Ralf Rangnik – Li Strasberg njemačkih trenera, otac hevi metal fudbala

Li Strasberg, pomalo zaboravljeno ime. Zapravo, na prvu loptu mnogi će pitati „Ko?“. Die hard fanovi kultne filmske trilogije „Kum“ znaće da se radi o glumcu koji je u drugom dijelu ovjekovječio jednog od najvećih protivnika Majkla Korleonea (Al Paćino), Hajmana Rota.

Bolešljiv starkelja, koji je u skoro svakoj sceni sa nekom ljekarskom pomoći, partner Vita Korleonea od najranijih dana, a zapravo savršeni kriminalni mastermind koji vuče sve konce, i koji uspije da okrene protiv sebe rođenu braću i time do temelja sruši prvo i zlatno pravilo porodice Korleone „Nikad ne idi protiv svoje familije“.

Ono što je posebno interesantno je da je Strasberg prilikom snimanja filma imao 73 godine, a da ranije u svom životi nikad nije snimio ni jedan film (ako ne računamo jedno pojavljivanje u TV filmu). Nakon „Kuma“ igrao je u još dva filmska ostvarenja vrijedna pomena, sporednu ulogu đeda Ala Paćina u kultnom „And justice for all“, kao i u simpatičnoj komediji „Going in style“.

Kako je onda ovaj simpatični čikica ostao ispod radara sve te godine, i kako nema iza sebe 30 naslova vrijednih pomena?

Jednostavno - Strasbergov poziv nikad nije bio gluma, bilo je učenje glume.

Možemo slobodno reći da je „otac metodične glume“, a njegovu školu „Actors studio“ u Njujorku su, prije nego što su se vinuli u zvijezde, pohađali: Džejms Din, Al Paćino, Robert De Niro, Dastin Hofman, Merilin Monro, Džejn Fonda...

Upravo su Paćino i De Niro kumovali tome da Strasberg izađe pred kamere i odigra ulogu Rota u „Kum 2“.

Taj prvi izlazak pred kamere i svjetsku javnost donio mu je i nominaciju za Oskara, koju je na 47. dodijeli Akademije (1975. godina) osvojio njegov đak Robert De Niro, za ulogu u istom filmu.

Priča o Liju Strasbergu po mnogome može da podsjeti na priču o njemačkom treneru Ralfu Rangniku.

OTAC GEGENPRESINGA KOME SE NACIJA SPRDALA ZBOG PROMJENE FUDBALSKE FILOZOFIJE

Kada bi danas stali i razmislili o klasifikaciji najboljih trenera na svijetu, na svakoj listi bi se našla tri imena sigurno. Jirgen Klop, Tomas Tuhel, Hansi Flik i tome bi dodali Julijana Nagelsmana, barem kao „next best thing“ iz njemačke fudbalske škole.

Atomski fudbal, fudbaleri (smisleno) lete po terenu, igraju visoki presing, lijep fudbal, kada se sve poklopi melju protivnike...igraju gegenpresing.

Termin koji se veže za uspjehe njemačih trenera, osvajanje nacionalnih prvenstava i Liga šampiona (posljednja tri trofeja osvajali Klop, Flik pa Tuhel), ali termin i filozofija koja je skovana u drugoj polovini 90-ih godina.

Da bi počeli priču o stilu koji dominira evropskim fudbalom posljednjih godina, treba da se vratimo još dalje u prošlost, na prvu polovinu 80-ih.

Dinamo Kijev, moćni fudbalski bastion na istoku Evrope, koji je predvodio vjerovatno i najveći mislilac istočnoevropske fudbalske misli, Valerij Lobanovski je jedne zime radio pripreme u okolini Štutgarta.

Da bi razigrao svoje pulene, čuveni „Pukovnik“ je odlučio da odigra prijateljsku utakmicu sa lokalnom ekipom koja je tada nastupala u njemačkoj šestoj ligi, Viktorijom Beknang.

Njemački tim je i ranije imao prilike da igra sa nekim od vodećih ekipa tadašnje Zapadne Njemačke, ali nikada u životu nisu osjetili takvu dominaciju, kao na tom prijateljskom meču.

Ekipu je vodio, i ujedno igrao na poziciji zadnjeg veznog, tada 27-ogodišnji Ralf Rangnik.

Ono što je vidio i osjetio tog dana, promijeniće njegov pojam o fudbalu i započeće iskru koja će da vlada evropskim fudbalom 30 godina kasnije.

Sam Rangnik će ovu utakmicu uvijek da pominje kao prekretnicu, a opisao je da su njegovi saigrači stalno prebrojavali protivničke igrače na terenu, jer je opšti dojam bio da su imali bar tri igrača više u polju.

Sa tom impresijom i idejom, on će nastaviti svoj fudbaski razvoj.

Drugi dio priče vezan je za njegovog saradnika i mentora Helmuta Grosa, koji je takođe živio sa vizijom da treba raditi na promjeni fudbalskog mentaliteta Njemačke, i koji je Rangnika uveo u teoriju fudbalskih taktika.

Grosa i Rangnika insipirisala je fudbalska vizija legendanrih trenera, kakav je bio Lobanovski, ali i Ernst Hapel, Arigo Saki, Zdenek Zeman.

Posebno su bili oduševljeni Sakijevim Milanom koji je plijenio igrom u Evropi tih godina.

Saki kao uzor je i zbog svojevrsne drskosti da se udalji od opšte prakse italijanskog fudbala koji je počivao na „katanaću“ i jakoj defanzivi, i da zaigra svoju verziju totalnog fudbala sa zonskim markiranjem u odbrani.

Koristeći svoja poznanstva iz Italije, njemački dvojac je dobijao VHS kasete snimaka Milanovih treninga i utakmica.

Upravo su i Rangnik i Gros odstupali od klasične njemačke fudbalske misli, da odbrana počiva na liberu, koji je kičma ekipe.

Njemačka filozofija je tada bila poduprijeta najboljim liberom u istoriji fudbala Francom „Kajzerom“ Bekenbauerom, kasnije i Matijasom Zamerom.

I onda je došlo gostovanje Rangnika na nacionalnoj televiziji, kada je kao trener drugligaškog Ulma prvi put iznio svoju fudbalsku viziju, i predstavio svoju publikaciju fudblaske taktike (jedan od pionira i u tom segmentu).

On je na tom gostovanju 1998. godine naciji koja je u toj deceniji osvojila Mundijal i bila aktuelni evropski šampion, objašnjavao da mora da se razmišlja o budućnosti i da je aktuelna fudbalska filozofija na izdisaju, kao i da se neće rađati svake decenije novi Bekenbauer i novi Zamer.

Predstavio je tada odbranu u liniji, pričao o presingu, o pomjeranju igrača sa svojih pozicija, o pokretu, brzini razmišljanja, promjeni taktike.

Rezime njegovog gostovanja na ZDF-u izazvao je podsmijeh gotovo svih kolega i javnosti, a posrpdno mu je dodijeljen nadimak „Profesor“.

Njegove riječi su smatrane ili neozbiljnim, ili pretencioznim, a u većini slučajeva blasfemijom.

Čak je i njegov kolega Feliks Magat komentarisao „taktike pravljene za loše fudbalere“.

To ga međutim nije slomillo i pokolebalo, već je nastavio i dalje da radi na razvijanju svoje filozofije.

Njemačka će u narednim godinama da doživi krah na velikim prvenstvima. Na evropskim 2000. i 2004. neće proći ni grupnu fazu, sa ukupno osvojena 3 boda zbirno na oba prvenstva. Uspjeh na Mundijalu 2002. kada su završili kao drugi, može da se pripiše izuzetku, ali i prilično lakom rasporedu, kako u grupi tako i u eliminacionoj fazi.

Saudijska Arabija, Irska, Kamerun u grupi, potom Paragvaj, SAD, Južna Koreja (sve tri ekipe pobijeđene sa minimalnih 1:0), da bi u finalu Brazil lagano slavio sa 2:0.

Tako da su i sami Njemci krenuli da mijenaju svoje tokove, i krenulo je sa opštom modernizacijom fudbala i odustajanjem od svojih ukorijenjenih taktika.

Rangnik će sa polovičnim uspjehom da trenira Štutgart, Hanover, Šalke. U Štutgartu će da da osvoji Intertoto kup, sa Hanoverom Cvajtu, a sa Šalkeom da igra finale Kupa, gdje će da ga porazi Bajern Minhen sa 2:1.

U međuvremenu odbio je ulogu pomoćnika Joakima Leva u reprezentaciji Elfa.

Nakon serije poraza sa Šalkeom, dobija otkaz, i pokreće svoju novu fudbalsku avanturu u Hofenhajmu, tada članu regionalne lige Jug (treće po redu takmičenje).

Ovdje je mogao ponovo da se rodi, i da krene sa svojim pristupom i da ga usadi u gen ekipe čiji je vlasnik bio Ditmar Hop, milijarder koji je bogatstvo stekao u softverskom inženjeringu.

Rangnik je vukao sve konce, od selekcije igrača, treninga, taktike, modernizacije.

Hofenhajm je njegova prva ekipa koja je u cjelosti igrala visoki vertikalni presing, koja nije davala protivniku „da diše“ i koja je brzo osvojene lopte pretvarala u ubitačne kontre.

Tako se rodio sistem „8 sekundi – 10 sekundi“.

Rangnik je tvorac ideje da je osam sekundi najbolje vrijeme za povratak lopte u svoj posjed nakon gubtika posjeda.

Protivnički vezni fudbaleri i napadači su još neorganizovani u tom periodu i do tada je najbolje osvojiti posjed.

Na ovo se nadovezao da je najbolji trenutak za postizanje gola u prvih 10 sekundi od osvajanja posjeda.

Taj mentalitet je stvarao u Hofenhajmu, i isti je počivao na razvoju prije svega psihe fudbalera.

„Za početak trebali bismo da kod igrača razvijemo brzinu uma, pa tek onda brzinu nogu“, je maksima kojom se služio.

Njegove instrukcije fudbalerima bile su da prave tzv. „presing zamke“. Dvojica fudbalera bi se obrušila na fudbalera sa loptom ostavljajući mu svjesno prostor za pas samo jednom igraču kojeg bi po primanju lopte sačekala druga dvojica fudbalera.

Ili bi se dešavalo da igrač već tu izgubi loptu ili da ide težak pas ka naprijed, koji bi obično jedan igrač sa sredine pokupio, odakle bi se kretalo u kontru.

Hofehajm je uveo u Cvajtu, gdje se zadržao samo jednu sezonu i kao drugoplasirani tim po prvi put u istoriji postojanja zaigrao u Bundesligi.

U svim kategorijama forsirarao se vertikalni visoki presing, i Rangnik je konačno doživio priznanje javnosti.

U prvoj sezoni Bundeslige Hofenhajm je 21. septembra 2008. godine u 5. kolu dočekao Borusiju Dortmund, koju je tada preuzeo mladi i perspektivni trener Jirgen Klop.

Rezultat na kraju 4:1 za novajlije, a Klop je nakon meča prišao Rangniku i kazao „Želim da moja ekipa igra kao tvoja“.

I zaigrala je u predstojećim godinama, a Klop će gegenpresingom da donese Dortmundu dvije titule, a Liverpulu Ligu šampiona i titulu Premijer lige poslije tri decenije posta.

Kako je sve iznanadila odluka Rangnika da preuzme trećeligaški klub, tako je iznanadio i njegov odlazak nakon pet sezona u Hofenhajmu.

Razlog je bio što je uprava kluba pristala da proda Luisa Gustava Bajern Minhenu, a da njega nije niko konsultovao.

Vratio se u Šalke gdje je demonstrirao svoju moć nad tada aktuelnim evropskim šampionima ekipom Intera, koju je u četvrtfinalu dobio u gostima sa 2:5, a potom kući sa 2:1.

U polufinalu ih je izbacio Mančester Junajted.

Iste godine je osvojio svoj prvi Kup Njemačke, razbivši u finalu Duizburg sa 5:0, a u polufinalu je izbacio Bajern Minhen sa 1:0.

Međutim već početkom naredne sezone, osjetio je danak fizičkog trošenja i dao je ostavku, kako bi prvi put nakon dužeg vremena odmorio.

Toliko davanje sebe, dokazivanje svoje fudbalske filzofije, usađivanje tog fudbalskog gena svojim igračima ostavilo je traga i trebala mu je pauza.

Nakon godinu dana odmora, uslijedila je promjena smjera u karijeri. Rangnik je odlučio da prihvati poziv Red Bul sportske grupacije i da postane sportski direktor u dva povezana kluba – njemački RB Lajpcig i austrijski RB Salcburg.

Kada je došao na na ovu funkciju, njemački ogranak ekipe je igrao IV njemačku ligu što je otprilike scenario kakav Ralf najviše voli.

Sa većom funkcijom ponovo je krenuo da reorganizuje ekipu, i da je slaže po svom ukusu, ušavši u svaku poru kluba.

Kad je on došao igrači u klubu su u prosjeku imali 30 godina, i to je prvo gdje je krenuo da radi, odnosno bacio se u podmlađivanje tima.

Sa pozicije direktora stvorio je svoj čuveni koncept „C-C-C“ (Kapital, Koncept, Kompeticija).

Napravio je vjerovatno najsavremeniju mrežu skauta, i analitičara, birajući ljude koji su mogli da razumiju njegovu viziju, i koji su na istom putu kao on.

Ideja je bila da se nađu mladi igrači koji bi se onda kroz trening i školu Red Bula pretvarali u fudbalere visoke klase.

Rangnik je zahtijevao od trenera svih kategorija u Red Bulu da obavezno rade na jačanju prije svega mentaliteta fudbalera, da imaju psihološki pristup mladim igračima i da ih maksimalno ohrabruju.

„Kod fudbalera moramo da razvijemo čelični mentalitet, i da vjeruju u sebe. Sa takvim stavom mogu onda da dođu i do nivoa koji bi im se prije učinio nemogućim“, kazao je na jednom predavanju njemački stručnjak.

U takvom sistemu RB može da se pohvali sa fenomenalnim igračima kao što su Sadio Mane, Džošua Kimih, Dajo Upamekano, Timo Verner, Ibrahima Konate, Nabi Keita, Marsel Zabicer...koji su dovedeni za jako malo novca, a onda prodavani za više desetina miliona eura.

Ralf je i sam u dva navrata preuzimao trenersku poziciju kluba, zadržavši i poziciju sportskog direktora. U Njemačkoj Lajpcig je rapidno napredovao kroz rangove došavši do Bundeslige.

A tu su uspjeli u proteklih pet godina da budu i dva puta vicešampioni, kao i da dođu do polufinala Lige šampiona.

Salcburg je vezao osam titula za redom u Austriji, sa druge strane.

Rangnik je trebao da bude dio „Novog Milana“.

Američka korporacija Eliot, koja je preuzela slavni fudbalski klub je željela da na mjesto trenera dovede Njemca i napravi tako moderni „Evropski Milan“, kako bi napravili zaokret od sušnih godina koje su zahvatile „posrnulog diva“ italijanskog i evropskog kluba.

Navodno je sve bilo gotovo, ali onda su krenule da „cure informacije“, kojima je i sam Rangnik kumovao.

Neformalno je kazao da će obavljati funkciju i trenera i sportskog direktora, a to se nikako nije svidjelo upravi kluba, prije svih Paolu Maldiniju koji je javno izašao u javnost i optužio Njemca da mu fali nedostatak profesionalnog odnosa prema kolegama, kao poštovanja kluba koji još zvanično nije preuzeo.

Sve se to nekako pogodilo i sa sjajnim rezultatima koje je postizao Stefano Pioli na klupi italijanske ekipe, i na kraju su odlučili da njemu ukažu povjerenje.

Na iznenađenje mnogih, Rangnik je prihvatio ulogu sportskog direktora Lokomotive Moskve, odakle je dobio poziv iz Mančester junajteda, baš kad se niko nije nadao.

FORMACIJA

Već je rečeno da Rangnik nije rob ni jedne formacije.

U suštini u odbrani su gotovo uvijek četiri igrača u liniji, sa ofanzivnijim karakteriskama bekova, dok u sredini može da igra i sa tri i sa četiri i sa pet fudbalera.

Kada bi morala da se njegova omiljena formacija, onda bi to bila 4-4-2, sa krilima koja idu često ka unutrašnjosti, ostavljajući prostor sa strane bekovima, pa više formacijski izgleda kao 4-2-2-2.

U takvoj formaciji najučinkovitije djeluje "gegenpresing".

Često ključnu ulogu odigra fudbaler koji je u veznom redu, kao što je to u RB Lajbcigu bio Marcel Zabicer, kao neko ko je znao da čita presing zamke svoje ekipe i da bude na pravom mjestu u pravo vrijeme, kako bi pokupio protivnički iznuđeni pas.

Odatle bi kretala brza kontra, i kad bi sve bilo izvedeno kako treba, protivnik nije imao nikakve šanse.

MANČESTER I RANGNIK

Mančester Junajted je klub koji je vukao zadnjih godina gomilu nelogičnih poteza. Svako najveći je davanje ugovora Ole Gunaru Solšeru, iako su svi ljudi oko kluba, a najviše navijači, govorili da on ipak nije pravi čovjek za klub.

Forsiranje priče, prije svih sive eminencije kluba Ser Aleks Fergusona da je u pitanju pravi DNK Junajteda kakav je on stvorio, uprava kluba je slijepo vjerovala Oleu, najviše na radost protivničkih navijača koji su sa oduševljenjem pjevali „Ole at the wheel“.

Brojne legende kluba su ustale generalno protiv vođstva kluba, pa je tako Rio Ferdinand kazao da Junajted svojim posljednjim potezima ne pokazuje dio onog elitnog kluba kakav je nekad bio.

Nakon što ih je Votford ponizio, a Ole konačno potrošio sve kredite, krenulo se u potragu zamjene.

I dok su medji koketirali sa imenima Zinedina Zidana, Brendana Rodžersa, pa i samih potvrda iz kluba da su u kontaktima Ernestom Valverdeom i Rudijem Garsijom, a Kristijano Ronaldo prizivao Luisa Enrikea, odjednom je sijevnulo ime Ralfa Rangnika.

Dogovor važi da preuzima ulogu interim menadžera do kraja sezone, a da potom dvije godine obavlja ulogu fudbalskog savjetnika.

Kakav će to imati uticaj na „crvene đavole“ ostaje da se vidi.

Pregršt je fudbalera koji bi mogli da profitiraju od imenovanja Njemca za v.d. trenera.

Prije svih fudbaleri sa sredine Fred, MekTomini i Van de Bek, koji je bio najveća Oleova žrtva.

Treba očekivati i multidimenzionalnost Bruna Fernandesa, koji bi mogao da igra i centralno (pa da gore da prostor, recimo Džesiju Lingardu), ali koji bi najrealnije mogao da igra po lijevoj strani sa tedencijama ka unutrašnosti.

Markus Rašford bi takođe trebalo da bude jedan od glavnih profitera, a treba očekivati i šansu za Lingarda koji se pokazao više puta kao sjajan igrač za kojeg nije bilo dovoljno razumijevanja kod Solšera.

Interesantan je i pogled na odbranu gdje bi se lako moglo desiti da Šoa i Van Bisaku u nekom trenutku zamijene Dalo i Tales.

Od igrača koji će barem na prvu loptu biti pod znakom pitanja u svoj ovoj strkuturi je prije svih Kristijano Ronaldo.

Porugalac se vratio u Junajted i pokazao se u više navrata kao čovjek odluke, ali pitanje je koliko on ima snage i volje da idvidualnu statistiku prilagodi timskoj, i da igra u sistemu gdje se zahtjeva od njega da puno trči.

Još jedna zvijezda koja bi mogla da dolaskom Njemca i definitivno zatvori vrata Junajteda je Pol Pogba (ističe mu ugovor krajem godine, u januaru već može da uđe u pregovore sa drugim ekipama).

I sam Rangnik će da bude u iskušenju, jer kroz sve godine trenerskog posla ovo mu je dalako „najveći zalogaj“.

Junajted nije ekipa iz treće lige, gdje on može da preuzme sve konce i stvara ekipu od temelja. Sa druge strane, iako svi „njegovi đaci“ dominiraju evropskim fudbalom, a dvojica upravo i u Premijer ligi, iza njih u vitrinama stoje trofeji, a Rangnik i ne može time da se pohvali. Čak i kod napretka svojih ekipa iz nižih u više lige, nikad nije osvojio neku od tih nižih liga (osim one sa Hanoverom). Sa Hofenhajmom i Red Bul Lajpcigom je uvijek bio drugi.

Ali je neko ko zna da uspostavi sistem, neko ko je znao da izađe na najveću pozornicu i doživi salve podsmijeha i diskreditacije ali da ostane na svom pravcu, neko ko je jedne sezone igrao finale njemačkog kupa, naredne bi preuzeo trećeligaša kojeg bi uveo u Bundesligu i postavio ga za standardnog prvoligaša, sa izletima u Evropu, a ko bi poslije opet sve ispočetka uzeo i radio sa Lajpcigom (u sedam sezona od četvrte lige do polufinala Lige šampiona).

“Nažalost, dobar trener dolazi u Englesku, i to u Mančester Junajted! On je zaista iskusan menadžer, napravio je dva kluba niotkuda. Mančester junajted će biti organizovan na terenu. To očigledno nije dobra vijest za druge timove” – rekao je Jirgen Klop.

"On je prvo bio moj trener, a onda je bio glavna figura koja je mene oblikovala kao trenera, jer me je ubijedio da je to moj poziv. Imao je ogroman uticaj na sve nas, jer nam je otkrio čari zonskog vertikalnog presinga", kazao je Tomas Tuhel.

Upravo Tuhel, Julian Nagelsman, Marko Roze (Dortmund), Adi Hiter (Borusija Mehegladbah), Džesi Marč (RB Lajpcig), Matijas Jisl (RB Salcburg), Sebastian Henes (Hofenhajm), David Vagner (Jang Bojs), Oliver Glasner (Ajntraht Frankfurt), Ralf Hasenhatl (Sautempton)...su samo neka od imena koja su radila direktno pod Rangnikovom palicom.

Sa druge strane Jirgen Klop i Hansi Flik su treneri koji otvoreno priznaju da je on direktno uticao na njihovo viđenje fudbala.

I dok su nekada fudbalski radnici i javnost posprdno izgovarali njegov nadimak „Profesor“, danas se svi ustanu iz poštovanja kad ga tako oslove, jer je titula koju je definitivno zaslužio.

Čovjek koji je izmislio onaj hevi metal fudbal, i koji je trajno promijenio fudbalski filozofiju Njemaca.

( Luka Vlaisavljević )