Berlin, vječni glavni grad špijuna

Davida S. 10. avgusta uhapsili su u Berlinu. Njemačko Savezno tužilaštvo nalog za hapšenje obrazložilo je na sledeći način:

"David S. je do svog hapšenja bio zaposlen kao lokalni saradnik Britanske ambasade u Berlinu. On je najmanje jednom predstavniku ruske tajne službe dostavio dokumente do kojih je došao tokom svoje djelatnosti u ambasadi. Okrivljeni je za dostavljanje informacija primio nepoznati gotovinski iznos. Hapšenje je rezultat saradnje njemačkih i britanskih institucija“.

Mediji imaju pitanja

Slučaj nije spektakularan. Predsjednik Spoljnopolitičkog odbora britanskog parlamenta Tom Tagenhat smatra da se radi o sitnoj ribi, prenosi agencija dpa. U vijesti se citira ono što je za BBC rekao britanski političar: "Riječ je o nekom ko je sasvim na dnu u hijerarhiji i ko je nedvosmisleno donio ne baš pametne odluke, a moguće je i da je izdao svoju zemlju".

Britanski poslanik pretpostavlja da su Britanci i Njemci, prateći mjesecima tog čovjeka, došli do vrijednih informacija o radu Rusa u Berlinu. Novinari su na konferenciji za štampu, dan poslije hapšenja postavili niz pitanja: Da li će ruski ambasador biti pozvan na razgovor? Razmišlja li se o novim sankcijama? Da li je njemačka strana identifikovala predstavnika ruske tajne službe? Da li je on saradnik ruske ambasade?

Škrti odgovori njemačke Vlade

Portparol njemačkog Ministarstva spoljnih poslova izjavio je da njemačka vlada „veoma ozbiljno“ shvata slučaj, te da je špijuniranje saveznika Njemačke na njemačkoj teritoriji neprihvatljivo. Sličan stav zauzeo je i portparol Ministarstva pravosuđa. I dodao: „Naravno, ne mogu da dam više informacija od onih koje se nalaze u saopštenju državnog tužioca“. Uputio je predstavnike medija na nadležnu adresu u Karlsrueu, a na upite poslate na tu adresu takođe stižu ljubazni, ali škrti odgovori, bez novih detalja.

Zna se da David S. nije klasični diplomata koji stiže iz Londona, već spada u lokalno osoblje koje se regrutuje u Berlinu. Njemačka Služba ustavne zaštite odavno je uvjerena da ruski obavještajci pokušavaju da u Berlinu vrbuju nove ljude. U izvještaju te unutrašnje tajne službe koja je zadužena i za kontrašpijunažu, navode se četiri aktera špijunaže i vršenja uticaja na Njemačku: Ruska Federacija, Narodna Republika Kina, Iran i Turska.

Rusija u fokusu Ustavne zaštite

Rusija je dakle posebno u fokusu Službe ustavne zaštite. U izvještaju te službe navode se tri slučaja koji „ometaju političke odnose sa zapadnom zajednicom država“. Samo jedan od njih desio se na teritoriji Njemačke. Prvi je trovanje bivšeg ruskog vojnog obavještajca Sergeja Skripalja u Salsberiju, marta 2018. Ubistvo jednog Gruzina u berlinskom parku, avgusta 2019. U trećem incidentu je avgusta 2020. u Rusiji žrtva trovanja bio ruski opozicioni političar Aleksej Navaljni.

U poređenju s tim slučajevima, hapšenje Davida S. djeluje – skoro pa bezazleno. Njemački istražni organi ne navode koje je dokumente on predao Rusima. U nedostatku boljih informacija, bulevarski list „Bild” poredi Davida S. sa čuvenim filmskim špijunom Džemsom Bondom. David S. u toj priči nije „007” već „00-niko”.

List donosi i detalje o hapšenju u Potsadamu nadomak Berlina. Pred zgradom nisu parkirana džemsbondovska kola, već Ford Fiesta. Dvosobni stan policija je pretraživala do četiri ujutro. Mjesto stanovanja – Potsdam – gdje stanuju milioneri, ali i bivši generali istočnonjemačke tajne policije, uklapa se u kliše o Berlinu kao špijunskom gradu. Potsdam i Berlin povezani su čuvenim Gliničkim mostom, bivšom granicom između sovjetskog i zapadnog svijeta, na kojoj su supersile razmjenjivale špijune. Film Stivena Spilberga „Most špijuna“ (Bridge of Spies) ili bestseler Džona le Karea „Špijun koji je došao iz studeni” po kojem je snimljen film koji se u Jugoslaviji prikazivao pod naslovom „Špijun koji se sklonio u zavjetrinu”, ostali su umjetnički svjedoci tog dramatičnog vremena.

Gdje se pedesetsedmogodišnji David S. sastajao sa svojom ruskom „vezom” znaju on i istražni organi. O tome može da se nagađa – britanska i ruska ambasada su nadomak Brandenburške kapije, u komšiluku. U nedostatku činjenica može samo da se spekuliše.

Možda će se na kraju ispostaviti da je ovaj dramatični špijunski scenario u stvari – obična limunada. Pretpostavlja se da su u Berlinu aktivne na hiljade špijuna, a samo manji deo njih biva razotkriven.

David S. nije čak ni prvi takav špijun ove godine. Protiv Jensa F. još u februaru je podignuta optužnica. On je radio za firmu čiji je poslodavac bio Bundestag. Radio je na ispitivanju bezbjednosti elektronskih aparata. Jens F. je kao bivši saradnik istočnonjemačke tajne službe, po sopstvenoj volji, između jula i septembra 2017, slao podatke o Bundestagu čovjeku iz ruske ambasade koji je bio nadležan za vojnu tajnu službu.

O Davidu S. ne znamo toliko detalja. Možda će biti veoma zanimljivo ono što ćemo saznati. A možda i neće. Možda ne saznamo ništa više. Naposljetku, radi se o tajnim službama.

( Deutsche Welle )