Skenderbeg će gledati ka Starom gradu
U NVO “Don Gjon Buzuku” kažu da je riješena dilema u vezi s postavljanjem spomenika čuvenom junaku u Ulcinju, ali postamenta još nema
Postament za spomenik Đerđ Kastrioti Skenderbegu u Ulcinju još nije postavljen, ali je odlučeno na koju stranu će biti okrenuta bronzana skulptura slavnog junaka - ni prema Podgorici, ni prema Tirani, već prema Starom gradu.
To su “Vijestima” saopštili iz NVO “Don Gjon Buzuku“, iz koje su ranije najavljivali da će spomenik biti postavljen do kraja prošle godine, na kružnom toku ispred zgrade opštine.
“Biće postavljen prema Starom gradu, gdje je Skenderbeg boravio sa suprugom. Izgledaće kao da ulazi u grad“, kazao je “Vijestima” Đerđ Pepđonović, ovlašćeni predstavnik NVO “Don Gjon Buzuku“, koja je inicijator i organizator postavljanja spomenika.
Time je riješena dilema koja je od usvajanja odluke morila i organizatore i čelnike Opštine - postaviti spomenik junaku bez političkih i nacionalnih tenzija i ne zamjeriti se nikom, posebno ne Podgorici ili Tirani. Inicijatori su bili suočeni i sa primjedbama da će mještani i turisti na kružnom toku teško moći da se fotografišu pored spomenika...
Pepđonović je naveo “da se sada čeka samo tender Opštine za najpovoljnijeg izvođača radova za postavljanje postamenta“.
“Troškove postamenta snosiće Opština, skulptura je naša obaveza i ona će biti postavljena kasnije, nakon zaključivanja ugovora o partnerstvu i raspisivanja međunarodnog tendera“, kazao je Pepđonović.
Iako je Program spomen-obilježja važeći do kraja kalendarske godine, Opština vjerovatno neće ponovo morati da traži saglasnost resornog ministarstva za postavljanje spomenika Skenderbegu, potvrđeno je “Vijestima” u Ministarstvu na čijem je čelu Vesna Bratić.
“Procedura značenja, podizanja, zaštite i održavanja spomen obilježja uređena je u skladu sa odredbama Zakona o spomen obilježjima. Iz pomenutog akta, stoga, proističe da saglasnosti organa državne uprave na Prijedlog programa i Odluku o podizanju spomen-obilježja, nijesu oročene“, odgovorili su iz Ministarstva na pitanja “Vijesti”.
Navode “da kada je riječ o ostalim procedurama, važno je naglasiti da se spomen obilježja podižu u skladu sa Programom podizanja spomen-obilježja, kojeg, uz prethodnu saglasnost nadležnog državnog organa, a na prijedlog predsjednika jedinice lokalne samouprave, donosi skupština opštine“.
Ističu “da su lokalni parlamenti nadležni i za donošenje odluka o podizanju svakog spomen-obilježja - pri čemu je, takođe, neophodna saglasnost nadležnog državnog organa“.
“Kada je konkretno riječ o spomen-obilježju u Ulcinju, doskorašnje Ministarstvo kulture je u potpunosti slijedeći propisanu proceduru, izdalo sve potrebne saglasnosti. Na taj način, sve što je predstavljalo nadležnost državnih organa, realizovano je blagovremeno i uz poštovanje pravnih normi. Iz tog razloga, sprovođenje predmetne odluke u nadležnosti je organa lokalne uprave, koji je dužan postupati u granicama dobijene saglasnosti“, piše u odgovoru.
Spomenik legendarnom junaku prvobiotno je trebalo da bude postavljen do marta prošle godine, a iz NVO “Don Gjon Buzuku” pojasnili su da je kašnjenje uslovila pandemija Covida 19, te da rokovi iz skupštinske odluke, “koja nije temporalnog karaktera, i nijesu mnogo obavezujući“.
U predlogu koji je usvojen prije skoro godinu i po, na osnovu projekta arhitekte Shpetima Maraja iz Ulcinja, pored ostalog, ističe se da će frontalno na postamentu spomenika latiničnim pismom biti ispisano na albanskom jeziku “Gjrergj Kastrioti Skenderbeu 1405 - 1468“ i crnogorskom “Đerđ Kastrioti Skenderbeg 1405 - 1468“.
Spomenik od izlivene bronze, visine metar i po, biće postavljen na postamentu od tri i po metra.
Pepđonović je kazao da će postament biti blago podignut zbog preglednosti i bezbjednog odvijanja saobraćaja na kružnom toku.
Novac za spomenik trebalo je da obezbijedi albansko-crnogorska dijaspora udružena u fondaciji “Simon Filipaj“, uz ulcinjsku NVO “Don Gjon Buzuku”.
Prema saznanjima “Vijesti”, postament je vrijedan oko pet hiljada eura, a sam spomenik navodno će koštati oko 60 hiljada eura i biće replika već postojećeg u Tirani, samo manjih dimenzija.
Realizacija projekta prošle i pretprošle godine kasnila je i zbog bizarnih grešaka lokalne vlasti - dva puta su predlozi odluka o izgradnji spomenika trpjeli ispravke, uprkos jednostavnoj proceduri neophodnoj za dobijanje zelenog svjetla Ministarstva na čijem je čelu tada bio Aleksandar Bogdanović.
Bivši predsjednik Opštine Ljoro Nrekić je od Ministarstva kulture prvobitno dobio saglasnost na predlog programa i izgradnju spomenika Đerđu Kastrioti, ali je lokalna Skupština usvojila dostavljeni predlog odluke sa punim imenom heroja - Đerđ Kastrioti Skenderbeg.
Inspektor za kulturnu baštinu nakon toga naredio je lokalnoj Skupštini da donese novi Program podizanja spomen-obilježja, koji bi bio saglasan sa rješenjem Ministarstva kulture iz jula 2018.
On je u obrazloženju naveo da je Nrekić prvi put dostavio predlog programa koji nije bio u cjelosti usklađen sa Zakonom o spomen-obilježjima. Pojasnio je da, kada su u pitanju istaknute ličnosti, zakon u bitnom propisuje da uz obrazloženje razloga za podizanje spomen-obilježja treba izostaviti nepotrebne formulacije koje nijesu neophodne za sadržinu programa.
Ministarstvo je u martu 2019, donijelo rješenje o davanju saglasnosti na izmjene i dopune programa za podizanje spomen-obilježja, koje su se odnoslile na brisanje riječi “Đurađ“ i dodavanja riječi “Skenderbeg“ nakon riječi “Kastrioti“. Lokalni parlament je na sjednici krajem istog mjeseca usvojio predlog programa, da bi Ministarstvo početkom novembra dalo saglasnost na zahtjev Nrekića.
Bista Đerđu Kastrioti Skenderbegu otkrivena je u oktobru 2019. godine ispred istoimene škole u mjestu Zatrijebač, u Tuzima.
( Samir Adrović )