Flert, ali ne i brak desničara

Najveći evropski nacionalisti, antimigranti i euroskeptici okupili su se u petak i subotu u Varšavi u novom pokušaju formiranja neke vrste velike koalicije. Portal “Politiko” prenosi da su među gostima bili mađarski premijer Viktor Orban, francuska predsjednička kandidatkinja Marin le Pen i poljski konzervativac Jaroslav Kačinjski. Vijest o susretu pokrenula je glasine da oni pokušavaju da realizuju ideju o formiranju nove supergrupe koja bi mogla da promijeni ravnotežu u Evropskom parlamentu.

”Politko” međutim navodi da su te spekulacije trajale svega nekoliko sati pošto su ih odmah na startu ugušili sami političari.

”Saradnja i zajednička komunikacija sa grupnom fotografijom, da, ali ništa mimo toga”, kazao je Nikola Baj, francuski poslanik koji je predvodio parlamentarnu delegaciju Nacionalnog skupa.

U saopštenju se navodi da su razgovarali o “bližoj saradnji” u Evropskom parlamentu, “uključujući organizovanje zajedničkih sastanaka i udruživanje glasova oko zajedničkih tema”, ali se ne pominje zajednička politička grupa.

Briselski portal podsjeća na sličan ishod iz jula mjeseca kada je 16 desničarskih evropskih partija potpisalo zajedničku deklaraciju protiv EU, ali su odbacili sugestije o jedinstvenoj partiji.

Postoji niz razloga za nategnuti odnosi unutar ekstremne desnice. Mada desničari vole ovakve skupove koji uvijek završe na naslovnicama, partije često igraju različite igre, navigiraju različitim pravcima u unutrašnjoj politici i imaju različite ciljeve u Briselu. Njihove ideologije su suprotstavljene u ključnim oblastima. Često, prosto ne vole jedni druge.

Italijanski populistički konzervativni lider Mateo Salvini, koji je kod kuće pod pritiskom rivalske desničarske grupe, povukao se prije nego što je sastanak i počeo. “Neophodno je čekati pravo vrijeme kako bi sebičnost i strah na stranačkom i nacionalnom nivou bili prevaziđeni”, navodi se u saopštenju njegove Lige.

Briselske igre moći

Udruživanje u Briselu u cilju forsiranja zajedničkog nepovjerenja prema EU ima očigledne mane za evropske nacionalističke i konzervativnije partije.

Trenutno. Dvije konzervativnije grupe u EP, Identitet i demokratija (ID) i Evropski konzervativci i reformisti (ECR) imaju otprilike po 70 poslanika. To znači da su peta i šesta snaga u parlamentu. Udruženi, sa 133 poslanika, došli bi na treće mjesto.

Takav skok bi makar u teoriji značio više novca, više vremena za govore i veći uticaj.

Međutim to ima svoje mane, ističe “Politko”.

ECR već ima određeni uticaj u parlamentu. Jedan od njihovih članova predsjedava jednim odborom, a njihovi poslanici rade nacrte iztvještaja. ID je više izolovana, ograđena od strane lidera EP koji ne žele da njeni ekstremni stavovi uđu u zakone i izvještaje.

Ukoliko bi se ove dvije partije udružile, poslanici ECR bi odjednom mogli biti izgnani zbog bratimljenja sa ID. Pored toga, morali bi da brane savez na sljedećim evropskim izborima među biračima koji baš i ne cijene pojedine radikalne stavove ID.

Nacionalni rivaliteti

Iza kulisa, desničarske partije su nedjelju provele okrivljujući jedni druge za to ko sprečava formiranje koalicije. Portal piše da su trvenja naročito bila izražena između francuskog i poljskog tabora.

Poljska dominira u ECR - njena delegacija predstavlja oko 40 odsto te grupe. Sa druge strane Francuska i Italija dominiraju u ID. Jedan zvaničnik ID okrivio je “poljsku dominaciju” unutar ECR-a za nejedinstvo partija. Ovaj zvaničnik je za “Politiko” kazao da je poljska vladajuća partija Pravo i pravda (PiS), jedna od najmoćnijim desnih konzervativnih snaga. “Postoje pritužbe na moć PiS-a u Evropskom parlamentu”, kazao je zvaničnik. “Oni su svuda, imaju preveliku moć”.

IZ ECR-a kažu da PiS želi da sačuva svoj status u EP. Oni žele liderske pozicije i planiraju da predlože svog poslanika Kosma Zlotovskog za kandidata za predsjednika EP. Žele da ostanu privlačni partijama poput najveće grupe u EP, Evropske narodne partije desnog centra. “Ukoliko bi se udružili sa ID ta privlačnost bi nestala”.

Jedan član Orbanove Fides partije, koja je blisko povezana s PiS-om, kazao je da poljska stranka još oklijeva i ne želi da bude u istoj grupi sa određenim partijama. Ipak, kazao je izvor iz Fidesa - koja nije članica ni ECR ni ID-a -”definitivno želi” stvaranje nove grupe u EP kako bi se njihov glas u Evropi glasnije čuo. Zvaničnik ID je sažeo situaciju rekavši da na “ljudskom nivou, ove grupe nijesu spremne”. “To je haos između Francuza i Poljaka. Zašto bismo udruživali dva sjedišta? Ko bi onda predvodio?

Različita unutrašnja politika

Mada desničarske partije spolja projektuju jedinstveni fokus u borbi protiv uticaja EU, one takođe šalju poruke potencijalnim pristalicama kod kuće. To ih može odvesti u različite pravce.

Le Penova, koja se ponovo kandidovala za predsjednicu Francuske, može da tvrdi da je njen put u Varšavu primjer “međunarodne diplomatije”. Ona može da pokazuje fotografije kako razgovara sa šefovima vlada, a sve to u trenutku kada treba da se odbrani od rivala Erika Zemura - još jednog desničarskog pretendenta na funkciju predsjednika koji nema njeno političko iskustvo.

Za Orbana, susret može da osnaži njegove kredencije kao jednog od najuticajnijih evropskih desničara.

Od kada je njegov Fides napustio EPP grupu u martu, Orban pokušava da učvrsti veze sa dugogodišnjim prijateljima u zemljama poput Poljske i Italije, i traga za novim saveznicima. U tim naporima on je posegnuo i ka onima koje je tradicionalno izbjegavao. Među njima je i Marin le Pen. Prije svega dvije godine, Orban je tvrdio da se neće udružiti sa Le Penovom “jer ona nije na vlasti”. Međutim budući da Mađarsku sve više kinje u EU i da Orbana očekuju izbori naredne godine, izgleda da je promijenio stav.

Rusija kao kamen spoticanja

Francusko-poljske tenzije sežu i van parlamentarnih igranki. Rusija je veliki kamen spoticanja u tom odnosu.

PiS je ratoboran kada je u pitanju Rusija i redovno tvrdi da EU treba da se agresivnije suprotstavi revanšističkoj Moskvi. Nedavno su odmah optužili Rusiju da ona zapravo stoji iza bjeloruskih aktivnosti usmjeravanja hiljada migranata ka EU granici.

U Francuskoj, Le Penova je prijemčivija prema Rusiji. Ona je pozvala na toplije odnose sa Moskvom i zagovarala ukidanje sankcija uvedenih nakon aneksije Krima. Putovala je u Moskvu i sastala se sa Vladimirom Putinom tokom njene prethodne predsjedničke kampanja 2017.

Slično tome i Orban održava tople odnose sa Rusijom, a i Salvini se suočio sa navodima da je Liga tražila novac od Rusije za vrijeme evropskih izbora.

Takvo neslaganje otežava partijama da se udruže, iako imaju istu retoriku po pitanjima kao što je migracija.

( Nada Bogetić )