Erdogan penzionisane admirale optužuje za puč

Turska je privela 10 penzionisanih admirala zbog toga što su potpisali deklaraciju u kojoj podržavaju 85 godina star pomorski sporazum, a predsjednik Tajip Erdogan je juče kazao da taj dokument prevazilazi slobodu izražavanja i podstiče na puč.

U deklaraciji, koju je potpisalo preko stotinu bivših visokopozicioniranih pripadnika mornarica, izražava se zabrinutost da bi Konvencija iz Montrea mogla biti dovedena u pitanje nakon što je imala važnu ulogu u bezbjednosti Turske i njenoj neutralnosti.

Admirali su javno kritikovali Erdoganov plan projekta izgradnje istanbulskog kanala, koji podrazumijeva stvaranje novog vodenog puta od Crnog mora do Mediterana pored postojećeg Bosforskog moreuza. Oni tvrde da bi predloženi kanal mogao nauditi bezbjednosti Turske poništavajući međunarodnu Konvenciju iz Montrea dizajniranu za sprečavanje militarizacije Crnog mora. Planovi za kreiranje drugog Bosfora napravljeni su 2011. i konačno odobreni prošlog mjeseca. Prolaz od 45 kilometara bi trebalo da bude izgrađen zapadno od prirodnog kanala kako bi se olakšao saobraćaj i smanjio rizik od nesreća. Turski zvaničnici su ranije kazali da se Konvencija iz Montrea, potpisana 1936. godine, koja je dala Turskoj kontrolu nad Bosforom i Dardanelima unutar njenih granica, omogućila civilni brodski saobraćaj i ograničila pristup vojnim brodovima - neće primjenjivati na novi kanal. U teoriji to znači da Turska može dozvoliti svakom brodu prolaz u Crno more, uključujući i američkim ratnim brodovima, i na taj način militarizovati vode koje su pod ruskom dominacijom, piše „Gardijan“.

„Montre je pružio Turskoj mogućnost da sačuva neutralnost tokom Drugog svjetskog rata. Smatramo da treba izbjeći sva saopštenja i aktivnosti koji bi mogli dovesti u pitanje Konvenciju iz Motrea, koja je važan sporazum u smislu opstanka Turske“, navodi se u saopštenju penzionisanih admirala. Vladini zvaničnici su odgovorili optužujući ih za zavjeru protiv ustavnog poretka, a Erdogan je kazao da je saopštenje neprihvatljivo imajući u vidu tursku istoriju vojnih pučeva.

„Dužnost penzionisanih generala nije objavljivanje saopštenja o političkoj debati koja ima implikacije puča“, kazao je Erdogan.

Turska vojska sebe smatra garantom državnog sekularnog ustava i organizovala je tri puča u periodu između 1960 i 1980. Erdoganova vlada takođe je preživjela pokušaj puča u julu 2016, za koji je okrivila sljedbenike sveštenika Fetulaha Gilena, koji se nalazi u Sjedinjenim Državama. Stotine hiljada pripadnika vojske, javnih službenika, pravnika i akademika su otpuštene ili uhapšene proteklih pet godina nakon optužbi da su povezani sa sveštenikom.

„U državi čija je istorija puna pučeva i saopštenja, neprihvatljivo je da 104 admirala pokušaju takav poduhvat“, kazao je Erdogan, dodajući da Turska ostaje posvećena Konvenciji, ali da bi je mogla razmotriti u budućnosti. Prošlog mjeseca, Erdogan je iznenada povukao Tursku iz međunarodnog sporazuma za sprečavanje nasilja nad ženama, podsjeća Rojters. Tužioci optužuju admirale da su kovali zavjeru protiv države, prenio je informativni portal Haberturk. Državna novinska agencija Anadolija je objavila da je još četvoro osumnjičenih pozvano da se javi policiji u roku od tri dana u okviru istrage

( Nada Bogetić )