Studije o ljudskoj žudnji

Dvije knjige inspirisane antičkom tematikom - roman “Ahilova pjesma” američke spisateljice Madlin Miler i istorijsko dokumentarna knjiga “Venera i Afrodita - istorija jedne boginje” britanske istoričarke Betani Hjuz dva su nova naslova iz beogradske Lagune.

“Ahilova pjesma” debitantski je roman američke spisateljice Madlin Miler (prevod Nevena Andrić) ovjenčan nagradom Orindž, u kome se autorka vraća jednoj od najstarijih i najvažnijih priča zapadne civilizacije - o Troji i velikom ratu.

Patroklo, stidljivi mladi princ, prognan je na dvor kojim vladaju kralj Pelej i njegov savršeni sin Ahil. Pod uobičajenim okolnostima putevi im se svakako ne bi ukrstili; ipak, Ahil sklapa prijateljstvo sa obeščašćenim kraljevićem. I dok izrastaju u mladiće vične ratnim i vidarskim vještinama, njihovo drugarstvo prerasta u nešto dublje - uprkos protivljenju Ahilove majke Tetide, surove morske boginje.

Ubrzo stižu vijesti da je oteta Helena, kraljica Sparte. Rastrzan između ljubavi i strahovanja, Patroklo polazi sa Ahilom u Troju, i ne znajući da će godine koje će uslijediti staviti na probu sve do čega im je stalo.

Ali ko je, zapravo, Patroklo i kakva je priroda njegovog odnosa sa Ahilom? Ova pitanja su inspirisala Milerovu i željela je da na njih odgovori jer nam „Ilijada“ ne nudi objašnjenje. U epu saznajemo samo da je Patroklo bio najvoljeniji od Ahilovih saputnika i uz nekoliko biografskih detalja - da je odrastao na dvoru Ahilovog oca jer je prognan iz svog kraljevstva.

Potonjim generacijama Grka bilo je očigledno da su njih dvojica bili ljubavnici. U izgubljenoj Eshilovoj drami „Mirmidonci“ tako je i naglašeno, a spominje se i u Platonovom dijalogu „Gozba“. Kada su Aleksandar Veliki i njegov ljubavnik Hefastion posjetili Troju na putu ka Persiji, legenda kaže da su prinijeli žrtve na grobu u kojem su sahranjeni Ahil i Patroklo.

Ovakvi detalji ponudili su Milerovoj materijal za ljubavnu priču o legendarnim herojima koju je ona ispričala iz neočekivane perspektive. Posebna snaga leži u ženskim likovima, prije svega u opisu Ahilove majke Tetide, morske nimfe koja ima jaku potrebu da zaštiti svoga sina. Takođe, Milerova divno dočarava i lik robinje Brisejide čime Ahilov gnjev tokom Trojanskog rata dobija dodatno na snazi. “Ahilova pjesma” je priča o ljubavi, ali i o silnoj bici između bogova i kraljeva, spokoja i časti, besmrtne slave i ljudskog srca.

Madlin Miler je rođena u Bostonu a odrasla je u Njujorku i Filadelfiji. Pohađala je univerzitet Braun, gdje je diplomirala i magistrirala klasične jezike. Posljednjih petnaest godina predaje i podučava latinski, grčki i Šekspira. Njen prvi roman “Ahilova pjesma” iz 2012. godine preveden je na dvadeset i pet jezika. Autorka je i romana “Kirka”. Eseji Milerove objavljivani su u različitim novinama i časopisima. Živi u Filadelfiji, SAD.

Knjiga Betani Hjuz - “Venera i Afrodita” (prevod Dubravka Popadić Grebenarević) provokativna je priča koja prati i danas prisutnu Veneru kroz šest hiljada godina zapadne civilizacije.

Oslanjajući se na antičku umjetnost, mitove, arheološka otkrića i filozofska istraživanja, Betani Hjuz nas vodi na putovanje na kome ćemo razotkriti istinu skrivenu iza Venerinog lika i odgonetnuti zašto ta besmrtna boginja suvereno vlada mnogo većom teritorijom od golotinje, seksa i ljubavnih veza.

Pred nama je izvanredna priča o najmoćnijim silama antike i ljudskoj žudnji - o tome kako ona preobražava samu našu suštinu i oblike našeg ponašanja. Prateći je još od moćnih božanstava starine sve do našeg vremena kada žensko božanstvo živi novim životom u medijima i na internetu, Betani Hjuz nam pokazuje koliko je ova boginja, znana i kao Ištar, Inana, Astarta i Afrodita, prisutna u biću naše civilizacije.

Autorka se potrudila da nas ubijedi kako Venerino lice kakvo nam je poznato danas - istovremeno razvratno i sladunjavo - prikriva jednu znatno mračniju, opasniju i složeniju stranu, istovremeno tumačeći odnose između zavodljivog božanstva i kolektivne ljudske psihe.

U početku, dok još uvijek nije bila poznata kao Venera, manifestovala se kao bliskoistočna boginja rata i rano otjelovljenje kulta plodnosti i rađanja na Kipru. Ljudski nagon za razmnožavanjem, stvaranjem i ratom uveo je čovječanstvo u burno bronzano doba.

Prema grčkoj mitologiji, Afrodita se rodila iz morske pjene koja se stvorila kada je Kron bacio u more Uranove genitalije. Uprkos tako nasilnom nastanku, kada je mlada boginja kročila na golu, jalovu zemlju, pod njenim stopama su počeli da niču zeleni izdanci i cvijeće.

Afrodita je bila moćan simbol grčkog društva, a kada je do tada poznatim svijetom zagospodarilo Rimsko carstvo, ona se preobrazila u Veneru i nastavila sa svojim uticajem na književnost i likovne umjetnosti sve do modernih vremena do ulaska u filmsku i reklamnu industriju, u kojima koncept boginje ljubavi nezaustavljivo pokorava svako tržište.

Profesorka Betani Hjuz je nagrađivana istoričarka, autorka i voditeljka, koja se već 25 godina bavi antičkom i srednjovekovnom istorijom i kulturom. Predaje na brojnim univerzitetima u Velikoj Britaniji, između ostalih na Oksfordu i Kembridžu, i naučni je saradnik u Kraljevskom koledžu u Londonu.

Napisala je i vodila više od 50 radio i TV dokumentaraca za BBC, Discovery, History. Godine 2013. dodijeljen joj je počasni doktorat na Univerzitetu u Njujorku, u znak priznanja za njen izvanredan doprinos istoriji i njegovoj međunarodnoj promociji. Autorka je knjiga: “Jelena Trojanska”, “Istanbul - priča o tri grada”, “Čaša otrova: Sokrat, Atina i potraga za dobrim životom”.

( Vujica Ognjenović )