Omaž caru junaka

Povodom 180 godina od rođenja i 100 godina od upokojenja kralja Nikole I, JU “Muzeji i galerije” Nikšić proteklog vikenda organizovala je trodnevnu manifestaciju pod nazivom “Na bijelu Onogoštu zastava se moja vije”.

Tokom trodnevnog programa organizovani su okrugli sto, promocija knjige “Kralj Nikola car junaka” i svečana akademija.

”S obzirom na to da se naš Muzej nalazi u zgradi koju je za svoje potrebe podigao kralj Nikola, u Dvorcu koji je jedna od najljepših građevina u Crnoj Gori, i koji je i sam kulturno dobro visokog ranga, to smo smatrali za potrebno i odgovorno da na dostojanstven način proslavimo velike jubileje - 180 godina od rođenja i 100 godina od smrti kralja Nikole”, kazala je v.d. direktora “Muzeja i galerija”, Vesna Todorović.

Ilustrovana monografija “Kralj Nikola car junaka”, autora mr Dušana Babca, je, prema riječima Jovana Markuša, hronika velike istorijske ličnosti.

”U ovoj monografiji je oko 240 fotografija, svjedočanstava i dokumenata. Sažimajući bogatu istorijsku građu, autor mirno i promišljeno, kroz 16 poglavlja, pred čitaoca hronološki, od rođenja do smrti, iznosi priču o poslednjem crnogorskom suverenu, kralju Nikoli. Pri tome, više navodeći izvore i citirajući riječi svoga junaka, nego što sam komentariše i analizira, autor izbjegava svako ubjeđivanje i dnevno-politička tumačenja, puštajući činjenice da govore same za sebe. Takav pristup ovoj knjizi daje i posebnu težinu”, kazao je Markuš.

Kako je istakao, knjiga čini dio životopisa Crne Gore druge polovine 19. i početak 20. vijeka.

”Svoja seriozna i savjesna istraživanja, autor Dušan Babac je izložio kao da je sam proizašao iz dobre, tradicionalne istoriografske škole, uspostavljajući funkcionalne veze između djelova i cjeline, na jednoj, i produbljenu logiku u objašnjavanju između uzroka i posljedica, na drugoj strani”, kazao je Markuš.

Prema njegovim riječima, knjiga se čita lako, kao popularno štivo, a čitalac se sreće i sa bogatom dokumentacijom, arhivskom građom i likovnim prilozima od kojih se mnogi po prvi put pojavljuju. Markuš je istakao da je pročitao mnogo knjiga o kralju Nikoli, ali da je monografija Dušana Babca najcjelovitije i najsadržajnije djelo o posljednjem crnogorskom suverenu.

Autor je istakao da je inženjer po struci i da voli da pravi “lijepe, naučno-popularne knjige” koje su bogato ilustrovane, kao i da je monografija o kralju Nikoli urađena kao dvojezično izdanje (srpsko-englesko).

”Koliko je važno da se mi sami sjećamo i da razvijamo tu kulturu sjećanja među sobom, toliko je isto važno da svoju priču ispričamo i svijetu”, kazao je Babac.

Kako je istakao, najveći problem današnjice je što ljudi sude o istorijskim ličnostima i prošlim vremenima iz današnje perspektive.

”Ali opet, s druge strane, jako je važno da vdimo i da se neki ciklusi ponavljaju jer vrijeme protiče i linearno ali i ciklično. Pogotovo ovdje kod nas, na ovom našem brdovitom Balkanu se ti ciklusi stalno ponavljaju i imamo prilike da vidimo kako su se naši stari ponašali u sličnim situacijama”.

Svako poglavlje, kazao je autor monografije, predstavlja posebnu oblast, i istakao da je kralj Nikola bio državnik, praktičar, pjesnička duša, čovjek višesturkih talenata i da je jako teško takvu ličnost sagledati samo sa jedne strane.

Moderatorka večeri bila je Vesna Todorović, a u programu je učestvovao mladi guslar Maksim Vojvodić.

O pisanoj riječi kralja Nikole sa duhovnog, književnog i istorijsko-političkog stanovišta, druge večeri manifestacije govorili su protojerej Miodrag Todorović, prof. dr Jelica Stojanović i dr Vasilj Jovović.

”Knjaz je znao da što je veća sabornost, to se više može steći slobode i da se ta sloboda očuva. Srpstvo i slovenstvo su prirodne veze za knjaza, a sa ostalim narodima treba živjeti u miru, slozi i u međusobnom poštovanju”, kazao je Todorović koji je govorio o memoarima kralja Nikole.

Jelica Stojanović je podsjetila da je Nikola Petrović uglavnom pisao rodoljubive pjesme, zatim epske spjevove i drame u stihu, među kojima je najpoznatija i najizvođenija “Balkanska carica”.

”Brzom uspjehu ‘Balkanske carice’ doprinijela je njena patriotska sadržina, sveopšta srpska ideja, autoritet kralja Nikole, pobjeda na Vučjem dolu”, kazala je Stojanović i dodala da misli da nema književnika, sa “svih srpskih prostora”, koji se toliko pozivao na srpstvo, upotrebljavao srpsko ime, kao što je to radio kralj Nikola. Prema riječima Vasilja Jovovića, knjaz/kralj Nikola, kome je uzor bilo Dušanovo carstvo, najviše je razvio državotvornu srpsku ideju.

”Svoje političke namjere ovaj vladar - pjesnik izrazio je u programskoj pjesmi ‘Onamo, onamo’ iz 1867.godine koju je srpski narod tadašnje Crne Gore prihvatio kao svoju borbenu himnu i kao poziv u rat za oslobođenje potlačenog dijela srpskog naroda”, kazao je Jovović i podsjetio i na pjesmu “Svetom Savi” koju je kralj Nikola napisao 1912. godine.

Moderatorka večeri bila je Svetlana Tomić koja je čitala odlomke iz djela kralja Nikole.

Trodnevni program završen je svečanom akademijom u režiji mr Gorana Bjelanovića, a kroz igru, pjesmu, glumu i umjetničko kazivanje, obilježen je vijek od upokojenja kralja Nikole.

( Svetlana Mandić )