Za građane nezavisnost neupitna, za partije profitabilna

Podatak da preko 70 odsto građana smatra da je Crna Gora nezavisna država i da o njenom državnom statusu nema potrebe govoriti, ukazuje da je vrijeme da političke elite prestanu da manipulišu tom temom - ocijenili su sagovornici “Vijesti”.

Izvršna direktorica Centra za demokratiju i ljudska prava (CEDEM) Milena Bešić, kazala je da stav građana o državnom statusu nedvosmisleno ukazuje da to apsolutno više ne može biti pitanje.

“Svaki pokušaj manipulacije na temu referenduma ne može dati nikakve rezultate, odnosno ne može dovesti do promjene državnog statusa Crne Gore”, rekla je ona “Vijestima”.

Teoretičar politike Predrag Zenović, navodi da je podrška državnom statusu jedan od malih, ali važnih pokazatelja da odgovorna politička elita mora raskinuti s populizmom i predstavljanjem nacionalnih pitanja kao sudbinskih zarad jeftinih političkih poena.

“Elita se mora okrenuti socio-ekonomskim politikama, održivom razvoju i reformama neophodnim za evropske integracije, kao temeljnim pitanjima naše političke zajednice”, ističe on.

Rezultati CEDEM-ovog istraživanja, koje je predstavljeno prekjuče, pokazuju da bi u slučaju novog referenduma za nezavisnost Crne Gore glasalo 67,5 odsto građana, za pripajanje Srbiji 7,1 odsto, dok bi 4,5 odsto građana bilo za opciju da Crna Gora formira zajedničku državu sa Srbijom na nekom modelu od prije 2006. godine. Svega 1,6 odsto ispitanika smatra da bi zajedničku državu trebalo da formiraju Crna Gora, Srbija i druge teritorije na kojima žive Srbi i Crnogorci, dok 19,4 odsto ne zna kako bi glasalo.

Na referendumu za državnu nezavisnost, održanom 21. maja 2006, suverenistička opcija dobila je 55,5 odsto glasova.

Istraživanje CEDEM-a pokazalo je da najveći broj ispitanika - 29,8 odsto njih - smatra da je uticaj Srbije na Vladu Crne Gore veći nego što je bio prije smjene vlasti na izborima održanim 30. avgusta prošle godine. Taj podatak se, prema riječima Bešić, ogleda u tri ključna faktora.

“Prvo se govori o uticaju na lokalne izbore u Nikšiću, ali i u Herceg Novom. Zatim imamo retoriku poslanika Demokratskog fronta (DF) i njihove stalne sastanke s predsjednikom Srbije o unutrašnjim pitanjima Crne Gore, i, na kraju, permanentno miješanje Srbije u političke odluke Crne Gore kao suverene zemlje”, objašnjava sagovornica.

Zenović kaže da su izborni ciklusi, pitanje temeljnog ugovora sa SPC i popis stanovništva povećali zainteresovanost zvaničnog Beograda za prilike u Crnoj Gori, ali se, prema njegovim riječima, ta zainteresovanost i uticaj od strane dijela aktera politički predstavljaju većim nego što objektivno jesu.

“To nekad pogoduje diskursu koji traži spoljnog neprijatelja da bi se lakše homogenizovalo biračko tijelo, i ta polarizacija se vidi i u odgovoru javnog mnjenja na ovo pitanje. Uloga Vlade je da jasno odvoji ono što je konstruktivna dobrosusjedska saradnja, od uticaja na demokratski izabranu vladu jedne suverene države”, ističe on za “Vijesti”.

CEDEM-ovo istraživanje pokazalo je i da 29 odsto građana misli da je uticaj SPC na Vladu pretjerano veliki. Bešić kaže da ne čudi da je to dominantno mišljenje građana, jer je, kako objašnjava, uticaj SPC eksplicitno vidljiv još od parlamentarnih izbora, kad je aktuelni premijer bio predložen za nosioca koalicije “Za budućnost Crne Gore” i prilikom formiranja „apostolske Vlade“.

“Netransparentnost Vlade kad je u pitanju temeljni ugovor sa SPC, stvara dodatni prostor za vidljivost uticaja Crkve na odluke koje Vlada donosi”, naglašava ona.

Bešić navodi da je zabrinjavajući nastavak trenda pada povjerenja u institucije, s povećanjem broja građana koji smatraju da se Crna Gora kreće pogrešnim putem. Iz CEDEM-a su saopštili da je preko 52 odsto građana nezadovoljno radom Vlade, dok 44,1 odsto njih smatra da se Crna Gora kreće pogrešnim putem.

“Jasno je da smjena vlasti sama po sebi nije donijela promjenu utiska građana. Dakle, neophodne su temeljne promjene i napori ka revitalizaciji institucija sistema. Imamo duboku krizu u svim stubovima vlasti - sudskoj, zakonodavnoj i izvršnoj - što prirodno rezultira nezadovoljstvom javnosti”, ističe ona.

Zenović kaže da je, nakon izbora 30. avgusta, horizont očekivanja građana od Vlade postao veći.

“Očekivali su se brži i odlučniji reformski procesi, ekstenzivnije socijalne politike, radikalniji rez s politikom, te obračun sa zloupotrebama javnih ovlašćenja prethodne Vlade. Međutim, pored svega, nezadovoljstvo radom Vlade na uzorku koji CEDEM već godinama koristi, pokazuje da je to nezadovoljstvo manje nego prethodnih godina. Vlada ovaj puls javnog mnjenja može, uz korekcije, okrenuti u svoju korist”, uvjeren je on.

Prema istraživanju CEDEM-a, partije parlamentarne većine ostale bi na vlasti ako bi se naredne sedmice održali izbori. Za Demokratsku partiju socijalista (DPS) bi glasalo 31 odsto građana, za DF 18,7 odsto, za Demokrate 18,4 odsto, dok bi URA-u podržalo 6,4 odsto.

Bešić kaže da DPS od prelaska u opoziciju nije napravio suštinsku transformaciju partije, koja bi bila očekivana nakon poraza njihove politike na izborima.

“Umjesto toga, dominantno nastavljaju s predizbornom retorikom, stavljajući sebe u poziciju jedinih branitelja crnogorskog identiteta. Međutim, ovaj pristup rezultirao je daljim padom podrške, tako da ni s eventualnim ponovnim koaliranjem s tradicionalnim partnerima ne bi mogli formirati većinu”, tvrdi ona.

Sagovornica “Vijesti” navodi da partije na vlasti bilježe rast podrške, te da su se Demokrate sad praktično izjednačile s DF-om.

“Sve partije koje čine parlamentarnu većinu i dalje imaju prednost, ali ne ubjedljivu, što dodatno upućuje na neophodnost pronalaženja kompromisa u cilju očuvanja pozicije vlasti. Asinhrono političko djelovanje unutar same vlasti, ucjene i uslovljavanja, nepovjerenje prema Vladi, međusobne optužbe, ne doprinose većem rastu podrške”, objašnjava Bešić.

Zenović, s druge strane, smatra da polarizacija političkog spektra pogoduje DPS-u koji je, prema njegovim riječima, otišao dalje od desnog centra i koji se na toj strani političkog pola prepoznaje kao jedina relevantna politička snaga.

“Tome pogoduje i tenzija između DF-a i Demokrata, njihova borba oko biračkog tijela, a koja dovodi u pitanje konsolidaciju parlamentarne većine neophodnu za opstanak vlasti. Nesumnjivo je da je odnos prema radu Vlade i premijera imao određeni uticaj na snagu dva najjača konstituenta vlasti”, zaključuje on.

Politička prepucavanja nijesu nešto čime građani žele da se političari bave. Na vrhu liste prioriteta su bolji životni standard i ekonomska pitanja, kaže Bešić

Nakon pada DPS-a porasla podrška EU

Iako smo, kaže Bešić, nekoliko godina unazad imali regresiju trenda podrške članstvu u EU, nakon promjene vlasti indikativan je porast podrške za preko 15 odsto.

“Prethodna vlast je evropske integracije predstavljala isključivo kao sopstveni doprinos, zbog čega su građani uglavnom ovaj proces vezivali za politiku DPS-a. Potpisivanje koalicionog sporazuma lidera nove parlamentarne većine, odnosno opredjeljenje da učlanjenje u EU ostane ključni spoljno-politički prioritet, doprinijelo je da i pristalice nove vlasti pruže podršku ovom procesu, što je rezultiralo povećanjem podrške”, objašnjava Bešić.

Ne treba, prema njenim riječima, zanemariti činjenicu da su sigurnost i razvoj i dalje glavne asocijacije crnogorskih građana na EU, te da im ona pruža nadu za dalji razvoj zemlje i rješavanje unutrašnjih pitanja.

“Dodatno, pokazalo se da je EU blagonaklono posmatrala promjenu vlasti i izražavala podršku, što je dalje uticalo na jačanje podrške među pristalicama nove parlamentarne većine”, kaže Bešić.

( Nikola Dragaš )