Najviši orden srpske crkve za Miloševićevog medijskog ratnog huškača

Milorad Vučelić, višegodišnji medijski stub režima Slobodana Miloševića, čelnik Radio Televizije Srbije (RST) u vrijeme ratne propagande koja je vođena sa njenih kanala širila međunacionalnu mržnju, ponio je najviše priznanje Srpske pravoslavne crkve (SPC).

Uručio mu ga je lično patrijarh SPC Porfirije, u zgradi Patrijaršije u Beogradu u četvrtak, 7. oktobra 2021. U obrazloženju koje se uz zajedničku fotografiju Vučelića, patrijarha i još četvorice crkvenih čelnika, nalazi na udarnom mjestu internet portala SPC, navodi se da je priznanje zaslužio, između ostalog, "zbog afirmacije hrišćanskih vrijednosti i vrlina".

"Orden koji je dobio Milorad Vučelić nagrada je za njegovu ratnohuškačku aktivnost devedesetih godina za vrijeme Miloševića, ali i za promociju antievropskih i antizapadnih vrijednosti u sadašnjosti", komentariše za Radio Slobodna Evropa (RSE) Ivan Đurić iz nevladine organizacije Inicijativa mladih za ljudska prava (YIHR).

Osim medijskog ratnog huškanja, u Vučelićevoj biografiji zabilježena je bliska saradnja sa Miloševićem, koji je kao optuženik za ratne zločine 2006. preminuo u pritvoru, na čelu Socijalističke partije Srbije (SPS). Poslije ubistva srpskog premijera Đinđića 2003. je i sam Vučelić bio pritvaran, da bi oktobra 2016. došao na čelo fudbalskog kluba Partizan, jednog od dva najveća sportska kluba u Srbiji.

U Srbiji nikada nije sprovedena lustracija Miloševićevih medijskih ili političkih saradnika, niti je donesen pravni akt koji bi tako nešto učino izvodivim. To mu je omogućilo da se 2017. godine vrati na čelo tiražnog dnevnog lista "Večernje novosti". Kao glavnom i odgovornom uredniku tog medija, što je jedina Vučelićeva funkcija koju SPC navodi u zvaničnom obrazloženju, uručeno mu je priznanje koje nosi ime Svetog Save, prvog srpskog patrijarha i srednjevjekovnog prosvetitelja.

Medijsko politička karijera u vrijeme rata

Vrhunac svoje medijske karijere, Milorad Vučelić, rođen 1948. godine, imao je od 1991. do 1992. godine, kada se nalazio na funkciji generalnog direktora Radio Televizije Novi Sad, da bi od 1992. do 1995. godine, za vrijeme ratova u bivšoj Jugoslaviji, bio generalni direktor Radio Televizije Srbije.

O ratnoj propagandi državne televizije Srbije devedesetih, koju je tri godine vodio Vučelić, 2011. urađena je studija srpskog Tužilaštva za ratne zločine pod nazivom "Riječi i nedjela – Prizivanje ili podsticanje na ratne zločine u medijima u Srbiji 1991. – 1992. godine”. Međutim, istraga koju je Tužilaštvo u Srbiji počelo da vodi o odgovornosti za medijsko podstrekivanje na zločine 2009. godine, nikada nije dovela i do sudskih procesa.

Od 1997. do 1999. godine Vučelić je obavljao funkciju predsjednika Upravnog odbora AD "Telekom Srbija", telekomunikacione kompanije u vlasništvu države, kako se navodi u njegovoj biografiji na zvaničnom sajtu.

U svojoj političkoj karijeri, Vučelić je bio član Izvršnog odbora Socijalističke partije Srbije (SPS) tokom devedesetih godina, da bi nakon rastanka sa Miloševićem, osnovao Demokratsku partiju socijalista, koja će se nakon demokratskih promjena u Srbiji, 5. oktobra 2000. godine, i pada sa vlasti Slobodana Miloševića, ponovo kolektivno uliti nazad u SPS.

Među uhapšenima u toku 'Sablje'

Nakon što je 12. marta 2003. godine, ubijen premijer Srbije i lider Demokratske stranke Zoran Đinđić, Vlada Srbije je nekoliko sati poslije ubistva proglasila vanredno stanje.

Tokom vanrednog stanja, koje je trajalo do 22. aprila 2003, u policijskoj akciji "Sablja" uhapšeno je 11.665 osoba, među kojima je bilo partijskih funkcionera, visokih vojnih oficira, nosilaca pravosudnih funkcija i estradnih zvijezda, a neki od njih su proveli određeno vrijeme u pritvoru.

Među uhapšenima bio je i Milorad Vučelić, kao pripadnik režima Slobodana Miloševića.

Prema pisanju lista Blic, od 9. maja 2003. godine, Vučelić je iz zatvora izašao poslije 18 dana koje je proveo u samici u Centralnom zatvoru u Beogradu.

"Vanredno stanje je iskorišćeno za obračun s političkim protivnicima i ja sam zbog monstruozne formulacije razloga za držanje u pritvoru uputio žalbu tužiocu", rekao je Vučelić za Blic po puštanju iz zatvora, gdje je prema pisanju ovog lista štrajkovao glađu.

Objašnjenje SPC

Srpski patrijarh Porfirije je, prilikom uručenja ordena Svetog Save, kako se navodi u saopštenju SPC rekao da se Vučeliću orden uručuje zbog svega što je učinio za crkvu.

"Vi ste prije - sada već mogu da kažem - mnogo decenija dok ste bili najprije direktor Radio-televizije Vojvodine u Novom Sadu, a onda i direktor nacionalne televizije u Beogradu, otvorili vrata - a sada ću samog sebe ispraviti - ne samo da ste otvorili vrata nego ste dali i trudili se da mi iz Crkve imamo apsolutno sve mogućnosti da sa malih ekrana govorimo o svojoj vjeri kao da govorimo iz samoga hrama ili sa oltara crkava“, navedeno je u saopštenju SPC.

Inače, orden Svetog Save je bio državni orden u Kraljevini Srbiji (1883-1918) i Kraljevini Jugoslaviji (1918-1945), a nakon Drugog svjetskog rata predstavlja najviše odlikovanje koje dodjeljuje Srpska pravoslavna crkva.

RSE je kontaktirao i informativnu službu Srpske pravoslavne crkve, kako bi dobio komentar na optužbe da je Vučelić aktivno učestovao u Miloševićevoj propagandi devedesetih, ali nije bilo odgovora do objave teksta.

Veze između crvke i medija

Ivan Đurić ocjenjuje kako je Vučelić nagrađen ordenom za svoj rad u medijima, kako tokom devedesetih godina, tako i njegove medijske aktivnosti danas, kao glavnog i odgovornog urednika Večernjih Novosti.

"To je logična veza između crkve i medija pod kontrolom, to su dva stuba srpskog svijeta – ili velike Srbije“, kaže Đurić.

Slobodan Stupar jedan je od nekadašnjih novinara RTS-a, te članova nezavisnog sindikata televizije. Riječ je o zaposlenima u toj kući koji su ustali protiv ratno-huškače propagande u vrijeme Miloševića. Njih više od hiljadu otpušteno je početkom devedesetih, u vrijeme kada je Vučelić bio na čelu RTS.

Stupar, međutim, kaže za RSE da nije iznenađen potezom SPC.

"Ja više ne znam ko treba da dobije orden, ili kakvu medalju crkve pa da se iznenadim. Gospodin Vučelić je u svom višedecenijskom radu, em oličenje saradnika državne bezbjednosti, to jest UDBE, em jedan od ratnih zločinaca koji je pozivao na rat i ubijanje, odnosno ratnohuškač", kaže Stupar.

Stupara nastavlja da dodjela svetosavskog ordena Vučeliću govori o tome da u SPC, kako podvlači ovaj sagovornik, zapravo više nema hrišćanstva.

"U SPC nema hrišćanstva više, postoji samo srpstvo", rekao je Stupar.

RSE je pokušao da dobije od Milorada Vučelića komentar na optužbe da je bio ratni huškač tokom devedesetih godina, ali on nije dogovorio na pozive i poruke do objavljivanja ovog teksta.

( Radio Slobodna Evropa )