Policajci da uče kako da ne muče

Službenici Uprave policije moraće na akademiji da prođu kroz poseban sistem edukacije u oblasti prevencije torture, nečovječnog ili ponižavajućeg postupanja ili kažnjavanja.

To je jedan od zaključaka iz Izvještaja o radu kancelarije zastupnika Crne Gore pred Evropskim sudom za ljudska prava u Strazburu za 2020. godinu, koji je nedavno razmatran na Vladi.

Taj dokument izvršna vlast razmatrala je praktično istoga dana kada je iz Strazbura saopšteno da je ​Evropski sud za ljudska prava odlučio da se Podgoričanima Branimiru Vukčeviću i Momčilu Baraninu isplati po 7.500 eura odštete, zbog toga što ih je policija pretukla 24. oktobra 2015. godine, nakon gušenja protesta Demokratskog fronta (DF).

Saopšteno je da je u tom predmetu protiv Crne Gore, sud utvrdio da je došlo do kršenja člana 3 Evropske konvencije o ljudskim pravima, koji se odnosi na zabranu ponižavajućeg postupanja ili kažnjavanja.

“Zadužuje se Ministarstvo unutrašnjih poslova, da kroz program obuke koji sprovodi JU Viša stručna škola ‘Policijska akademija’ u Danilovgradu, prema službenicima policije kroz poseban sistem edukacije sprovede osnaživanje znanja i vještina postojećeg policijskog kadra u oblasti prevencije torture, nečovječnog ili ponižavajućeg postupanja ili kažnjavanja, a u cilju sprečavanja budućih povreda apsolutnog prava zabrane mučenja iz člana 3 Konvencije”, navodi se u Preporukama za preventivno uklanjanje slabosti unutar pravnog sistema, koje bi mogle biti povod za nove predstavke protiv Crne Gore pred evropskim sudom.

Akt potpisuje zastupnica Crne Gore pred Evropskim sudom za ljudska prava Valentina Pavličić.

PREDISTRAŽNA FAZA

Baranin i Vukčević nisu jedini koje je policija brutalno pretukla u noći 24. oktobra.

Oni su se, međutim, žalili na nedjelotvornu istragu o tom incidentu, pojašnjavajući da su te noći prisustvovali skupu DF-a, ali da nijesu pravili nerede, niti učestvovali u njima.

Njih je u tom postupka zastupala izvršna direktorica Akcije za ljudska prava (HRA) Tea Gorjanc Prelević.

“Podnosioce predstavke je pretuklo više policijskih službenika u centru Podgorice, u Ulici Miljana Vukova (tzv. zlatarskoj ulici)... Njih dvojica nisu učestvovali u bilo kakvim izgredima, nisu pružali otpor službenicima policije, policija ih nije uhapsila, niti je protiv njih pokrenut bilo kakav postupak. Baranina i Vukčevića su te noći službenici policije primorali da legnu na trotoar, a zatim su im nanijeli više udaraca, čije su posljedice bili obimni hematomi, utvrđeni ljekarskim nalazima. Pored toga, službenici policije su ih izložili nečovječnom i ponižavajućem postupanju jer su na njih vikali, psovali ih i vrijeđali, a zatim povrijeđene ostavili da leže na ulici bez pomoći. O događaju postoji i video zapis objavljen na internetu”, saopšteno je iz HRA.

Navode da do danas, više od pet godina kasnije, policajci koji su izvršili krivična djela prema podnosiocima predstavke nijesu identifikovani, a slučaj se i dalje nalazi u predistražnoj fazi.

“Ova presuda Evropskog suda je i još jedna potvrda u prilog tome da je neophodna reforma i policije i državnog tužilaštva. Nadam se da će presuda ohrabriti sve žrtve da prijavljuju zlostavljanje. Čestitam Branimiru Vukčeviću i Momčilu Baraninu što su istrajali u svojim prijavama i hvala im na povjerenju koje su ukazali Akciji za ljudska prava”, saopštila je nakon presude direktorica HRA Tea Gorjanc Prelević.

Nisu izgubili status žrtve

Država je u prigovoru navela da su podnosioci predstavke izgubili status žrtve, nabrajajući da je Ustavni sud donio odluke u njihovu korist, da su naknadu štete zbog zlostavljanja od domaćih sudova u iznosu od po 5.000 eura i jer je komandant SAJ kažnjen zbog pomaganja učiniocima krivičnog djela.

Evropski sud je, međutim, naglasio princip da povreda člana 3 Konvencije ne može da bude kompenzovana samo naknadom štete, već da je od odlučujućeg značaja i sprovođenje djelotvorne istrage.

“U ovom slučaju, činjenica da djelotvorna istraga nije sprovedena ni poslije odluka Ustavnog suda dovela je Sud do zaključka da oni nisu izgubili status žrtve”.

218 predstavki protiv Crne Gore podnijeto je prošle godine Evropskom sudu za ljudska prava u Strazburu, navodi se u Izvještaj o radu Kancelarije zastupnika Crne Gore pred tim sudom

Istraga nije bila brza, temeljna, nezavisna

Akcija za ljudska prava je 22. 1. 2017. godine podnijela ustavne žalbe za Baranina i Vukčevića, kojima je od Ustavnog suda tražila da utvrdi kršenje ljudskog prava na zabranu mučenja, nečovječnog ili ponižavajućeg postupanja i naredi sprovođenje istrage u skladu s evropskim standardima, s obzirom na to da državno tužilaštvo nije obezbijedilo djelotvornu istragu u konkretnom slučaju.

“Ustavni sud je 21. 6. 2017. godine na sjednici vijeća jednoglasno usvojio ustavne žalbe i prvi put utvrdio kršenje ustavne zabrane torture zbog nedjelotvorno vođene istrage policijskog zlostavljanja. Uprkos tome, Osnovno državno tužilaštvo u Podgorici nije izvršilo odluke Ustavnog suda i nije sprovelo istragu policijskog nasilja prema Baraninu i Vukčeviću na nivou minimalnog evropskog standarda.

Evropski sud je utvrdio da nadležni državni organi, prvenstveno tužilaštvo i policija, nisu sproveli efikasnu i djelotvornu istragu kako bi otkrili počinioce zlostavljanja i adekvatno ih kaznili. Utvrđeno je da istraga nije bila brza, temeljna, nezavisna i nije omogućila dovoljan javni nadzor, što je znatno umanjilo njenu sposobnost da identifikuje odgovorne osobe. Takođe, utvrđeno je da ni nakon donošenja odluke Ustavnog suda državni organi nijesu učinili dovoljni napor da nedostatke istrage otklone i da se povinuju uputstvima Ustavnog suda”, saopšteno je iz HRA.

( Danilo Mihajlović )