Rekordi u noćenjima i - koroni

Strategija otvorenih granica i politika zbrinjavanja turista pozitivnih na koronavirus doveli su značajan broj stranaca na Crnogorsko primorje i omogućili prihod od najmanje 70 odsto rekordne sezone 2019. godine.

Ostvarenih 700 miliona eura od turizma u prva tri kvartala i još planiranih oko 100 miliona u naredna tri mjeseca, domaću ekonomiju, kako procjenjuju u Vladi, oporaviće za oko 10 procenata.

Pored činjenice da je planetu zapljusnuo novi talas pandemije, znatno opasnijim mutiranim virusom Covid-19, ne može se prenebregnuti i da je dio strategije usmjeren ka rastu turističke privrede doprinio ogromnom porastu broja zaraženih i umrlih od korona virusa. Nepoštovanje i minimalnih epidemioloških mjera doveo je Crnu Goru na treće mjesto u svijetu po broju zaraženih na million stanovnika, a respiratori u bolnicama su ponovo uključeni, pokazuje istraživanje “Vijesti” i Centra za istraživačko novinarstvo Crne Gore (CIN-CG)

”Epidemiološka situacija sa početka godine nije ulivala nadu da će ovogodišnja turistička sezona biti bolja od prethodne, ali su mjere koje je Vlada sprovela dale rezultate i sezona je bila iznad očekivanja”, kažu za “Vijesti”/CIN-CG u Ministarstvu ekonomskog razvoja (MER).

Predsezone skoro da nije bilo, kao ni ranih bukinga, pa je Vlada napore usmjerila na pripremanju mjera za glavni špic sezone od 1. juna.

Te mjere, uz otvorene granice i besplatne i PCR testove po povoljnim cijenama za turiste, uključivale su promovisanje Crne Gore kao odgovorne destinacije sa jasnim pravilima i epidemiološkim mjerama, imunizovanje 75 odsto stanovništva do početka ljetnje sezone, uspostavljanje avio letova, povoljnije kredite turističkoj privredi za pripremu sezone.

Sa tvrdnjama MER-a da je budžetom projektovani prihod od turizma od 700 miliona za cijelu godinu već ostvaren za devet mjeseci ove godine nijesu saglasni u dijelu turističke privrede okupljene oko Crnogorskog turističkog udruženja (CTU) u kome, ipak,smatraju da je sezona bila uspješna.

”S obzirom da nije bilo predsezone, da je postsezona dosta problematična i ni blizu nivoa koji je bio u neka normalna vremena, ovih 45 dana glavne sezone je bilo dobro, jer smo izvukli mnogo više novca nego 2020. godine. Smatram da nijesmo prihodovali 700 miliona koji su budžetom projektovani, iako se svim silama iz Vlade trude da nam to dokažu. Ta argumentacija je tanka, jer godina traje 12 mjeseci, a mi smo imali jul i avgust sa odličnim rezultatima. Volio bih da griješim i da je taj novac zaista prihodovan”, kazao je predsjednik CTU Žarko Radulović.

Iako je Crna Gora obećala da će biti epidemiološki odgovorna država, od početka avgusta broj novozaraženih raste, što znači da se mjere nijesu sprovodile i poštovale na pravi način. O tome svjedoče slike sa crnogorskih plaža i iz popularnih klubova, kao i zvanični podaci Instituta za javno zdravlje (IJZ).

Prema tim podacima, u avgustu se koronavirusom zarazilo 11.876 građana Crne Gore i 1.390 turista, dok je za 10 poslednjih dana jula registrovano 150 stranih državljana sa potvrđenom infekcijom koronavirusa.

Podaci iz dnevnih izvještaja o epidemiološkoj situaciji IJZ, koje su “Vijesti” ranije objavile, ukazuju da je najveći broj inficiranih gostiju boravio u Budvi. Od 22. jula do 1. septembra u toj opštini registrovano je 439 turista pozitivnih na koronavirus, u Ulcinju 393, Baru 194, a u Herceg Novom 132…

Trenutno je revakcinisano oko 42 odsto punoljetnog stanovništva, odnosno manje od trećine populacije.

Premijer Zdravko Krivokapić, na nedavnoj video konferenciji koju je organizovao američki predsjednik Džo Bajden, rekao je da će Crna Gora dostići globalni cilj od 70 odsto imunizovanih do narednog septembra, dakle za godinu dana. Projektovani zadatak o imunizaciji 75 odsto punoljetnog stanovništva trebalo je da bude realizovan do početka turističke sezone. Među nevakcinisanim, sa stalnim izgovorom o velikom broju antitijela u organizmu, je i sam premijer Krivokapić.

Veliki pad ruskih turista

Prema zvaničnim podacima MER-a, do kraja jula u kolektivnom i individualnom smještaju državu je posjetilo 785.557 gostiju koji su ostvarili 4,436 miliona noćenja, dok je do kraja jula rekodne 2019. godine boravilo 1,314 miliona turista koji su ostvarili 7,034 miliona noćenja.

Analiza podataka MER- a zaključno sa julom pokazuje da su ovogodišnju sezonu “spasili” gosti iz regiona (Srbija I BIH) koji su dominantno dolazili automobilima, dok je drastičan pad gostiju iz Rusije i zemalja Zapadne Evrope koji dolaze avionom.

Prema dostupnim podacima, do kraja jula najviše gostiju je bilo iz Srbije (215.085 hiljada turista i 1,429 miliona noćenja), zatim iz BiH (103,727 hiljada turista i 561.072 noćenja), na trećem mjestu je Ukrajina (66.033 hiljade turista i 408.726 noćenja), pa Kosovo (52.735 hiljada turista i 211.303 noćenja).

Do kraja jula svega 49.028 Rusa posjetilo je Crnu Goru, a za isti period 2019. godine bilo ih je 178.424. Ovaj veliki pad je posljedica nedostatka direktne avio linije iz Rusije koje je tamošnja vlast ukinula zbog sankcija koje je nova crnogorska Vlada produžila slijedeći politiku EU. Napori Vlade prije početka sezone da uspostavi avio saobraćaj sa Rusijom nijesu urodili plodom.

Iz Njemačke je do kraja jula boravilo 23.874 turista (83.485 u istom periodu 2019. godine), iz Francuske 9.283 (44.439 do kraja jula 2019. godine), iz Velike Britanije 5.262 (39.072 za sedam mjeseci 2019. godine).

Izostanak gostiju iz Zapadne Evrope posljedica je epidemiološke situacije, ali i smanjene avio dostupnosti države.

Evropska unija je krajem juna, na početku turističke sezone, ukinula restriktivne mjere putovanja za sve države Zapadnog Balkana. Kraj špica sezone i početak postsezone Crna Gora je dočela tako što ju je EU, zbog pogoršanja situacije sa pandemijom, formalno skinula sa liste “bezbjednih zemalja”,.

Fokusirati se na region

Radulović kaže da su u ovoj sezoni dominirali gosti iz regiona i da sva propaganda u narednom periodu treba da se usmjeri ka privlačenju tih gostiju, jer su organičene avio-linije veliki problem, pogotovo za predsezonu i postsezonu. On objašnjava da avio-kompanije dominantno lete u špicu sezone i da je Crna Gora faktički od oktobra do početka maja nema letove iz većine destinacija iz kojih su dolazili brojni gosti.

”Krucijalni problem koji treba rješavati je avio-povezanost sa emitivnim tržištima u naredne dvije do tri godine. Strane kompanije rade u njihovom interesu, a svjedoci smo koliko je izgubljeno zatvaranjem Montenegro Airlinesa koji je držao važne linije. Tek će vrijeme pokazati koliko smo izgubili u narednim godinima zbog njegovog zatvaranja, a to su stotine miliona eura”, ističe Radulović.

Završetkom špica sezone nacionalni avio-prevoznik To Montenegro ukinuo je letove ka Banjaluci i Frankfurtu, a iz kompanije je najavljeno da će na plan letjenja u narednom periodu uticati otvorenost granica, interesovanje turoperatora, situacija sa pandemijom. Od 4. novembra povlači se i nacionalni avio-prevoznik iz Luksemburga Lixair koji je 1.aprila počeo da leti za Crnu Goru.

Iz MER-a nijesu mogli da govore o očekivanjima od postsezone.

”Prema informacijama hotelsko turističke privrede, interesovanje turista sa emitivnih tržišta postoji. Turistički promet u postsezoni će umnogome zavisti od epidemiološke situacije u zemlji i u svijetu. S obzirom na to da je u ovom trenutku epidemiološka situacija kod nas, ali i na strateški važnim emitivnim tržištima izuzetno složena, te da mnoge zemlje najavljuju pooštravanje epidemioloških mjera, ne možemo govoriti o konkretnim očekivanjima za postsezonu, već će biti karakteristične rezervacije u “posljednjem minutu”, a sasvim sigurno da će dominirati turisti koji su vakcinisani, pa se donekle mogu kretati bez ‘straha’ od pandemije”, objašnjavaju u MER-u.

Otvaranje granica dobar potez

Radulović je istakao da je dobar potez Vlade bio otvaranje granica, a ako nas bude pratila pandemija naredne godine tu politiku ne treba mijenjati, već se u pripremi sezone fokusirati na kampanju da se što više građana vakciniše.

Iz Centralne banke (CBCG) za “Vijesti” nijesu mogli da saopšte njihove podatke, na osnovu platnog prometa, o tome koliko su u ovoj godini u odnosu za isti period prošle povećani prihodi od stranih gostiju, kao i procjenu o tome koliko se u ovoj godini može prihodovati novca od turizma. “Vijesti” su upućene da odgovore na ova pitanja traže od MER-a.

Prema zvaničnim podacima CBCG, od turizma je prošle godine prihodovano 144 miliona eura.

Za pokazatelje uspješnosti sezone MER navodi naplatu prihoda od PDV-a u junu i julu u iznosu od 148,8 miliona, tri odsto više nego u uporednom periodu 2019. godine kada je ostvareno 143,3 miliona eura. Za dokaz uspješne turističke sezone ističu suficit budžeta u junu i julu od 44,3 miliona eura, kao i podatak da je Uprava policije od 1. juna do 31. avgusta na svim graničnim prelazima registrovala ulazak 2.573.062 stranca, dok je u istom periodu 2019. godine ta brojka bila 3.260.692.

Automobili zamijenili avione

U najvećoj hotelskoj grupaciji “Budvanskoj rivijeri” zadovoljniji su rezultatima, imajući u vidu da je početak turističke sezone zavisio od propisanih epidemiloških mjera i otvaranja granica i da su pojedine hotele otvorili tek u junu.

”Uzimajući u obzir da u realnim tokovima ostvarujemo i do 450.000 noćenja sa preko 70.000 gostiju broj turista u ovoj godini je manji u odnosu na rekordnu 2019. godinu. Ali, ohrabruje činjenica da smo na nivou planiranog broja noćenja za ovu godinu. U julu i avgustu kada su svi hoteli radili punim kapacitetom ostvareno je više od 90 odsto noćenja u odnosu na 2019. godinu”, kazala je za “Vijesti” direktorka marketinga “Budvanske rivijere” Sanela Kahrović, ne navodeći konkretne cifre.

Prema njenim riječima, dobra popunjenost u julu i avgustu će doprinijeti ukupnom poslovnom rezultatu, dok najave za postsezonu ulivaju opravdani pozitivizam da će i ukupni prihodi biti na planiranom nivou za 2021. godinu.

U “Budvanskoj rivijeri” ovogodišnju sezonu su zbog pandemije obilježile rezervacije “u posljednjem minutu”, te rekordan broj gostiju koji su došli automobilima. Prethodnih godina je gotovo 90 odsto gostiju dolazilo avionima, jer je veliki broj čarter letova najvećih svjetskih turoperatora realizovan sa ovom hotelskom grupacijom.

Iz kompanije kažu da su spremili dobre uslove za produžetak turističke sezone sa cjenovnim popustom od 10 odsto i specijalnim uslovima za boravak djece.

Izraelci vole Kolašin

U Turističkoj organizaciji (TO) Kolašina ističu da su zadovoljni ovogodišnjom sezonom gdje su najveći broj noćenja ostvarili domaći gosti, a stranci čine 25 odsto.

Direktor TO Kolašin Aleksandar Vlahović kaže za “Vijesti” da je stranaca najviše bilo iz regiona i Izraela.

On je naveo da su u julu hoteli bili popunjeni na nivou od 80 odsto, dok je u avgustu popunjenost hotelskog i privatnog smještaja (soba i apartmana za izdavanje) bila potpuna.

Vlahović kaže da u postsezoni, prema informacijama koje dobijaju od hotelijera, postoje rezervacije do kraja ovog mjeseca i za početak oktobra, ali će sve zavisiti od aktuelnih mjera i epidemiološke situacije.

U TO Kolašin u postsezoni, ističe Vlahović, teško mogu očekivati veći broj gostiju, jer su prije korone najveći udio ostvarivali gosti iz Zapadne Evrope, Izraela i Kine, na koje sada zbog koronavirusa ne mogu računati.

Na Žabljaku sezona bolja nego 2019. godine, cijene ne prate kvalitet usluge

Direktorka Turističke organizacije (TO) Žabljak Vanja Krgović Šarović kazala je da su imali neočekivano dobru sezonu i da su u privatnom smještaju zabilježili oko 13.000 turista, što je u odnosu na rekordnu 2019. godinu 13 odsto više.

”Ovi podaci se odnose na registrovane turiste. Značajan broj turista nije identifikovan. Prema našoj procjeni, oko 30 odsto turista ostaje još u sivoj ekonomiji. Za kolektivni smještaj nemamo obrađene podatke Monstata. Naplaćena boravišna taksa, za period jun, jul, avgust, veća je za 13.000 eura nego prošle godine. Na ovaj porast naplate, dodatno su uticali vaučeri za prosvjetne i zdravstvene radnike, kao i besplatni PCR i antigenski testovi “, kazala je Krgović Šarović.

I ona potvrđuje da je popunjenost zvaničnog smještaja od 20. jula do 20. avgusta bila stopostotna.

U TO Žabljak kažu da je postsezona relativno dobra imajući u vidu ograničenja u putovanju i potrebna testiranja koja ograničavaju putovanja.

”Trenutno imamo oko 25 odsto popunjenost kapaciteta i uglavnom su to strani turisti”, kazala je Krgović Šarović.

Ona je istakla da je najviše primjedbi turista bilo na cjenovnu politiku i da su ugostiteljske usluge prilično visoke u odnosu na ponuđeni kvalitet što ukazuje na potrebu podizanja kvaliteta usluga.

Hrvatska prelazi 12 miliona dolazaka

U regionu dobre rezultate turističke sezone zabilježila je Hrvatska koja, kako su kazali “Vijestima” u Hrvatskoj turističkoj zajednici (HTZ), je do sada ostvarila više od 12 miliona dolazaka i više od 77 miliona noćenja. To, u odnosu na isto razdoblje 2020. godine, predstavlja rast od 66 posto u dolascima i 50 posto u noćenjima. Dostignuto je 77 odsto rezultata iz 2019. godine, mjereno ostvarenim noćenjima.

Direktor HTZ Kristjan Staničić kaže da bi govorili o konačnim rezultatima ovogodišnje sezone valja pričekati kraj godine, budući da je u toku vrlo dobra postezona.

Prema njegovim riječima, u špicu ljetne sezone gotovo da i nije bilo slobodnih kapaciteta, posebno u hotelima i kampovima i kvalitetnim kuća za odmor, pa je sigurno da će se ovi trendovi pozitivno odraziti i na prihode.

”Tačni finansijski pokazatelji biće poznati početkom iduće godine, no sigurno je da će prihod biti značajno veći od lanjskog i to je smjer koji želimo zadržati i iduće godine, odnosno sve do potpunog oporavka turističkog sektora”, istakao je Staničić.

On je kazao da i podaci iz septembra pokazuju da sezona u Hrvatskoj traje, da su do sada u ovom mjesecu imali više od 1,2 miliona dolazaka i više od 8,4 miliona noćenja. To je 232 odsto više dolazaka i 148 posto više noćenja nego u istom razdoblju protekle godine.

”U zemlji trenutno boravi oko 400 hiljada turista, dok ih je lani u ovo vrijeme bilo oko 150 hiljada”, kazao je Staničić.

Hrvatska nije imala politiku otvorenih granica, već je ulazak bio moguć uz neki od testova ili potvrdu o vakcinaciji.

CIN CG

( Marija Mirjačić )