Elektronika i obuća u Crnoj Gori skuplje od EU prosjeka

Cijene obuće u Crnoj Gori su ubjedljivo najveće na Balkanu i veće su 2,7 odsto nego što je to prosjek Evropske unije, pokazuje posljednje istraživanje statističke kancelarije Eurostat koje se odnosi na 2020. godinu.

Obuća je skuplja i od nekih bogatih zemalja poput Irske, Luksemburga, Finske, Njemačke... u kojima su prosječne zarade višestruko veće od crnogorske. Minimalna zarada u Luksemburgu od 2.140 eura, četiri je puta veća od prosječne zarade u Crnoj Gori.

Ukupni nivo cijena roba i usluga u Crnoj Gori iznosi 56,5 odsto prosjeka EU, odnosno prosječne cijene u EU su skoro duplo veće nego u Crnoj Gori. U odnosu na 2019. godinu to je 0,5 odsto manje nego prošle godine.

Te cijene su gotovo identične kao u zemljama zapadnog Balkana - Albanije, Srbije, Bosne i Hercegovine, ali i nekih EU zemalja poput Poljske, Bugarske i Rumunije. Djelimično se odvaja Sjeverna Makedonija gdje su cijene upola jeftinije od EU prosjeka, dok je Turska sa 37,6 odsto prosjeka, najjeftinija u Evropi.

Cijena odjeće kod nas je 12 odsto manja od evropskog prosjeka, a od zemalja Balkana skuplja u odnosu na Bosnu i Hercegovinu (BiH) i Sjevernu Makedoniju.

Cijene računara i interneta na nivou najbogatijih država

Po sektorima potrošnje jedino su još cijene elektronike u Crnoj Gori (kompjuteri, televizori, računarska oprema...) iznad evropskog prosjeka, što je slučaj i sa svim državama Balkana, izuzimajući Sjevernu Makedoniju. Elekrotehniku plaćamo 3,9 odsto skuplje nego prosječan građanin EU, ali i pet odsto skuplje nego švajcarski građanin, koji je po standardu jedan od najbogatijih u Evropi.

Blizu evropskog prosjeka su i cijene aparata za domaćinsto (bijela tehnika), koje su tek tri odsto jeftinije. Te aparate plaćamo skuplje nego stanovnici Velike Britanije i Irske, dok su cijene u tom sektoru u Albaniji na trećem mjestu u čitavoj Evropi.

Izuzetno skupe su i komunikacijske usluge (internet i telefonija). Cijene su na 94,7 odsto evropskog prosjeka. To je za čak 21 odsto skuplje nego u susjednoj Srbiji, 13 odsto više nego u Italiji i čak duplo skuplje nego u Rumuniji.

Hrana jeftnija nego u EU samo za 22 odsto

Cijene akohola i duvana su na 67,4 odsto EU prosjeka, što je 20 odsto više nego u Sjevernoj Makedoniji, koje su najniže u Evropi, dok su hrana i bezalkoholno piće u Crnoj Gori 22 odsto jeftiniji od evropskog prosjeka, ali i deset odsto skuplji od EU zemalja poput Poljske i Rumunije.

U Crnoj Gori u odnosu na EU, cijene namještaja su na 67 odsto, transporta i prevoza putnika na 66, a energije na 52,5 odsto prosjeka, što odgovara prosječnoj vrijednosti u regionu.

Po povoljnosti u cijenama na Balkanu odskaču one u restoranima i hotelima. Te usluge plaćamo gotovo upola manje (46,4 odsto jeftinije) od EU prosjeka. U Evropi u toj kategoriji prednjače Švajcarci, gdje su izdvajanja za 69 odsto veća od EU prosjeka, dok je Turska najjeftinija - 60 odsto manje od EU prosjeka.

Po visokim cijenama dominiraju skandinavske zemlje, ali se one zbog visokog standarda i socijalne zaštite smatraju primjerima blagostanja. U cijeloj Evropi najviše potrošačke cijene su u Švajcarskoj, 70 odsto iznad prosjeka EU, dok je Danska sa cijenama od 41 odsto iznad prosjeka, najskuplja zemlja od članica EU, a Rumunija najjeftinija.

Pored zemalja EU, istraživanje Eurostata je obuhvatilo i države Balkana kao i Island, Norvešku, Švajcarsku, Veliku Britaniju i Tursku.

Kupovna moć porasla

Stvarna individualna potrošnja (SIP), koja je pokazatelj kupovne moći domaćinstava jedne države, za prethodnu godinu iznosila je 61 odsto u odnosu na EU prosjek, što je blagi rast kada se pogleda 2019. godine. To je deset odsto više od Srbije i oko 20 više od Albanije, Sjeverne Makedonije i BiH. I u ovom segmentu na Balkanu prednjače Slovenija i Hrvatska.

SIP se odnosi na sva dobra i usluge stvarno potrošene ili kupljene od strane domaćinstava. To obuhvata dobra i usluge kupljene direktno od strane domaćinstava kao i usluge koje su obezbijeđene od strane neprofitnih institucija i vladinih institucija za ličnu potrošnju (npr. zdravstvo i obrazovne usluge). Iako je BDP uglavnom pokazatelj nivoa ekonomske aktivnosti, SIP je alternativni pokazatelj koji bolje opisuje materijalni status domaćinstava.

Upoređujući u Crnoj Gori odnos SIP-a (61%) i BDP-a (46%), razlika od 15 odsto u korist SIP je najveća u Evropi, dok je na primjer u Luksemburgu ta razlika 135 odsto u korist BDP-a.

BDP manji od polovine EU prosjeka

Prosjek bruto društvenog proizvoda (BDP) po glavi stanovnika u zemljama EU za 2020. godinu iznosio je 26.290 eura. U Crnoj Gori prema Monstatovoj statistici BDP po stanovniku u 2019. godini iznosio je 7.959 eura, dok za prošlu godinu i dalje nema podataka. Prema procjeni Međunarodnog monetarnog fonda (MMF) ekonomija u Crnoj Gori je tokom 2020. godine pala za 15,2 odsto, a Eurostatova statistika pokazuje da je taj pad BDP-a u EU iznosio 6,1 odsto.

Istraživanje Eurostata prema prvim preliminarnim podacima pokazuje da je BDP po glavi stanovnika u Crnoj Gori, prema standardu kupovne moći koji eliminiše razlike između nivoa cijena među zemljama, tokom 2020. godine iznosio 46 odsto prosjeka EU. Tokom 2019. godine, BDP je bio na polovini evropskog prosjeka, pa je zabilježen pad od četiri odsto. Međutim, i sa tom cifrom među zemljama Zapadnog Balkana Crna Gora se nalazi u vrhu. Srbija je tokom 2020. godine imala BDP na 43 odsto nivoa EU, sa tendecijom rasta, Sjeverna Makedonija 38, BiH 33, a Albanija 31, što je najniže u cijeloj Evropi.

U regionu najbolje stoji Slovenija, koja prema standardu kupovne moći ima BDP na nivou 89 odsto prosjeka EU, dok je iza Hrvatska sa 64 odsto.

U Evropi, ubjedljivo najveći BDP ima Luksemburg, 166 odsto iznad EU prosjeka, a slijedi Irska sa 111 odsto koja ima i najveći rast.

Po visokim cijenama dominiraju skandinavske zemlje, ali se one zbog visokog standarda i socijalne zaštite smatraju primjerima blagostanja. U cijeloj Evropi najviše potrošačke cijene su u Švajcarskoj, 70 odsto iznad prosjeka EU, dok je Danska sa cijenama od 41 odsto iznad prosjeka, najskuplja zemlja od članica EU, a Rumunija najjeftinija.

( Ivan Ivanović )