Talibani nadomak Panšir doline

Talibani su zauzeli pozicije blizu Panšir doline i ponovo zauzeli tri distrikta na sjeveru Avganistana koje su prošle nedjelje osvojile lokalne milicije, kazao je juče portparol talibana, mada nije bilo potvđenih izvještaja o novim sukobima.

Disktrikti Bano, Deh Saleh, Pul e-Hesar u sjevernoj pokrajini Baglan prošle nedjelje su zauzele lokalne grupe milicija u jednoj od prvih naznaka oružanog otpora talibanima od kako su 15. avgista zauzeli Kabul.

Međutim juče, talibanske snage su povratile četvrti i uspostavile kontrolu nad Dadakstanom, Takarom i Andarabom u blizini Panšir doline, objavio je na Tviteru portparol Zabihula Mudžahid.

Snage lojalne Ahmedu Masudu, sinu pokojnog komandanta mudžahedina Ahmeda Šaha Masuda, stacionirale su se u njihovom uporištu u Panšir dolini, koja je odlijevala i Sovjetima i talibanima prije 2001.

Masud, koji u sastavu svojih snaga ima i bivše pripadnike redovne avganistanske vojske i specijalih jedinica, pozvao je na pregovore za formiranje inkluzivne vlade Avganistana, ali je obećao da će se oduprijeti ukoliko talibanske snage pokušaju da uđu u Dolinu, sjeverno od Kabula.

”Želimo da talibani shvate da je jedini put naprijed kroz pregovore”, kazao je Masud u nedjelju za Rojters. “Ne želimo da izbije rat”, istakao je, ali i dodao da su njegove pristalice spremne da se bore ukoliko talibanske snage pokušaju da upadnu u Dolinu. “Oni žele da brane, žele da se bore, žele da se odupru svakom totalitarnom režimu”.

Kasno u nedjelju, talibanska Alemarah informativna služba objavila je da stotine boraca idu ka Panširu. Nema zvanične potvrde o sukobima, ali je jedan Masudov saradnik kazao da su obje strane spremne za vojnu akciju.

Zabihula Mudžahid je kazao je da Salang pas, glavni autoput od juga do sjevera Avganistana, otvoren i da su neprijateljske snage blokirane u Panšir dolini. Međutim, njegove saopštenje ukazuje da u ovom trenutku nema sukoba.

”Islamski Emirat pokušava da riješi probleme mirnim putem”, kazao je Zabihula.

Panšir dolina je u više navrata imala odlučujuću ulogu u avganistanskoj vojnoj istoriji, budući da je zahvaljujući njenoj geografskoj poziciji skoro potpuno odsječena od ostatka zemlje. Jedina pristupna tačka regionu je kroz uski prolaz Panšir rijeke, koji se može lako braniti.

Većina od 150 000 stanovnika Panšir doline pripadaju etničkoj grupi Tadžika, dok su talibani većinom Paštuni.

Dolina je takođe poznata po smaragdima, koji su u prošlosti korišteni za finansiranje pokreta otpora protiv vlasti.

Prije nego što su talibani zauzeli vlast, pokrajina Panšir je u više navrata tražila veću autonomiju od centralne vlade. Dojče vele ističe da je Dolina smatrana najbezbjednijim region u zemlji toko prozappadne vlade od 2001 do 2021.

Istorija Doline je blisko povezana sa Ahmadom Šahom Masudom, najslavnijim avganistanskim borcem protiv talibana, koji je predvodio najsnažnji otpor protiv islamske fundamentalističke grupe iz njegovog uporišta u Dolini.

Rođen u Dolini 1953. godine Ahmad Šah poznat kao Lav iz Panšir doline odupirao se komunističkoj vladi u Kabulu i sovjetskoj invaziji, a vremenom je postao jedan od najuticajnijih mudžahedina.

Nakon povlačenja Sovjetskog Saveza 1989, u Avganistanu je izbio građanski rat u kojem su talibani na kraju pobijedili. Međutim, Masud i njegov Ujedinjeni front (takođe poznat kao Sjeverni savez) uspjeli su da kontrolišu ne samo Panšir dolinu već i skoro cijeli sjeverni Avganistan do granice sa Kinom i Tadžikistanom.

Masud je, kako piše DW, praktikovao konzervativni islam ali je želio da izgradi demokratske institucije i lično je vjerovio da žene treba da imaju jednako mjesto u društvu. Njegov cilj je bio ujedinjeni Avganistan u kojem će etničke i vjerske granice biti brisane.

Međutim, grupe za zaštitu ljudskih prava optužuju Masudove trupe da su počinile masovna kršenja ljudskih prava u borbi za Kabul tokom građanskog rata. Masuda su 2001. godine ubili osumnjičeni pripadnici Al Kaide.

( Nada Bogetić )