Tumač bokeške istorije koji je Boku nosio u genima

Knjiga „Pomorska privreda Boke Kotorske u XVIII vijeku“, autora akademika dr Miloša Miloševića, predstavljena je u utorak veče u Pomorskom muzeju Crne Gore u Kotoru.

Knjigu, koja predstavlja sublimat brojnih Miloševićevih naučnih radova i istraživanja o istorijatu bokeljskog pomorstva u „zlatno doba“ mletačke uprave nad Bokom Kotorskom, objavila je izdavačka kuća „Gospa od Škrpjela“ iz Perasta. Miloševićeve radove je za objavljivanje u ovoj knjizi priredio Vlastimir Đorđević koji je bio priređivač i ranije objavljenog kapitalnog djela dr Miloša Miloševića, knjige „Pomorci trgovci, ratnici i mecene“.

Akademik prof. dr Miloš Milošević, istaknuti bokeljski naučni radnik i pisac, admiral drevne Bokeljske mornarice, preminuo je prije devet godina. Promocija njegove nove knjige simobolično je upriličena na Miloševićev 101. rođendan, a o životu i radu svog slavnog oca i odrastanju u staroj kapetanskoj dobrotskoj porodici Milošević, posjetiocima promocije nadahnuto i toplo je govorila Miloševićeva kćerka, arhivistkinja Jelena Antović.

Dr Milošević bio je svestrana naučna i umjetnička ličnost - istoričar, arhivista i romanista, pjesnik i muzičar. Potomak slavne dobrotske kapetanske i pomorske familije Milošević, rođen je 1920. godine u Splitu, gdje je njegov otac bio na službi. U tom gradu je završio osnovnu školu i dva razreda klasične gimnazije, a dalje školovanje nastavio na Cetinju i u Subotici. Pravo je studirao u Subotici i Padovi, gdje je i diplomirao. Završio je Filozofski fakultet, romansku grupu, u Beogradu 1948. godine, arhivistiku je specijalizirao 1970. u Parizu, a četiri godine kasnije doktorirao je na Filozofskom fakultetu u Zadru sa temom “Boka Kotorska za vrijeme mletačke vladavine 1420-1797”. Tokom karijere radio je i živio u Kotoru, Beogradu, i Novom Sadu, a najviše se zadržao u istorijskom arhivu Kotor čiji je bio dugogodišnji direktor. Pored ostaloga, bio je predsjednik Društva arhivskih radnika Crne Gore, predsjednik Saveza društava arhivskih radnika Jugoslavije, član Arhivskog saveta Jugoslavije, predstavnik Jugoslavije na međunarodnim kongresima arhivista u Briselu, Madridu, Moskvi, Vašingtonu, a 1980. godine u Londonu je izabran za predsjednika Sekcije profesionalnih arhivskih društava MAS pri UNESCO-u. Kao istoričar, bio je učesnik je u radu Naučnog vijeća Istorijskog instituta u Podgorici, član kotorske sekcije Društva istoričara Crne Gore, Saveza organizacija za proučavanje i unapređenje pomorstva u Zadru, Naučnog društva za proučavanje medicine, veterine i farmacije. Miloš Milošević je kao muzičar bio član Predsjedništva Saveza organizacija kompozitora i muzičkih pisaca Jugoslavije. Godine 1991. izabran je za doživotnog admirala Bokeljske mornarice, organizacije koja baštini tradicije najstarije pomorske bratovštine na ovim područjima stare više od 12 vjekova.

Za svoj naučni rad dr Miloš Milošević dobio je više nagrada, priznanja i ordena među kojima su: Orden rada sa zlatnim vijencem, Trinaestojulska nagrada Crne Gore, Orden Republike Hrvatske, Red Danice Hrvatske s likom Katarine Zrinske, povelje Bokeljske mornarice, Saveza društava konzervatrora Jugoslavije, Sveučilišta u Zadru i Društva za proučavanje i unapređenje pomorstva Jugoslavije, kao i nagrada “Merito navali” Pomorskog muzeja Crne Gore Kotor, te nagrada 21. novembar grada Kotora.

Autor je 14 knjiga i preko 240 pojedinačnih naučnih radova. Među njegovim najznačajnijim djelima su zbirke poezije “Za ruke se držimo” i “Sam na palubi”, obimna istorijska studija “Pomorski trgovci, ratnici i mecene” i zbirka istorijskih zapisa “Iz prošlosti Boke Kotorske”, a sa Jelenom Antović priredio je fototipsko izdanja, Statuta Bratovštine Svetog Nikole mornara u Kotoru iz 1463. godine, saalegatima iz 1807”, izdato 2009. povodom 1.200 godina prenosa mošti Sv. Tripuna iz Carigrada u Kotor i postojanja Bokeljske mornarice.

Sada se njegovom opusu pridružuje i nova knjiga “Pomorska privreda Boke Kotorske u XVIII vijeku“ koja na preko 370 strana donosi vrijedne naučne radove o profesionalnom formiranju pomoraca u Boki Kotorskoj u 17. i 18. vijeku, kreditiranju pomorske privrede u 18. stoljeću, te detaljne preglede pomorstva Kotora, Perasta, Dobrote, Stoliva i Herceg Novog, a knjiga sadrži i posebno poglavlje posvećeno pomorskim elementima i porodičnom arhivu jedne od najuglednijih bokeških pomorskih i plemićkih familija, Balovića iz Perasta.

“Pomorstvo i trgovina, pomorska bratstva, istaknuti pojedinci, ratnici, pomorci, kulturni pregaoci, umjetnici, kultuni spomenici i umjetnička baština gradova i naselja u ovom jedinstvenom zalivu, samo su panoramski izbor i presjek brojnih tema kojima je bilo usmjereno autorovo pregnuće. Minuciozan istraživački pristup, savršeno poznavanje i vladanje nepreglednom količinom kotorske arhivske građe, vještina obrade podataka, široko zanimanje u odabiru istraživačkih tema, samo su neke od temeljnih odlika Miloševićevih ukoričenih studija o prošlosti Boke”, kazao je na promociji bibliotekar Slavko Dabinović.

Arhitekta-viši konzervator mr Zorica Čubrović podsjetila je i na značajnu ulogu dr Miloša Miloševića u obnovi od stradanja u zemljotresu 1979. godine, brojnih kapitalnih kotorskih spomenika kulture, među kojima je najvažnija katedrala Svetog Trupuna. Podsjetila je i na njegovo insistiranje na tezi da je bogato kulturno nasljeđe Boke nastalo kao plod ovdašnje pomorske privrede i pomorstva kao djelatnosti najprirodnije za ovaj uski obalni pojas stisnut između mora i surovog kamenog zaleđa.

“Za savremenu generaciju, odabrane studije o pomorstvu Boke predstavljaju najplodnije tlo za razumijevanje ove poruke Miloša Miloševića, jednog od najboljih poznavalaca istorije i kulturnih tokova Boke Kotorske, jer na stranicama knjige na čijoj naslovnoj strani treperi duboka plava boja morske daljine, na čijoj površini brodi jedan dobrotski jedrenjak u srebru, nalazi se zapravo trezor sa blagom u vidu dragocjenog posjeda podataka o ljudima sa obala Boke Kotorske koji su bili nosioci pomorske privrede 18. vijeka. Njihovi likovi pojavljuju se pred našim radoznalim očima u bezbroj svežnjeva pročitanih arhivskih dokumenata kojima se Milošević pomno i zainteresovano bavio tragajući za istorijskim ulogama ljudi Boke, kao i za ulogama naselja i samog zaliva. Rijetki su krajevi koji su mogli imati takve tumače vlastite istorije kao što je to slučaj sa Bokom Kotorskom i ličnošću Miloša Miloševića koji je identitet Boke nosio u svom biću”, istakla je pored ostalog Čubrović.

( Siniša Luković )