Reciklaža otpada: ne smijemo izgubiti još jednu godinu

Nedopustiv je predlog da Ministarstvo ekologije, prostornog planiranja i urbanizma za godinu izda rješenje o lokaciji i urbanističko tehničke uslove za reciklažni centar predsortiranog i čvrstog komunalnog otpada u Nikšiću, jer se za taj period može se izgraditi fabrika za reciklažu komunalnog otpada.

Poslije dugog lutanja, koje se nastavlja, ne postoji definisan izbor tehnologije za zbrinjavanie predsortiranog i čvrstog komunalnog otpada. To dugo lutanje je potrošilo velike pare za pogrešnu tehnologiju kojom smo prebacivali komunalni otpad sa jednog mesta na drugo, zatrpavali ga u skupim kadama, a otpad i dalje ostajao otpad. Rezultat je 10% reciklaže, a imperativni zahtjev EU je minimum 75% reciklaže. To je uslov za zatvaranje poglavlja 27 za ovu oblast.

Uslov EU ne može biti ispunjen prevaziđenim tehnologijama deponija izgrađenim u Podgorici i Baru. Neophodno je primjeniti nove. Jedna od njih je MBO-T tehnologija kojom se postižu ciljevi kružne ekonomije i reciklaža preko 90%.

Uz pomoć novih tehnologija izdvaja se 8 vrsta sirovina: plastika, karton, papir, PET, MET, tekstil, staklo, metal, kojeg u komunalnom otpadu ima približno 30%.

Razvijena je i metoda kompostiranja koja omogućava proizvodnju EKO komposta iz organskog otpada za 60 dana, a kojeg u komunalnom otpadu ima približno 30%.

Postoji i tehnologija kojom se proizvodi RDF gorivo, od ostatka gorivog otpada, koje se koristi za električnu i toplotnu energiju, kojeg u komunalnom otpadu ima približno 40%.

Realizacija ovog projekta uticala bi na ekonomski, ekološki i socijalni razvoj lokalnih samouprava. Zbrinjavanje komunalnog otpada je vrlo odgovoran industrijski posao koji postiže tri osnovna cilja: kružnu ekonomiju, privredni razvoj i novo dugoročno zapošljavanje.

Što se tiče zakonske regulative za ovu oblast, ona je potpuno usaglašena sa EU standardima i državnim planom, koji predviđa regionalno a ne centralizovano rješevanje ovog pitanja.

Šta bi se dobilo izgradnjom reciklažnog centra u Kotoru? Tehnološka modernizacija sanitarne deponije Lovanja-Kotor za obradu predsortiranog i miješanog komunalnog otpada, za gradove Kotor, Budva, Herceg Novi i Tivat.

Danas kamioni sa otpadom idu iz Kotora 60 km, iz Tivta 65, iz Budve 40, a iz Herceg Novog 103 km. Prolaze Jadranskom magistralom, putem koji je preopterećen, a posebno tokom turističke sezone, kada se i količine komunalnog otpada višestruko uvećavaju. Ovo svakodnevno izaziva saobraćajni kolaps, a 20 do 30 kamiona dnevno Jadranskom magistralom prenosi i neugodne mirise.

Rasterećenje Jadranske magistrale od transporta otpada iz ova četiri grada do Možure-Bar jedino je moguće postići dogradnjom i tehnološkim osavremenjivanjem privremene deponije Lovanje-Kotor.

Za Herceg Novi je predviđena izgradnja pretovarne stanice na sadašnjoj lokaciji mini reciklažnog centra u Meljinjama, a odatle bi se otpad u velikim kontejnerima od 30 m3 transportovao u Lovanju. Transport otpada za Kotor, Tivat, Budvu i Herceg Novi sveo bi se na 15 do 25 km. Ovo bi rasteretilo vozne parkove lokalnih komunalnih preduzeća. Kapacitet fabrike je 15 t/h i zapošljava 50-60 radnika na dugi rok, a detaljna analiza bi pokazala da li je potrebno raditi i u dvije smjene.

Sigurno je da se na divljim deponijama godišnje “uskladišti” još do 50% komunalnog otpada. Kada bi se napravila fabrika za reciklažu, stvorili bi se uslovi za pojačanu inspekcijsku kontrolu a broj divljih deponija bi se smanjio.

Primjenom nove MBO-Te tehnologije Crna Gora bi postala lider u zaštiti okoline, postigla bi ciljeve kružne ekonomije i održivi turizam. Ona sadrži najefikasni i najjeftini do sad poznati tretman komunalnog otpada. Ova tehnologija je priznata u Briselu, jer ima sertifikate SGA, ISO 9001 i ISO 14001, a to je preduslov da bude finansirana iz EU fondova i Svjetske banke, koje objezbjeđuju 75 do 80% bespovratnih sredstava.

Fabrika bi se isplatila za 5 godina prodajom i izvozom sortiranih 8 vrste sirovina i RFD goriva, kompost bi se koristio za gnojenje lokalnih zelenih površina. Kada dobijemo bespovratna sredstva, investicija se vraća za 2-3 godine. Povoljnost je i što bi građani plaćali manju cijenu za odvoz smeća.

Ovu tehnologiju treba primijeniti i u regionalnim centrima u Bijelom Polju (kapaciteta 15 t/h) i u Nikšiću (kapaciteta 15 t/h). Pri određivanju kapaciteta vodio sam računa o broju stanovnika po regionima i porastu komunalnog otpada za vrijeme turističke sezone. Sve ovo značilo bi 220 novih radnih mjesta na dugi rok, od toga dvije trećine u nerazvijenim opštinama.

Trebalo bi, naravno, što prije objaviti javne tendere za projektovanje fabrika, po EU standardima. Ministarstvo ekologije, prostornog planjiranja i urbanizma trebalo bi hitno da odredi lokacije i izda urbanističko tehničke uslove za predložene fabrike za reciklažu i zbrinjavanje predsortiranog i miješanog komunalnog otpada. Evropska unija bi nakon izrađenih projekata dala novac za reciklažu, a komunalni otpad, kojim smo sada zatrpani, poslije reciklaže-sortiranja bismo izvozili.

Autor je dipl. maš. ing.

( Milorad Micko Vukotić )