o zanimanjima preminulih. Tvrde da je plan da unaprijede registar.

“Institut od početka dešavanja sa koronavirusom vodi osnovni set podatka o preminulima koji uglavnom sadrži osnovne sociodemografske karakteristike i podatke. Podaci o zanimanju nerijetko nedostaju u prijavama smrti, tako da je u planu kompletna revizija registra mortaliteta, kako bi se unaprijedio kvalitet dostupnih podataka, ali i proširio set podataka na prijavi smrti i to onim podacima koji su od značaja i za druge elemente mimo zdravstvenog sistema”, kazali su iz IJZ.

Od početka epidemije koronavirusa, u Crnoj Gori preminulo je 1.230 osoba. Prvi slučajevi infekcije registrovani su 17. marta 2020, tada je Institut saopštio da su oboljele dvije osobe.

Šest dana kasnije, 23. marta, prijavljena su dva smrtna slučaja.

Najviše smrtnih slučajeva prijavljeno je nedavno, 8. i 17. marta - po 18 osoba.

U prva tri mjeseca 2021. godine, broj prijavljenih smrtnih slučajeva koji su povezani sa kovid-19 infekcijom je 554. Od toga, u januaru je preminulo 139, u februaru 198, dok je zaključno sa juče, broj smrtnih slučajeva povezanih sa kovid infekcijom u martu iznosio 239.

Epidemiološkinja Marija Božović iz IJZ, prije dva dana na konferenciji za medije kazala je da je u protekle tri sedmice registrovan visok broj novooboljelih, te da je posljedica toga i veći broj hospitalizovanih, odnosno pacijenata sa težom kliničkom slikom i smrtnim ishodom.

Iz Instututa kažu da je veći broj smrtnih slučajeva posljedica više faktora, među kojima su dominacija novih sojeva.

Prema riječima Božović, u Evropi novi sojevi prisutni su u oko 80 odsto registrovanih slučajeva.

Dodatno, kako su kazali, posljedica većeg broja smrtnih slučajeva je i doba godine.

“Različiti su faktori koji se povezuju sa trenutno povećanom smrtnošću, ali dešavanja na terenu su definitivno odraz kombinacije više faktora gdje je pojedinačni doprinos svakog od tih faktora gotovo nemoguće izdvojiti, odnosno izolovano posmatrati. S obzirom na rezultate studija koji su skorije objavljeni, najveći dio smrtnosti se može pripisati dominaciji novih sojeva (prije svega ‘britanskog’ soja - lineage B1.1.7 odnosno VOC202012-01), za koji je utvrđeno da nosi 1,69 puta veći rizik od umiranja u odnosu na soj koji je inicijalno cirkulisao u martu prošle godine”, pojasnili su iz Instituta pozivajući se na studiju iz Velike Britanije, koja je objavljena 10. marta.

Drugi faktori za povećano umiranje su, kako dodaju, “nesumnjivo doba godine, uticaj zagađenja vazduha, koje znatno veće u zimskim mjesecima, te drugi sredinski i individualni faktori”.

Različiti sistemi vođenja mortalitetne statistike ukazuju da je ovu oblast neophodno dodatno urediti i standardizovati, kako bi se omogućila apsolutna međunarodna uporedivost podataka”, poručili su iz Instituta za javno zdravlje

Epidemiološkinja Milena Popović-Samardžić takođe navodi da broj smrtnih slučajeva “očekivano raste tokom zimskih mjeseci”.

“To se dešava iz prostog razloga što se povećava broj novoinficiranih slučajeva usljed dužeg i češćeg boravka u zatvorenom prostoru. Usljed povećane transmisije raste i rizik od mutacija. I dalje se ispituje trajanje imuniteta nakon infekcije. Još nije ustanovljeno koji je to procenat ljudi razvio infekciju ponovo nakon dva do tri mjeseca. Posebno treba uzeti u obzir da novi, mutirani sojevi imaju mnogo bolju, efikasniju transmisiju. Sve to zajedno doprinosi većem broju inficiranih i posljedičnoj većoj smrtnosti. Postoji nešto što se zove Rouzova teorema, a koja glasi ‘izloženost velikog broja ljudi malom riziku može dovesti do mnogo više oboljelih, nego izloženost malog broja ljudi visokom riziku’. Mislim da to jasno objašnjava odgovor na vaše pitanje”, kazala je odgovarajući na pitanja - zašto je smrtnost u nekim mjesecima veća, nekad manja i da li se može povezati sa godišnjim dobom, novim sojem.

Na pitanje da li su preminuli koji se povezuju sa kovid infekcijom preminuli iz bolničkih uslova, ili ima i lica koja su dio statistike, a preminula su nekoliko sedmica ili mjeseci kasnije, usljed komplikacija, Popović-Samardžić je “Vijestima” rekla da, prema njenim saznanjima, u zvaničnu statistiku “ulaze samo preminuli iz bolničkih uslova”.

“Preminuli sedmicama ili mjesecima kasnije usljed komplikacija kovida se ne registruju u okviru zvanične statistike preminulih od kovida”, kazala je ona. Iz Instituta za javno zdravlje pojasnili su da se njima dostavljaju prijave smrti svih slučajeva povezanih sa kovid-19 koje se registruju u bolničkim (zdravstvenim) ustanovama, ali i van njih.

“Na ljekaru koji prijavljuje smrt je da procijeni da li je smrt povezana sa infekcijom ili nije. Za smrti nejasnog uzroka, moguće je tražiti pato-anatomsku obdukciju radi razjašnjenja nejasnoća”, rekli su iz IJZ.

1,69 puta britanski soj koronavirusa nosi veći rizik od umiranja u odnosu na soj koji je inicijalno cirkulisao u martu prošle godine”, pojasnili su iz Instituta, pozivajući se na studiju iz Velike Britanije, objavljene 10. marta

Dodaju i da Crna Gora u vođenju mortalitetne statistike prati smjernice Svjetske zdravstvene organizacije (SZO).

“Po kojima se smrt od kovida-19 za svrhu nadzora definiše kao smrt koja je rezultat kliničkog stanja kompatibilnog sa kliničkom slikom kovid-19 kod vjerovatnih i klinički potvrđenih slučajeva kovida-19, osim ako ne postoji jasan alternativni uzrok smrti koji ne može biti povezan sa kovid bolešću (npr. trauma)”, rekli su iz Instituta.

Dodaju i da neke države, poput Ujedinjenog Kraljevstva, mortalitetnu statistiku od kovida zasnivaju na prijavi svih smrtnih ishoda koji nastaju 60 dana nakon pozitivnog nalaza, osim ako smrt nije nastupila od drugog jasnog obično eksternog uzroka poput zadesa, suicida i slično.

“Različiti sistemi vođenja mortalitetne statistike ukazuju da je ovu oblast neophodno dodatno urediti i standardizovati, kako bi se omogućila apsolutna međunarodna uporedivost podataka”, poručili su iz Instituta.

Iz IJZ su juče saopštili da im je prijavljeno šest smrtnih ishoda pacijenata iz Nikšića (2), Žabljaka (1), Ulcinja (1), Bijelog Polja (1) i Mojkovca (1). Najmlađi je imao 75, a najstariji 84 godine starosti.

( Ana Komatina )