Zašto je cijena struje u Evropi na rekordnom nivou
Jedan od problema je snabdijevanje prirodnim gasom, koji se koristi za proizvodnju oko jedne petine evropske električne energije
U Evropi cijena električne energije je konstantno u rastu.
The Economist piše da se najviše može pripisati periodu nakon ekonomskog oporavka, ali se u posljednjih nekoliko nedjelja bilježi drastičan porast.
Od početka septembra, veleprodajne cijene električne energije u Njemačkoj i Francuskoj porasle su za 36, odnosno 48 odsto. Sada se kreću oko 160 eura po megavat satu, što je rekordan nivo. U Velikoj Britaniji cijene su na ogromnih 453 eura, u odnosu na 173 eura prije nekoliko nedjelja.
Kako se objašnjava porast
Jedan od problema je snabdijevanje prirodnim gasom, koji se koristi za proizvodnju oko jedne petine evropske električne energije. Nestašica je povećala njegovu cijenu – pa samim tim i cijenu električne energije. Oko trećina evropskih zaliha dolazi iz Rusije, a petina iz Norveške. Obe zemlje su pogođene smetnjama, poput požara u postrojenju za preradu u Sibiru, koja je uzrokovala snabdijevanje manje od očekivanog.
Evropski kupci, poput nacionalnih gasnih kompanija, okrenuli su se tržištu tečnog prirodnog gasa (LNG) da nadoknade manjak. Ali morali su da se “takmiče” sa kupcima u Kini i Japanu, gde potražnja za LNG-om raste. Od januara do jula uvoz LNG -a u Evropu bio je 15% ispod prošlogodišnjeg obima, napominje Grejem Fridmen, analitičar u istraživačkoj firmi Vud Mekenzi. Štaviše, Evropa je pretrpjela hladnu, produženu zimu koja je potrošila zalihe. Zalihe su sada oko 25 odsto ispod svog uobičajenog prosjeka.
Evropska preduzeća najčešće odgovaraju na visoke cijene gasa koristeći više uglja. Ali cijena uglja je takođe rekordno visoka zbog kineske potražnje za električnom energijom i problema/zastoja u proizvodnji. Troškovi evropskih dozvola za emisiju ugljenika su takođe rekordno visoki. Oni vlasniku dozvole daju pravo da emituje određenu količinu gasova sa efektom staklene bašte. S obzirom da sagorijevanje uglja emituje više gasova sa efektom staklene bašte u odnosnu na sagorijevanja prirodnog gasa, već skupim dozvolama za ugljenik dodatno se povećava cijena.
Drugi faktor je vjetar - ili njegov nedostatak. Oko desetine evropske energije proizvodi vjetar. U nekim zemljama, uključujući Njemačku i Britaniju, udio je dvostruko veći. Međutim, nedavno je vazduh bio neobično miran. Na primjer, u Njemačkoj je tokom prve dvije nedjelje septembra proizvodnja energije vjetra bila 50% ispod petogodišnjeg prosijeka, kaže Roj Manuel iz ICIS-a, istraživačke kompanije.
Visoke cijene električne energije najizraženije su u Britaniji. To je zato što se posebno oslanja na gas i vjetar. Dva izvora proizvode oko 60% britanske električne energije, skoro dvostruko više od evropskog prosjeka. Drugi faktor je to što je Britanija manje povezana sa svojim susjedima sa evropskom mrežom, što pomaže u širenju ponude i potražnje električne energije na kontinentu i tako čini cijene manje promjenjljivim. Ovaj problem se značajno pojačao ove nedjelje kada je interkonektor između Britanije i Francuske prekinut zbog požara.
Analitičari očekuju da će cijene ostati povišene tokom cijele zime, kada potražnja za grijanjem i električnom energijom dostigne vrhunac. To je loša vijest za evropske potrošače, koji će snositi veliki dio troškova. Neke zemlje već pokušavaju da ih zaštite. U Španiji je vlada usvojila hitne mjere kako bi ograničila cijenu gasa i profit komunalnih preduzeća. Italijanska vlada razmatra način izračunavanja računa za struju. Ali kreatori politike neće moći da zaštite potrošače od najekstremnijih uticaja nestašice prirodnog gasa. Neki analitičari smatraju da bi posebno hladna zima mogla izazvati i nestanke struje...
( M.K. )