Ekološka Knjaževina Stara Crna Gora

Prije skoro pet godina, 10. aprila 2017, Vijesti su prve u Crnoj Gori objavile tekst o Ekološkoj Knjaževini Staroj Crnoj Gori (vijesti.me/kolumne/85661/preporod-cetinja-knezevina-stara-crna-gora) kao viziji ekonomskog i društvenog preporoda opštine Cetinje. Ponovo pišem jer izbori na Cetinju 5. decembra mogu biti početak projekta koji do kraja ove decenije, po kvalitetu života građana, može uzdići Cetinje do ubjedljivo najbolje opštine u Crnoj Gori i jednog od najboljih, najpoznatijih i najpoštovanijih regiona Evrope.

Ukoliko se Knjaževina Stara Crna Gora, kao pilot projekat i svetionik, uzdigne do visine planetarnog primjera mudro i humano organizovanog ljudskog društva, desetine miliona ljudi u Evropi i svijetu će nas doživljavati kao svoju drugu domovinu, što će dati dodatnu vrijednost našem ekonomskom i društvenom preporodu. Valjda će takav uspon Cetinja biti dovoljan da nam se pridruži čitava Crna Gora, da zajednički stvorimo izuzetno kvalitetnu državu kojoj se svijet divi i koju vole i kojom se ponose svi njeni građani.

Najkraće, ideja projekta „Ekološke Knjaževine“ je, da se 32 godine stari projekat “ekološke države”, koji nažalost nikada nije započet, pokrene i ostvari na teritoriji opštine Cetinje, sa nadom da je ostvarenje projekta u malom samo prva etapa ostvarenja projekta u čitavoj Crnoj Gori.

Treba odmah reći da naziv „Ekološka Knjaževina Stara Crna Gora“ nije motivisan ni političkim ni rojalističkim ubjeđenjima. Ovaj naziv (omogućen vjekovnom borbom naših predaka) je poetičan spoj mitske istorije i nove vizije budućnosti, što je daleko najbolja osnova za i te kako potreban planetarni publicitet i izuzetno veliku svjetsku prepoznatljivost i imidž. Princ bi bio simbol, a ne stvarna vlast. Naravno, da ne bude nesporazuma, riječ Knjaževina se odnosi na čitavu opštinu, a Cetinje je grad u Knjaževini.

Mada na prvi pogled može da izgleda utopijski, projekat „Ekološke Knjaževine“ je realno ostvarljiv zahvaljujući činjenici da u svijetu postoji nekoliko stotina miliona građana koji se bore da se čovječanstvo zaustavi na putu samouništenja kojim je krenulo. Među tim građanima se nalaze:

- mnogi veliki naučnici i vrhuski stručnjaci iz raznih oblasti,

- mnoge slavne ličnosti (pjevači, glumci sportisti...),

- brojni donatori (donacije na svjetskom nivou su 1000 milijardi dolara godišnje)

- ekološki i društveno odgovorni investitori koji, bez obzira što čine mali dio ukupng svjetskog kapitala, raspolažu sa nekoliko desetina hiljada milijardi dolara.

Ove već postojeće snage (snage koje ne treba idealizovati, ali su realno najumnije i najhumanije snage sadašnje bolesne „civilzacije“) su naš prirodni saveznik u ostvarivanju našeg daleko najboljeg razvojnog projekta „Ekološka Knjaževina Stara Crna Gora“. Ukoliko se nova vlast Prijestonice Cetinje iskreno posveti projektu i pokaže potrebnu energiju i entuzijazam, od ovih snaga možemo dobiti sve što je potrebno za brz napredak:

- veliki svjetski publicitet u stvaranju poetičnog imidža Ekološke Knjaževine,

- najbolje svjetsko znanje potrebno za organizaciju trajno održive ljudske zajednice koja kvalitetno živi u harmoniji sa prirodom i

- donacije i ekološki i društveno odgovorni kapital.

Nemoguće je na jednoj strani detaljno predstaviti složeni projekat „Ekološke Knjaževine“ ali se nadam da se iz prethodnog teksta i iz sledećih primjera nazire njegova realnost.

Ako nova vlast opštine Cetinje prihvati projekat „Ekološke Knjaževine“ kao apsolutni prioritet, biće lako obezbijediti podršku velikog broja slavnih ličnosti (i preko njih početnog planetarnog publiciteta), kao i podršku ekološki i društveno odgovornih centara znanja, donatora i društveno odgovornog kapitala.

Ne ulazeći u detalje, istaknimo da je znanje presudno za ostvarenje projekta Ekološke Knjaževine i mora biti poštovano praktično kao četvrta vlast (pored već postojeće zakonodavne, izvršne i sudske vlasti). Prva potrebna pomoć u znanju je da vrhunski svjetski stručnjaci (iz različitih oblasti), uz podršku malobrojnih domaćih stručnjaka, obiđu svaki kutak opštine i u skladu sa najboljim svjetskim znanjem, pored geografske mape koju već imamo, naprave kompletnu mapu infrastrukturnih potreba i ekonomskih mogućnosti naše teritorije. Mapa ekonomskih potencijla bi jasno kazivala gdje je, šta je i kako je moguće, od ljekovitog bilja i najveće moguće proizvodnje zdrave hrane do možda obnovljivih izvora energije, pješačkih i biciklističkih staza i pažljivo osmišljenog ekoturističkog raja u našem dijelu Skadarskog jezera... Takva mapa infrastrukturnih potreba i ekonomskih potencijala bi znatno olakšala i ubrzala saradnju sa svjetskim donatorima i ekološki i društveno odgovornim investitorima.

U okviru Prijestonice Cetinje predviđeno je puno akcija, aktivnosti i donošenja značajnih propisa, kao na primjer propis da su dozvoljeni jedino oni strani investitori koji su svjetski poznati i priznati kao ekološki i društveno odgovorni investitori.

Poslije tri decenije sunovrata dovedeni smo na prag nestajanja. Cetinje više ne može da čeka. Poslednji je trenutak da se uspravimo, preuzmemo našu sudbinu u svoje ruke i krenemo putem ekonomskog i društvenog preporoda za naše dobro i za dobro čitave Crne Gore. Zbog toga pozivam sve političke partije na Cetinju da razgovaramo o ovakvoj budućnosti opštine Cetinje.

Najbolje rešenje je da se za predstojeće izbore napravi zajednička lista svih političkih partija koje podržavaju razvojnu viziju „Ekološka Knjaževina Stara Crna Gora“. Zajednička lista mora biti osnažena građanima koji ne pripadaju nijednoj političkoj partiji. Na Cetinju ima više nego dovoljno sposobnih građana kojima je kvalitetna i vječna Crna Gora na prvom mjestu, ali su uvijek do sada bili u sjenci političara. Listu treba napraviti po principu da sva neparna mjesta na listi pripadnu nezavisnim građanima a parna mjesta političarima. Time bi nezavisni građani postali realna snaga ništa manja od snage političara, a ne kao do sada, bespomoćan ukras na listama političkih partija. Ovakva izborna lista sa snažnim položajem nezavisnih građana je jedini garant ostvarenja projekta „Ekološke Knjaževine“.

Preporod Cetinja i Stare Crne Gore zahtijeva da budemo svi zajedno. Kao neželjena rezervna varijanta, ukoliko političari ne budu imali želje i sposobosti da sve ovo shvate, na Cetinju je već organizovana grupa građana koja će, odlučno izaći na izbore 5. decembra sa izbornom listom „Ekološka Knjaževina Stara Crna Gora“.

Čvrsto vjerujem da je pobjeda sudbina Stare Crne Gore.

( Dragan S. Hajduković )