Predlažu uvođenje kluba za traženje posla

Za aktiviranje nezaposlenih koji dugo čekaju na posao potrebno je razmotriti mogućnost uvođenja Kluba za traženje posla, kao jednog od najefikasnijih programa aktivne politike zapošljavanja.

To se navodi u Nacrtu strategije zapošljavanja Opštine Bijelo Polje 2021-2025. godine.

U toj opštini, kako piše u dokumentu, u posljednje tri godine broj dugoročno nezaposlenih osoba, koji su prijavljeni na evidenciji Biroa rada 12 mjeseci i više, predstavlja više 60 odsto svih registrovanih nezaposlenih.

“Čak se u 2019. godini, kada se ukupan broj nezaposlenih lica smanjio, udio dugoročno nezaposlenih u ukupnoj evidenciji povećao na 65,2 odsto, što je iznad prosjeka u Crnoj Gori (61,3 odsto). U 2020. godini se njihov broj smanjio, ali se zbog većeg priliva novoprijavljenih na evidenciju i posljedično povećanja broja nezaposlenih, smanjio i njihov udio u cjelokupnom broju nezaposlenih na 60,5 odsto (na nivou Crne Gore dugoročno nezaposleni u junu 2020. godine predstavljaju 57,6 odsto svih nezaposlenih)”.

Navodi se i da je udio dugoročno nezaposlenih među ženama prijavljenim na evidenciji biroa takođe veći od prosjeka u Crnoj Gori (57,6 odsto u 2019. godini.)

“U 2019. godini u opštini Bijelo Polje registrovano je 3.549 nezaposlenih. Ukupan broj nezaposlenih se u periodu od 2011. do 2019. godine, prema podacima Zavoda za zapošljavanje smanjio za 10,9 odsto. Ipak, primjetan je značajan rast ukupnog broja nezaposlenih do 2017. godine, a zatim smanjenje već u 2018. godini. Visok rast registrovane nezaposlenosti u 2016. i 2017. godini se može objasniti izmjenama Zakona o socijalnoj i dječjoj zaštiti 2016. godine kojim je majkama sa troje i više djece omogućeno pravo na doživotnu naknadu, gdje je jedan od uslova za dobijanje naknade registrovanje u evidenciji nezaposlenih. Međutim, već u 2018. nezaposlenost se smanjila za 20,6 odsto u odnosu na prethodnu 2017. godinu”.

U 2019. nezaposleni su činili 8,4 odsto ukupnog stanovništva, što je više u odnosu na prosjek na nivou Crne Gore (6,05 odsto) ali značajno manje od prosjeka sjevernog regiona (11,69 odsto).

“Ipak, može se zaključiti da visoka nezaposlenost opstaje čak i u apsolutnom broju, uprkos povećanom zapošljavanju i činjenici da se veliki dio populacije radnog uzrasta odselio. Ovo može ukazivati na potrebu za unapređenje efikasnosti politike zapošljavanja i opšteg stanja na tržištu rada u opštini. Do kraja prve polovine 2020. godine se kao posljedica uticaja kovida 19 na djelovanje tržišta rada broj nezaposlenih lica u odnosu na 2019. godinu povećao za 4,5 odsto, što je ipak značajno manje od prosječnog povećanja broja nezaposlenih u Crnoj Gori u tom periodu (11,4 odsto)”.

Navodi se i da među nezaposlenim licima prijavljenim na evidenciji Biroa rada Bijelo Polje od 2017. godine sa učešćem većim od 55 odsto preovladavaju žene.

“Dok su u 2011. godini žene u ukupnoj nezaposlenosti predstavljale 44,5, njihov udio je u 2019. godini iznosio 58 odsto svih nezaposlenih, a u prvoj polovini 2020. godine čak 59,8 procenata”.

Sa stanovišta obrazovne strukture nezaposlenih najviše je srednjekvalifikovanih osoba.

“U istom periodu povećano je učešće visokokvalifikovanih osoba u ukupnoj nezaposlenosti (sa 12 u 2011. na 18 odsto u 2019. godini). Alarmantno je takođe povećanje učešća niskokvalifikovanih osoba u ukupnoj nezaposlenosti sa 24,7 u 2011. godini na 35,2 odsto u 2019. godini”.

Prema glavnom strateškom dokumentu opštine, poljoprivrednih domaćinstava ima 6.407 i čine 13,1 odsto poljoprivrednih domaćinstava Crne Gore. Od ukupnog broja, 22,2 odsto su mala i srednja poljoprivredna gazdinstva koja najčešće posjeduju do dva hektara poljoprivrednog zemljišta, dok preko 10 hektara poljoprivrednog zemljišta posjeduju 342 poljoprivedna domaćinstva ili 5,3 odsto. Prema podacima Ministarstva poljoprivrede i ruralnog razvoja u 2019. godini u Bijelom Polju je ukupno registrovano 1.715 poljoprivrednih gazdinstva

U periodu od 2017. do 2019. godine 40 odsto ukupnog broja nezaposlenih i preko 46 odsto ukupnog broja prijavljenih žena predstavljaju lica bez radnog staža.

“Analizirani podaci mogu, naročito kod mladih da sugerišu tešku tranziciju od školovanja do posla a generalno i prisutnost neformalnog rada. Zato je potrebno ovoj grupi nezaposlenih lica posvetiti više pažnje u okviru aktivne politike zapošljavanja u periodu koji slijedi. Najveći broj nezaposlenih ima radni staž u trajanju do jedne godine (13,8 odsto ukupnog broja nezaposlenih u 2019. godini), zatim slijede oni sa preko pet do 10 godina radnog staža (9,8 odsto nezaposlenih u 2019. godini) i oni sa radnim stažom od preko 20 do 30 godina (8,1 odsto nezaposlenih lica na evidenciji u 2019. godini)“.

U pogledu starosne strukture prijavljenih na evidenciji Biroa rada, kako se navodi, značajan je broj lica starijih od 50 godina, iako se njihov broj od 2017. godine do 2019. godine smanjio za 19,3 odsto.

U 2019. godini oglašeno je 935 slobodnih radnih mjesta što u odnosu na prethodnu 2018. godinu predstavlja povećanje za 13,2 odsto. U 2018. godini potražnja za radnicima bila je najviša kod srednjekvalifikovanih radnika (42 odsto od ukupnog broja), a u 2019. 41,9 odsto od ukupnog broja, za kojima sljede visokokvalifikovani sa 33,8 odsto, dok potražnja za niskokvalifikovanima obuhvata 15,9 odsto ukupne registrovane tražnje.

Sve manje zanatlija

Uzimajući u obzir broj nezaposlenih lica prijavljenih na evidenciji Biroa rada u 2019. može se zaključiti da su u najtežoj poziciji na tržištu rada u pogledu mogućnosti zapošljavanja niskokvalifikovani i srednjekvalifikovani, jer njihov broj daleko prevazilazi broj oglašenih radnih mjesta za taj nivo kvalifikacije.

Tokom 2018. godine, najdeficitarnija zanimanja su bila zanimanja sa srednjom stručnom spremom, među kojima su zanimanja u djelatnostima ugostiteljstva i turizma, kuvari, kelneri, zatim trgovci, ali takođe i ona iz grupe tehničkih zanimanja, kao što su obrađivači metala, mehaničari i mašinisti, automehaničari, bravari i građevinari.

Podaci sugerišu da je nivo nezaposlenosti perzistentan, uprkos odlivu radne snage, što upućuje na u cjelini relativno loše stanje lokalnog tržišta rada i privrede i ograničene mogućnosti aktivnih politika koje se sprovode. Takođe, opština bilježi postepeni nestanak zanimanja koja su značajna za pokretanje sopstvenog biznisa za ranjive grupe na tržištu rada (npr. kovači, stari zanati, domaća radinost, varioci itd.).

( Dejan Peruničić )