Preduzeća u Crnoj Gori plaćaju 1.635 vrsta taksa i naknada

Osim redovnih poreza, doprinosa, akciza, koncesija i prireza, preduzeća u Crnoj Gori plaćaju još 810 vrsta naknada i 655 vrsta taksa, definisanim aktima na državnom nivou, kao i još 170 taksa i naknada koje su usvojile opštine svojim odlukama.

To je pokazao Izvještaj o parafiskalitetima u Crnoj Gori kojeg je juče predstavila Unija poslodavaca, a kojeg su uradili njen tim i pravni ekspert profesor Đorđije Blažić.

Unija poslodavaca naredne sedmice će na svom sajtu objaviti kompletan izvještaj kao i registar svih parafiskalnih dažbina (naknade, takse,...), koje su obuhvaćene nekim od 4.319 pravnih propisa (zakoni, podzakonski akti, opštinske odluke,...) kojim se uvode ovi nameti.

Blažić je kazao da se ovi parafiskalni nameti uvode nekontrolisano, različitim pravnim aktima, kao i da je dovedena u pitanje njihova legalnost. On je naveo da su analizirali preko 30 hiljada stranica dokumenta, ali da ne vjeruje da su otkrili sve dažbine koje crnogorski javni sektor naplaćuje ili može naplatiti od privrede i građana, i da je ubjeđen da to niko ne može uraditi.

Prema riječima Blažića, nomotehnika (pisanje pravnih akata) u Crnoj Gori postaje problematična, kao i da postoji deharmonizacija, odnosno neusklađenost propisa.

“Nema organa koji vrši stručni nadzor nad harmonizacijom propisa. Svako ministarstvo postalo je država za sebe. Skupštine su postale mašina za dizanje ruku, a tako usvojeni akti postaju problem za administraciju, koja treba da ih sprovede, i za poreske obveznike”, kazao je Blažić.

On je naveo da se novčane obaveze mogu nametati samo zakonima i odlukama opštinskih skupština, a da je sve drugu suprotno Ustavu.

“Nemamo slobodnu sferu života za koju država ili lokalne samouprave nijesu uvele neku dažbinu. Pitanje je da li su sve one neophodne i da li oni koji ih plaćaju dobijaju kvalitetnu uslugu za njih”, naveo je Blažić.

On je predložio da se uradi harmonizacija propisa i pojmovnik kojim bi se definisalo šta znači neka dažbina i zašto se naplaćuje i da se preispita njihovo postojanje.

Dio izvještaja je i anketa sa 300 poslodavaca, a član tima Unije poslodavaca Mirza Mulešković, kazao da 85 odsto njih smatra da je opterećenje privrede parafiskalitetima veliko. Da se ove dažbine povećavaju iz godinu u godinu smatra 47 odsto ispitanika, a 48 odsto da su iste. Većina smatra da oni predstavljaju barijeru u poslovanju i za otpočinjanje biznisa, kao i da vlasti ne uključuju privredu u donošenje propisa kojim se uvode te dažbine.

Mulešković je kazao da su privrednioci istakli primjere dvostruke i trostruke naplate dažbina po istom osnovu. On je naveo i da svega tri od 23 opštinska socijalna savjeta uključuju predstavnike privrede u razmatranje odluka koje se odnose na poslovanje.

On je naveo da privrednici, naročito mala i srednja preduzeća ne mogu ni pratiti donošenje raznih propisa kojima se uvode nove ili povećavaju postojeće takse i naknade, niti ih mogu sve plaćati što ih tjera u sivu ekonomiju.

Opštine prosječno imaju 170 vrsta svojih taksa i naknada. Najmanje ima Šavnik “samo” 122, a zatim Danilovgrad 126. Najviše imaju Pljevlja čak 226, a slijede Nikšić 218, Podgorica 206...

Unija poslodavaca će Vladi poslati 12 preporuka kako bi se uveo red u naplatu parafiskalnih dažbina i smanjilo opterećenje privrede.

Predlažu da se preispitaju postojeće dažbine i njihov iznos, da se ubuduće naknade i njihovi iznosi utvrđuju samo zakonom a ne nikako uredbama, da se definišu pojmovi parafiskaliteta kako ne bi dolazilo do preklapanja, da se uvede sistem praćenja naknada i taksa koje uvode opštine, da se rješi problem deharmonizacije kako ne bi bilo “skrivenih” naknada, da se naknade na državnom novou urede kao i administrativne takse, da se ujednače termini kako bi se iz legislative izbacili nejasni pojmovi kao dažbina ili prihod, da se što prije omogući primjena Zakona o komunalnim djelatnostima, da se uvede veće učešće privrednika u donošenju propisa, da se uradi analiza kako bi se izbjeglo dvostruko plaćanje istih nameta, razmotri visina opterećenja imajući u vidu djelatnost,...

Predsjednica Unije poslodavaca Svetlana Vuksanović, otvarajući jučerašnju konferenciju, saopštila je da je prošlo vrijeme floskula i praznih obećanja i da očekuje od donosilaca odluka da priznaju propuste i pomognu u pronalaženju mjera koje će pomoći privrednicima.

Predstavnik Međunarodne organizacije rada (MOR) Markus Pilgrim, kazao je da vlada ne smije da potcijeni važnost povoljnog poslovnog okruženja, da mora da razgovara sa asocijacijama privrednika kada namjerava da donosi odluke koje se tiču njih, kao i da ne treba voditi računa samo o ukupnom iznosu svih nameta, već i o potrebi i složenosti svake dažbine.

Isti iznos takse za turizam u Petnjici kao i u Budvi

Kao jedan od primjera neusklađenosti pravnih propisa navedeni su Pravilnik o jedinstvenoj klasifikaciji računa za budžet Crne Gore i budžete opština i Naredbe o načinu uplate javnih prihoda, koja se mijenja čak i četiri puta godišnje. Okriveno je da je u naredbi definisano plaćanje četiri dodatne vrste ekoloških naknada, kojih nema u pravilniku.

Navedeno je i desetak primjedbi da su zakonima i podzakonskim aktima dažbine definisane kao naknade, a u suštini je riječ o administrativnim taksama. Kako je objašnjeno, to se radi jer su administrativne takse već definisane zakonom, a naknade se mogu uvoditi i podzakonskim aktima, što je moguća zloupotreba donosilaca odluka.

Naveden je i primjer Opštine Budva, koja tokom godine mijenja iznose naknada zavisno od toga da li je u toku turistička sezona, što utiče na nestabilnost poslovnog ambijenta.

Za primjer, nelogičnost u iznosima opštinskih naknada, navedeno je određivanje iznosa članarine opštinskoj turističkoj organizaciji. Tako su Petnjica i Andrijevica, propisale isti iznos ove dažbine kao što imaju privrednici u Budvi, Bari i Ulcinju. Iz UPCG pitaju kako je moguće da je neko odlučio da privrednik iz Petnjice plaća isti iznos “turističkog doprinosa”, kao i njegov kolega iz Budve.

Takođe, svi gradovi na sjeveru su propisali veće iznose ove takse nego što je u Podgorici.

Iz Ministarstva obećali da će ukinuti nepotrebne namete

Predstavnica Unija poslodavaca Zvezdana Olujić, na promociji izvještaja o parafiskalitetima, podsjetila je da su prije četiri godine predstavili istraživanje pod nazivom “Pet ubica biznisa” u kojem su tada definisali glavne prepreke razvoju preduzetništva.

"Tada smo bili kritikovani zbog korišćenja termina “ubice biznisa” i da smo preuveličali probleme. Međutim, donosioci odluka su kasnije počeli da shvataju da smo u pravu i sada je 90 odsto onoga na što smo tada upozoravali riješeno ili je rješavanje u toku. Nadam se da nećemo čekati četiri godine da počne rješavanje preblema na koje sada upozoravamo: Pravo je vrijeme da na tome zajedno počnemo raditi već 2018”, kazala je Olujićeva.

Državna sekretarka u Ministarstvu finansija Nina Vujošević kazala je da je izvještaj koji su dobili veoma koristan, kao i da su preporuke o definisanju i ukidanju mnogih naknada i taksa na liniji onoga što su planovi Vlade u narednom periodu.

Ona je kazala da je politika Vlade stvaranje podsticajnog poreskog ambijenta i razvoj konkurentnosti preduzeća, zbog čega su uveli mnoge podsticajne mjere i subvencije, kao i povoljne kreditne linije kod Investicionog razvojnog fonda.

( Goran Kapor )