Raste procenat otkupljenog mlijeka po standardima EU

Učešće u ukupnoj otkupljenoj količini sirovog mlijeka po standardima Evropske unije (EU) u Crnoj Gori tokom prethodne godine iznosilo je 65 odsto, od čega se 61,5 odsto odnosi na kravlje mlijeko, a 3,5 odsto na ovčije i kozje mlijeka. Godišnja analiza Laboratorije za mljekarstvo pokazuje napredak kvaliteta u sistemu otkupa u odnosu na 2019. godinu kada je ta cifra iznosila 63,8 odsto, a 2018. godine 55,5 odsto.

To se navodi u izvještaju Uprave za bezbjednost hrane, veterinu i fitosanitarne poslove o realizaciji višegodišinjeg Nacionalnog programa za unapređenje kvaliteta sirovog mlijeka iz 2018. godine, koji je Vlada usvojila.

“Prosječan broj mikroorganizama (bakterija) je za 20,5 odsto manji u odnosu na 2019. godinu, a za čak 51 odsto u odnosu na 2017. godinu. Smanjen je i broj somatskih ćelija za 18,15 odsto u odnosu na 2019. godinu, odnosno 28 odsto u odnosu na 2017. godinu i sad je u granicama parametara EU”, navodi se u izvještaju.

Izvještaj pokazuje da je jedan od bitnih uzroka visokog procenta sirovog mlijeka koje nije usaglašeno sa propisanim zahtjevima uočen nedostatak sabirnih centara za otkup.

“Detektovano je da prevoz mlijeka koji se sada vrši cisternama različitih kapaciteta - prilagođenih za prikupljanje mlijeka na teško dostupnim terenima, koje su izolovane, ali bez dodatnog hlađenja, ne obezbjeđuje adekvatno održavanje temperaturnog režima kojim bi se očuvao kvalitet mlijeka. Kao mjera za unapređenje sirovog mlijeka predloženo je formiranje sabirnih centara i nabavka adekvatnih prevoznih sredstava koja će moći održavati hladni lanac mlijeka”, stoji u izvještaju.

U registar objekata za preradu sirovog mlijeka na poljoprivrednom gazdinstvu upisana su 543 nova proizvođača, tako da je na kraju 2020. godine u ovom registru ukupno upisano 2.465 proizvođača koji prerađuju sirovo mlijeko u kajmak ili sir.

Na gazdinstvima u kojima se vrši prerada preko 50 litara sirovog mlijeka dnevno, a kojih ima 1.025, propisan je uslov da moraju imati zaseban objekat za preradu sirovog mlijeka.

“Neposrednim pregledom utvrđeno je da veliki broj gazdinstava nema namjenski izgrađene zasebne objekte za preradu sira ili ih ima, ali ne ispunjavaju propisane infrastrukturne i higijenske zahtjeve”, piše u izvještaju.

Programom je definisano da odobreni objekti za preradu mlijeka nakon dobijanja rezultata o neusaglašenom mlijeku (povećan broj mikroorganizama i somatskih ćelija) odmah prestaju da vrše otkup sa gazdinstva sa kojeg potiče to mlijeko, dok se na takvim gazdinstvima preduzimaju mjere za otkrivanje i otklanjanje uzroka neusaglašenosti (zdravstveni pregled životinja/vimena, liječenje životinja, preporuke za poboljšanje higijene).

“Do postizanja usaglašenosti takvo mlijeko se ne može stavljati na tržište. U odobrenim objektima za preradu mlijeka vrši se i provjera na prisustvo rezidua antibiotika i u slučaju pozitivnog nalaza, neusaglašeno mlijeko ne ulazi u proces proizvodnje, već se uništava na propisan način. Za sirovo mlijeko koje je namijenjeno za izvoz u EU, subjekti koji posluju hranom, biće dužni da obezbijede odvojeno sakupljanje, preradu, označavanje i skladištenje”.

U trenutku izvještaja nije bilo objekata za preradu kravljeg mlijeka koji svoje proizvode stavljaju na EU tržište, dok je samo jedan objekat, koji se bavi preradom kozjeg mlijeka, stavljen na listu odobrenih objekata za izvoz u EU 2020. godine.

U zaključku Uprave za bezbjednost hrane se navodi da se aktivnosti i mjere koje su definisane Nacionalnim programom za unapređenje kvaliteta sirovog mlijeka realizuju planiranom dinamikom, što je, kako navode, posebno važno za pregovaračko poglavlje 12 EU, koje se odnosi na bezbjednost hrane, veterinarsku i fitosanitarnu politiku.

Agrobudžetom predviđena veća ulaganja

Kroz predlog mjera Agrobudžeta za 2021. godinu dva miliona je namijenjeno za podršku razvoja tržišne proizvodnje mlijeka proizvođačima koji odobrenim objektima za preradu predaju mlijeko u skladu sa mikrobiološkim kriterijumima.

Kroz podršku preradi mlijeka na gazdinstvu od sopstvenih životinja, izdvojeno je 1,903 miliona eura, "a mogu je dobiti proizvođači koji svoje proizvode stavljaju na tržište i imaju laboratorijski nalaz koji potvrđuje mikrobiološku ispravnost proizvoda".

U programu ruralnog razvoja kroz mjeru jačanja konkurentnosti proizvođača hrane opredijeljeno je 1,25 miliona eura, kao i dodatni novac iz IPARD fonda EU.

"Za unapređenje kvaliteta sirovog mlijeka predloženo je da se podrške kreiraju kao: stimulansi za EU zahtjeve, subvencije za nabavku opreme za muzu i hlađenje mlijeka, subvencije za izgradnju i unapređenje objekata za držanje životinja i odlaganje stajnjaka, subvencije za izgradnju sabirnih centara za mlijeko", navodi se u dokumentu uz napomenu da je za ove mjere zaduženo Ministarstvo poljoprivrede.

( Ivan Ivanović )