MANS: Država će se načekati na profit, MKI: Glavni prihod porez na ugljovodonike

Država je u poslu sa istraživanjem nafte i gasa u crnogorskom podmorju oštećena, jer naftne kompanije Eni Montenegro i Novatek Montenegro neće platiti porez na dobit dok ne isplate kredite od 70 miliona eura koje su uzele od povezanih kompanija, smatraju u Mreži za afirmaciju nevladinog sektora (MANS).

Iz Ministarstva kapitalnih investicija (MEK) su objasnili da je Zakonom o porezu na ugljovodonike iz 2014. godine, definisano da je glavni potencijalni prihod od ove industrije porez na ugljovodonike, dok se opšti porez na dobit kompanija (stopa devet odsto) ne primjenjuje na upstream industriju.

Italijansko-ruski konzorcijum Eni-Novatek započeo je krajem prošlog mjeseca između Bara i Ulcinja prvo istražno bušenje koje će pokazati da li ima nafte u crnogorskom podmorju. Planirano je da to istražno bušenje traje do 180 dana.

Analiza MANS-a

Analiza MANS-a pokazuje da su Eni Montenegro i Novatek Montenegro, holandske firme osnovane samo zbog istraživanja nafte i gasa u Crnoj Gori, uzele kredite od povezanih kompanija vrijedne 70 miliona eura i da, kako tvrde, dok ti krediti sa pripadajućim kamatama ne budu isplaćeni država neće imati nikakvih prihoda po osnovu poreza na dobit naftnih kompanija što proizilazi iz Zakona o ugljovodonicima.

"Prema podacima iz finansijskog izvještaja Eni Montenegro, koja je registrovana u Crnoj Gori kao dio stranog društva, ta firma je na kraju 2020. godine dugovala 21,8 miliona majci kompaniji i povezanim firmama. Bilans stanja pokazuje da su dugovanja prema matičnom i zavisnim pravnim licima bila oko 19,7 miliona, a prema ostalim povezanim pravnim licima dodatnih 2,1 milion eura. Finansijski izvještaji koje je ta kompanija podnijela u Holandiji pokazuju da je Eni Montenegro za posao u Crnoj Gori pozajmila 20 miliona od povezane firme Eni Finance International. Značajan dio kredita Eni Montenegro je potrošila na poslovanje sa pet povezanih kompanija- Eni SpA, Eni UK, Serfactoring SpA, Eni Servizi SpA i Banque Eni SA. Najveći iznos je fakturisala Eni SpA, preko 10 miliona za operativne troškove i druge obaveze u toku 2019. i 2020. godine", kazali su u MANS-u.

Prema njihovoj analizi, Novatek Montenegro je uzeo kredit od 50 miliona eura od povezane kompanije PAO Novatek i do kraja prošle godine povučeno je oko 22,3 miliona tog kredita. Glavnica i kamata za kredit se moraju otplatiti najkasnije do 21. decembra 2022. godine navodi se, kažu u MANS-u u napomenama uz finansijske izvještaje Novatek Montenegro za prošlu godinu.

"U tim dokumentima se navodi da je na kraju prošle godine obračunata kamata na zajam od povezane kompanije bila 1,3 miliona. Iz vrlo šturih podataka o finansijama Novatek Montenegro ne može se jasno zaključiti da li je i ta firma poslovala sa povezanim kompanijama.

Revizorski izvještaji ovih kompanija nisu dostupni javnosti, iako je Zakonom o porezu na ugljovodonike propisano da ove kompanije imaju status velikog poreskog obveznika, pa su samim tim dužne da izrađuju revizorske izvještaje.

U obrazloženju koje je bivša Vlada uputila Skupštini kada je odlučivala o Ugovoru o koncesiji, se navodi da se tim dokumentom ne definišu finansijski uslovi jer su oni propisani Zakonom o porezu na ugljovodonike i uredbom Vlade.

Međutim, prema tom zakonu porez se plaća na dobit, tako da po tom osnovu neće biti koristi za državu sve dok povezane kompanije ne izvuku sav novac koji su uložile i to sa kamatom", istakli su u MANS-u.

Stav MKI

Iz Ministarstva za kapitalne investicije (MKI) su objasnili da je Zakonom o porezu na ugljovodonike iz 2014. godine, definisano da je glavni potencijalni prihod od ove industrije porez na ugljovodonike, dok se opšti porez na dobit kompanija (stopa devet odsto) ne primjenjuje na upstream industriju.

"U slučaju potencijalne proizvodnje, redosljed koraka je sljedeći- prvo se od proizvedene količine naplaćuje naknada za proizvedenu količinu (royalty) u iznosu od pet od 12 odsto, a potom se odbijaju CAPEX i OPEX (kapitalni i operativni troškovi). Zakonom je definisano da se CAPEX amortizuje na pet godina, kako bi se omogućilo da država od prve godine potencijalne proizvodnje ostvaruje prihod. Nakon obračunatih troškova od neto profita se odbija porez na ugljovodonike od 54 odsto", pojašnjeno je u resoru kojim rukovodi ministar Mladen Bojanić.

Iz MIK su kazali da javnost i sve zainteresovane organizacije upućuju na članove 10 i 11 Zakona o porezu na ugljovodonike koji se odnose na troškove finansiranja i rashode.

"Članom 10 je definisano da su troškovi finansiranja neto finansijski troškovi za obavljanje upstream operacija, nastali po osnovu zaduženja uz kamatu. Neto finansijski troškovi obuhvataju rashode za kamate, kao i razliku između pozitivne i negativne kursne razlike na zaduženja. Ako su pozitivne kursne razlike veće od rashoda za kamate i negativnih kursnih razlika, taj iznos predstavlja neto finansijski prihod i smatra se prihodom u skladu sa članom 8 stav 1 tačka 2 ovog zakona. Kamate i pripadajući troškovi prema povjeriocu sa statusom povezanog lica priznaju se na teret rashoda u visini koja ne prelazi troškove kamata na slobodnom tržištu", pojašnjeno je u ministarstvu.

Dalje je objašnjeno da je članom 11 definisano da se na teret rashoda ne priznaju odbici po osnovu amortizacije gudvila, gubici ili ispravke vrijednosti po osnovu obezvrjeđenja osnovnih sredstava, naknada za proizvedenu naftu i gas za mjesečno ekstrakovane ugljovodonike koja se plaća u skladu sa Zakonom, godišnja naknada za površinu koja se koristi na osnovu ugovora o koncesiji za proizvodnju koja se plaća u skladu sa Zakonom.

"Uz to, provizije od prodaje, diskonta ili troškova transfera ugljovodonika između povezanih lica, rashodi nastali kao rezultat naknada štete prema trećim licima usljed prestanaka upstream operacija ili deinstalacije, rashodi na račun poravnanja koja su primljena za gubitke nastale na osnovu zakona, novčane kazne i penali u vezi sa kršenjem ugovora o koncesiji za proizvodnju ugljovodonika ili posebnog zakona, kamate i penali za neblagovremeno plaćanje obaveza i kamate isplaćene nerezidentima, ako su plaćene po stopi višoj od uobičajene komercijalne stope", istaknuto je iz MKI.

Ugovor o koncesiji za istraživanje i proizvodnju ugljovodnika sa koncesionarima Eni i Novatek je potpisan u septembru 2016. godine.

Izvlačenje novca kao i u KAP-u

Iz MANS-a kažu da prema članu 7 Zakona o porezu na ugljovodonike, osnovicu poreza predstavlja razlika između prihoda i rashoda koji se priznaju u skladu sa tim zakonom.

"Članom 10 stav 4 tog zakona je propisano da se kamate i pripadajući troškovi prema povjeriocu sa statusom povezanog lica priznaju na teret rashoda u visini koja ne prelazi troškove kamata na slobodnom tržištu. Istim zakonom je propisano da se kao rashodi priznaju kapitalni troškovi, odnosno kupovina i instalacija platformi, instalacija, terminal, postrojenja, podvodnih kablova… Dodatno se pod rashodima podrazumijevaju i operativni troškovi, uključujući zarade zaposlenih, troškove potrošnog materijala, usluga… (član 9 Zakona o porezu na ugljovodonike)", navode u MANS-u.

Ovakva praksa, smatraju u toj NVO, neodoljivo podsjeća na izvlačenje novca iz Kombinata aluminijuma Podgorica preko povezanih firmi i kredita povezanih kompanija.

"Pozivamo MKI da iskoristi mehanizme predviđene ugovorom o koncesijama i angažuje međunarodne eksperte za hitnu reviziju prijavljenih troškova istraživanja nafte i gasa i poštovanja ugovorenih obaveza", kazali su u toj NVO.

( Marija Mirjačić )