Pakt Italije i Francuske za veći uticaj u Evropi

Nakon višegodišnjih tenzija Italija i Francuska su potpisale sporazum čime bi mogle dobiti veći uticaj na politiku Evropske unije (EU) u vrijeme ekonomske neizvjesnosti i u trenutku kada je njena diplomatija na testu odlaskom Angele Merkel, pišu svjetski mediji.

Znak intenzivne saradnje

Francuski predsjednik Emanuel Makron (Emmanuel Macron) i italijanski premijer Mario Dragi (Draghi) potpisali su sporazum o bilateralnoj saradnji kao najnoviji znak sve čvršćeg saveza dvojice najdinamičnijih evropskih lidera, napisao je Blumberg (Bloomberg).

Njih dvojica su se rukovali i potpisali dokument 26. novembra u rimskoj palati Kvirinal, po kojoj će sporazum dobiti ime. Sporazumom se označava intenzivnija saradnja u nizu oblasti uključujući odbranu, fiskalnu politiku, poljoprivredu, digitalizaciju, obrazovanje, kulturu, zelenu tranziciju, migraciju, pravosuđe i oporezivanje.

Takođe je potpisan poseban sporazum o svemirskom programu po kojem su se zemlje obavezale da će zajedno raditi na satelitima te da će pokušati da povećaju saradnju na evropskim svemirskim lanserima. To bi, ukazuje Blumberg, mogla biti dobra vijest za kompanije kao što su italijanski Avio Aero i francuski Safran SA.

Najnovijiim sporazumom, Italija i Francuska bi mogle imati veći uticaj na politiku Evropske unije, posebno u fiskalnoj politici, gdje Makron i Dragi insistiraju na reviziji Pakta stabilnosti. Obojica lidera su istakla da je podsticanje dugoročnog rasta, kada Evropa u potpunosti izađe iz pandemijske krize, važnije od trenutnog smanjenja duga.

Taj stav je, ukazuje Blumberg, stvorio tenzije sa štedljivijim evropskim partnerima, uključujući Austriju i u manjoj mjeri Njemačku, koji kažu da su zabrinuti zbog nivoa duga i načina na koji će novac fonda biti potrošen.

Dragi i Makron se poznaju otkako je italijanski premijer bio na čelu Evropske centralne banke, ali su tješnje sarađivali proteklih mjeseci, što je pomoglo u ublažavanju mnogih sporova dvije zemlje oko migranata, Libije i francuskog preuzimanja italijanskih kompanija. Neslaganja po tim pitanjima, dodaje Blumberg, zaoštrila su odnose pod prethodnim italijanskim vladama.

Promjene nakon godina napetosti

Povlačeći crtu pod nedavnim tenzijama, dvije mediteranske sile s jakim istorijskim i kulturnim vezama potpisale su, kako navode, "istorijski" sporazum u vrijeme značajnih promjena na kontinentu, piše agencija Frans pres (Agence France-Presse).

Haotičan izlazak Britanije i neslaganja između liberalnih demokratija EU i njihovih istočnih susjeda, kao i odlazak Angele Merkel nakon septemabrskih izbora u Njemačkoj, uznemirili su Uniju. Novi sporazum je potpisan samo nekoliko sedmica prije nego što će Francuska preuzeti rotirajuće predsjedavanje EU u januaru.

Nakon potpisivanja sporazuma, Makron je napomenuo da su dvije zemlje imale "teške trenutke", što se, kako ističe AFP, vjerovatno odnosi na diplomatsku krizu početkom 2019. kada je tadašnja populistička vlada Italije otvoreno kritikovala francuskog predsjednika.

Veze su se poboljšale s novom vladom u Rimu kasnije te godine i ojačale s dolaskom Dragija početkom ove godine. Dragi je zahvalio Makronu što je predao bivše pripadnike ekstremno ljevičarske grupe Crvene brigade koja je terorisala Italiju 70-ih i 80-ih godina prošlog vijeka. Njihovo višedecenijsko utočište u Francuskoj predstavljalo je dugogodišnji izvor napetosti.

U Italiji je, kako piše Frans pres, takođe prisutan osjećaj da su je evropski saveznici ostavili da se suoči s desetinama hiljada migranata iz sjeverne Afrike koji svake godine pristižu na njene obale. Nakon potpisivanja sporazuma, Dragi je rekao da su se obje strane složile oko potrebe za zajedničkom politikom EU o migracijama i azilu.

Diplomatija EU na testu

Sporazum o jačanju bilateralnih veza Italije i Francuske te jačanju njihove koordinacije unutar Evrope dolazi u trenutku kada je diplomatija EU na testu odlaskom njemačke kancelarke Angele Merkel, napisao je Rojters (Reuters).

Ceremonija potpisivanja uslijedila je nekoliko dana nakon što je u Njemačkoj dogovoren novi koalicioni pakt, kojim je okončano 16 godina vladavine Merkel, neprikosnovene liderke Evrope koja je uspostavila posebno bliske veze s francuskim liderima.

Očekuje se, kako ističe Rojters, da će nova berlinska administracija biti više okrenuta unutrašnjim pitanjima, posebno na početku svog mandata, a i Pariz i Rim žele da prodube odnose u periodu zamagljenom ekonomskom neizvjesnošću, pandemijom, odlučnijom Rusijom, Kinom u usponu i manje angažovanog Vašingtona.

Kvirinalski sporazum, labavo napravljen po uzoru na francusko-njemački pakt iz 1963. godine, dovešće do dogovora o zajedničkom jeziku Pariza i Rima uoči samita EU, baš kao što Francuska već koordinira ključne evropske političke poteze s Njemačkom, ističe Rojters.

Makron je rekao da sporazum ne dovodi u pitanje odnose Francuske s Njemačkom, već je komplementaran i ima za cilj da podstakne cijelu Evropu. "Cilj koji slijedimo je da imamo jaču i suvereniju Evropu... Evropu koja zna kako da zaštiti svoje granice i da se odbrani", rekao je Makron.

Moguće nedoumice

Italija i Francuska traže veći uticaj u Evropi i novi pakt odražava njihove interese u oblikovanju načina na koji će se EU i euro razvijati u budućnosti, ali i njihovu potrebu da sarađuju u pregovorima o zajedničkim politikama EU s Njemačkom i blokom manjih, fiskalno opreznih sjevernoevropskih zemalja, ocjenjuje Volstrit džurnal (The Wall Street Journal).

Francuska i Italija udružile su snage kada je COVID-19 prvi put zahvatio Evropu 2020., promovišući ideju masovnog zajedničkog fiskalnog odgovora EU za podršku ekonomskom oporavku od pandemije. Njihovi zajednički napori ubijedili su Njemačku i doveli do stvaranja fonda za oporavak od 750 milijardi eura, finansiranog izdavanjem zajedničkog duga EU.

"To je bio ključni trenutak. Postalo je očigledno da ako se Francuska i Italija približe zajedničkim stavovima, one mogu biti mnogo uticajnije", rekao je Sandro Gozi, bivši zvaničnik italijanske vlade koji je sada poslanik u Evropskom parlamentu.

Ono što ostaje da se vidi je koliko efikasno Francuska i Italija mogu da utiču na Njemačku po glavnim evropskim pitanjima, ističe američki list, dodajući da je takođe nejasno koliko će trajati trenutna politička bliskost između Francuske i Italije, jer to zavisi od uključenih lidera — a oni se u Italiji često mijenjaju.

Političko rukovodstvo obje zemlje visi o koncu, napisao je Volstrit džurnal dodajući da se Makron kandiduje za reizbor u aprilu sljedeće godine, dok će Dragijev premijerski mandat vjerovatno završiti početkom 2022. ili najkasnije početkom 2023. godine.

Industrijski jaz

Dok su novim sporazumom Pariz i Rim okončali godine burnih transalpskih odnosa, industrijska saradnja će vjerovatno biti lakmus test da li je novi pakt više od simboličnog, ukazuje Politiko (Politico).

Evropskom industrijskom politikom tradicionalno dominira francusko-njemačko partnerstvo, koje često postavlja industrijsku agendu EU iznošenjem zajedničkih investicionih planova ili zajedničkim naporima za reforme dok su francusko-italijanski industrijski odnosi nerijetko bili napeti.

Neuspjelo preuzimanje francuskog brodogradilišta Šantije d’Atlantik (Chantiers de l’Atlantique) od strane italijanske kompanije Finkantijeri (Fincantieri) u januaru ove godine i tenzije oko moguće prodaje dijela italijanskog giganta Leonarda francusko-njemačkom konzorcijumu KNDS pokazuju, kako ističe Politiko, da je francusko-italijansko industrijsko rivalstvo još uvijek prisutno.

Ekonomske veze između dvije zemlje su veoma jake, posebno u trgovinskom smislu, ali jaz postoji kada je riječ o investicijama. Francuska je bila strani investitor broj jedan u Italiji u 2019., dok su italijanski investitori bili na 8. mjestu u Francuskoj, pokazuju podaci francuskog ministarstva ekonomije.

Prošle godine je parlamentarni odbor za nacionalnu bezbjednost Italije čak upozorio na "sve veće i planirano" prisustvo ekonomskih i finansijskih operatera francuskog porijekla koji bi mogli dovesti do industrijskih odluka protiv nacionalnih interesa. Potpredsjednik odbora za vanjske poslove Predstavničkog doma Italije Paolo Formentini kazao je da se nada da će novi pakt doprinijeti ponovnom balansiranju tog industrijskog jaza.

RADIO SLOBODNA EVROPA

( Radio Slobodna Evropa )