Rat budućnosti će biti rat za podmorske kablove za prenos podataka

Zvuči paradoksalno. Što brže napreduje digitalizacija, što više podataka generišemo i komuniciramo bežično, postajemo sve zavisniji od “debelih kablova”. Moderna i digitalizovana globalna ekonomija počiva na preko 400 podmorskih kablova dužine oko 1,3 miliona kilometara. Položenih po dnu okeana. Oni povezuju kontinente i države brže od internet-komunikacije putem satelita.

međuvremenu, kao i u trci za kontrolu kosmičkog prostora, strateški značaj ove važne podvodne infrastrukture biva sve više u fokusu velikih sila i tehnoloških kompanija. Tamo gdje međunarodne IT korporacije, posebno iz USA, dobivaju sve veći uticaj, a Rusija i Kina sve agresivnije slijede svoju politiku moći pokušavajući da steknu kontrolu nad protokom podataka i komunikacijskim kanalima, Evropi preti da bude samlevena između frontova.

Kritična infrastruktura

U svom programu European Digital Gatevais, donedavno portugalsko predsjedavanje EU prepoznalo je podmorske kablove kao stub koji nedostaje evropskoj digitalnoj strategiji, što je od suštinskog značaja za eksponencijalno povećanje obima internet prometa i njegovu bezbjednost. Naša ekonomija i naše društvo zavise od bezbjedne infrastrukture podmorskih kablova. Portugalsko predsjedavanje je takođe priznalo da je većina postojeće evropske infrastrukture zastarjela. Ovo ugrožava potencijal Evrope kao globalnog igrača, ali i njenu sposobnost da vojno odbrani svoju kritičnu infrastrukturu.

Glede porasta globalnog rivalstva, nije iznenađujuće što je zapadna podmorska kablovska infrastruktura postala od ogromnog interesa za zemlje poput Rusije i Kine. Špijuniranje podmorskih kablova može pružiti dragocjene informacije dvojici sistemskih rivala, dok bi njihovo prekidanje moglo značajno usporiti komunikaciju između SAD i njenih saveznika u NATO.

U Americi je tamošnji State department prošle godine, za vrijeme Mikea Pompea (republikanac), dodao podmorske kablove na svoju listu ugroženih tehnologija i pozvao međunarodnu zajednicu da obezbijedi da ih agresivno ponašanje komunističke NR Kine ne potkopa. Isti apel je upućen sa samita NATO u junu u Briselu, koji je Kinu identifikovao kao izazov, a Rusiju kao potencijalnu prijetnju Alijansi.

Još 2017. godine tadašnji vojni komandant britanskih oružanih snaga, Air Chief Marshal Sir Stuart Peach, upozorio je da bi uništavanje podvodnih kablova predstavljalo „novi rizik po naš način života“ i da bi imalo katastrofalne posljedice po britansku ekonomiju. Ovaj rizik se može prenijeti na cijelu Evropu i zapadni svijet, čiji su podvodni kablovi izloženi napadima, bez gotovo ikakve mogućnosti za odbranu. Za razliku od vremena Hladnog rata, NATO sada ima samo nekoliko fregata dizajniranih za lov na podmornice. Arsenalu NATO-a takođe nedostaju podmornice koje bi mogle da izvode popravke na strateški važnim IT-čvorištima na većim dubinama. Kina i Rusija su, s druge strane, nadogradile i specijalizovale svoje pomorske snage za upravo takve maritimne operacije.

Potrebna je cijela flota

U međuvremenu, NATO je počeo da zatvara ovaj otvoreni strateški bok i nedavno svoju novu komandu snaga za Atlantik proglasio operativnom. Jedinica u Norfolku u američkoj državi Virdžinija treba da obezbijedi bolju zaštitu transportnih i komunikacionih puteva između Sjeverne Amerike i Evrope. Ali da bi ova bezbjednost bila garantovana -ne samo na papiru i u deklaracijama - potrebna je odgovarajuća flota.

Nedavna najava britanske mornarice da će izgraditi jedan brod namijenjen isključivo zaštiti podmorskih kablova može se posmatrati kao dobar početak. Ali samo jedan jedini brod teško da će moći garantovati zaštitu više od 400 podmorskih kablova koji se koriste širom svijeta. Ostali partneri iz NATO-a, poput Njemačke, moraju se takođe aktivirati. U međuvremenu, pritisak raste: do 2025. godine u dubine svjetskih mora biće postavljeno još najmanje 45 podmorskih kablova.

Evropska unija se takođe suočava sa brojnim izazovima u izgradnji svojih digitalnih strateških sposobnosti. S obzirom na širenje usluga u Cloudu i 5G-Mreži, porast tražnje za ovakvim oblicima komunikacije će dovesti do još većeg obima količine podataka u podmorske kablove širom svijeta.

Pored opasnosti od sabotaže, pitanje kontrole podmorskih kablova izbija sve više u prvi plan. Indijski Institute of Peace and Conflict Studies i Asia Center u holandskom Leidenu procjenjuju da je Kina bila krajnji korisnik, vlasnik ili liferant 11,4% svjetskih podmorskih kablova u 2019. Između 2025. i 2030. godine očekuje se da se ovaj udio poveća na 20%.

Istovremeno, Google i Facebook ulažu u više od desetak projekata podmorskih kablova, a Amazon i Microsoft takođe slijede njihov primjer. Noviji projekti uključuju dva kabla koja su zajedno planirali Google i Facebook (“Bifrost” i “Echo”) a koji će obsluživati Aziju - uz zaobilaženje Kine. Međutim, ovim dvjema kompanijama je pomenuta odluka od strateške važnosti morala biti bukvalno naređena od strane vlade Donalda Trumpa (republikanac), koja ih je natjerala da napuste ranije planiranu rutu, za koju su koncerni bili već odlučili da vodi do Hong Konga.

Svilen konac

Suprotstavljanje prijetećem monopolu američkih tehnoloških divova, koji već kontrolišu polovinu propusnog opsega podmorskih kablova, predstavlja još jedan veliki izazov i za evropsku politiku i za evropske kompanije, uz realizaciju sprovođenja sopstvenih suverenih prava. Starije transatlantske kablove zamjenjuju novijim, ali i dalje u vlasništvu dominantno stranih, neevropskih tehnoloških koncerna. Kablovi u Sredozemnom i Baltičkom moru smatraju se odavno nepouzdanima ili su već u vlasništvu globalnih igrača. Paradni primjer ove tendencije je planirani kineski Peace Cable, koji će iz Kine ići kopnom do Pakistana, a odatle podvodno kroz Crveno i Sredozemnog more do Francuske.

Koliko novim igračima može biti teško da uđu u geopolitički složeno okruženje, pokazuje slučaj “Caucasus Online”, čiji podmorski kabl povezuje Kavkaz sa Evropom, zaobilazeći Rusiju. Nedavno ga je investitor “Neqsol” kupio radi sanacije i povezivanja na optičku mrežu “Digital Silk Way”, koja je nezavisna od kineske i ruske kontrole. Ovaj projekt je u Gruziji uvaljen u blato tamošnjih političkih intriga te uprkos svim evropskim intervencijama i protestima nacionalizovan od strane vlade u Tbilisiju - na zahtjev Moskve.

Prenos podataka preko Atlantika udvostručuje se svake dvije godine, dok je prosječna starost podmorskih kablovskih sistema, koji povezuju države članice EU međusobno ili sa ostatkom svijeta, već na nivou problematičnih 17 godina. Portugalsko predsjedavanje EU zaslužno je što je ovaj izazov po prvi put postao prioritet.

Podmorski kablovi se ubuduće moraju tretirati kao dio kritične infrastrukture EU, što bi trebalo da dovede do većih ulaganja u evropske kablove i ojača evropsku digitalnu bezbjednost. Ne radi se ni o čemu drugom nego o garantovanju uloge Evrope kao globalnog političkog i ekonomskog aktera jačanjem digitalnog suvereniteta. Bezbjedni kablovi, što vrijeme više protiče, postaju sve više svilen konac o kom ovisi sudbina našeg kontinenta u digitalnom dobu.

(Neue Zürcher Zeitung / NZZ)

Autor je dugogodišnji direktor Komunikacija Minhenske bezbjednosne konferencije

Prevod: Mirko Vuletić

( Oliver Rolofs )