Nije lako izaći na kraj s maloljetničkim brakovima

Zaštitnik ljudskih prava i sloboda zapazio je da je postojala osnovana sumnja da je maloljetna Romkinja u Beranama bila u riziku od ranog ugovorenog braka, jer je otac prevezao u Novi Pazar radi “porodične” posjete.

“Ovakva sumnja je takođe potkrijepljena činjenicom da ona na svoje ime nije imala izdat nijedan dokument, niti je imala regulisan status - prijavljeni boravak u Crnoj Gori; da je sa kosovskim pasošem prešla granicu u pratnji oca i njegove vanbračne supruge, što sve navodi na sumnju da je postojala namjera da otac sklopi ugovoreni brak i prisvoji sebi određenu novčanu korist”, navodi se u mišljenju koje potpisuje zamjenica zaštitnika Snežana Mijušković.

Otac je u naselju prepoznat kao kralj prosidbe, kojeg u evidenciji imaju svi nadležni organi.

Sa ovim slučajem bili su upoznati svi državni organi Centar za socijalni rad Berane, Uprava policije, Osnovno državno tužilaštvo i Više državno tužilaštvo u Beranama i Bijelom Polju, kao i direktor beranske Osnovne škole “Radomir Mitrović”.

U konačnim konsultacijama ODT u Beranama i VDT u Bijelom Polju konstatovali su da nema elemenata krivičnog djela iz njihovih nadležnost.

Među utvrđenim činjenicama je i da je saradnjom, između ostalog, sa Interpolom, maljetnica nađena na adresi svoje sestre u Novom Pazaru, da je nakon toga vraćena u Berane.

“Zaštitnik je mišljenja da su nadležni organi trebali iskoristiti sve zakonske mehanizme kako bi zaštitili djevojčicu koja je u riziku od ranog ugovorenog braka, a posebno polazeći od činjenice da su svi bili upoznati da se radi o osobi koja je ‘kralj prosidbe’. Očigledno je da ovi vidovi zaštite i podrške nijesu djelotvorni, te se primjećuje da nijesu preispitivane roditeljske kompetencije, eventualno ograničavanje/oduzimanje roditeljskih prava roditeljima koji zloupotrebljavaju ili zanemaruju svoju djecu...”, navodi se u zaključnim ocjenama Mijušković.

Ona podsjeća da je problem ugovaranja maloljetničkih brakova, kao i trgovine djecom veoma prisutan i da nije lako izaći na kraj sa njim. Zabrinjavajuća je činjenica da veliki broj djece romske populacije nije uključen u redovan obrazovni sistem, nemaju zdravstveno osiguranje, niti su upisana u matične knjige, nemaju izdat nikakav dokument niti prijavljeni boravak u državi. Takve životne okolnosti djeci, ističe se u mišljenju, uskraćuju mnoga prava zagarantovana UN Konvencijom o pravima djeteta, kao što su prava iz socijalne zaštite, zdravstvene zaštite, prava na obrazovanje...

“Djeca su izložena su riziku da budu predmet ekonomskog i seksualnog iskorištavanja, podpadanja pod ropski položaj i položaj sličan ropskom kao i predmet trgovine ljudima. Djeca nerijetko trpe neprihvatljivo ponašanje odraslih koji ih zloupotrebljavaju na različite načine”, navodi se u mišljenju.

Zamjenica zaštitnika je dala niz preporuka za Opštinu Berane, Centar za socijalni rad, Centru bezbijednosti i ODT-u.

Zajednička preporuka Opštini Berane, Centru za socijalni rad i tamošnjem ODT-u je da obezbijede “kontinuirane edukacije zaposlenih na teme prepoznavanja, postupanja, zaštite i integracije djece koja su žrtve seksualnog nasilja i ekonomske eksploatacije”.

Od Opštine se traži, između ostalog, da sprovodi programe koji će doprinijeti da se objasni važnost obrazovanja RE djece, i da u saradnji sa socijalnim partnerima omogućiti uspostavljanje adekvatnih servisa podrške djeci žrtvama fizički i psihološki oporavak, socijalna reintegracija i uključivanje u obrazovne tokove nakon povratka u svoje porodice.

Treća preporuka Opštini je da intenzivira aktivnosti vezane za Plan za socijalnu inkluziju Roma i Egipćana i saradnju sa svim nadležnim organima u cilju preventivnog djelovanja, edukacije i podizanja nivoa svijesti kod ove populacije o problemu ranih ugovorenih maloljetničkih brakova. Mš.R.

( Miloš Rudović )