Evroskeptici bliži u budućnosti, ali bez poslaničkog kluba u EP

Evropski desni populisti dogovorili su se u Varšavi da će bliže sarađivati. Posebno zanimljivo je bilo to da je Marin Lepen obećala da će stati na stranu Poljske u njenom pravnom sporu sa Evropskom unijom.

Predstavnici 16 desničarskih, nacionalističkih i evroskeptičnih partija dogovorili su se da ubuduće u Evropskom parlamentu više nastupaju zajedno. Pored poljskog premijera Mateuša Moravjeckog i šefa vladajuće poljske stranke Pravo i pravda Jaroslava Kačinjskog, na „Samitu u Varšavi“ učestvovali su i mađarski premijer Viktor Orban, šefica francuskog Nacionalnog saveza (bivši Nacionalni front) Marin Lepen i šef španskog Voksa Santjago Abaskal. Takođe su bili zastupljeni i italijanska Liga i Braća Italije, Danska narodna stranka, Pravi Finci, Grčko rješenje i Slobodarska partija Austrije.

U uvodnom izlaganju, šef PiS-a Kačinjski je govorio o izgradnji „jedinstva između dvije desničarske poslaničke grupe u Evropskom parlamentu“ i o neophodnoj „promjeni karaktera Evropske unije“. Marin Lepen tvrdila je da bi desnica spajanjem mogla da postane „druga sila u Evropskom parlamentu“, a poljski premijer Mateuš Moravjecki bio je oduševljen zbog „prekretnice u istoriji Evrope“. Važno je, rekao je, „stati na kraj uzurpaciji vlasti koja se koncentriše u rukama evropskih elita“. Austrijski FPO govorio je o „daljem koraku udruživanja patriotskih snaga u Evropi“.

Kraljevski doček za Marin Lepen

Posebno paženi gost varšavskog samita bila je francuska političarka Marin Lepen, čija je nastup dijelom podsećao na državnu posetu. Vozili su je ulicama uz pratnju, polagala je vijence na spomenike. „Doček za gospođu Lepen bio je skoro kraljevski“, ocjenjuje za DW Ana Materska-Sosnovska, politikološkinja sa univerziteta u Varšavi.

To što PiS francusku političarku „odjednom pretvara u heroinu“ imalo je za cilj da diskredituje francuskog predsjednika Emanuela Makrona i njemačku kancelarku Angelu Merkel. To ima direktne veze sa situacijom na poljsko-bjeloruskoj granici preko koje hiljade migranata žele da uđu u EU, smatra Materska-Sosnovska.„PiS se osjeća zapostavljenim u graničnoj krizi. Problem nije riješen zahvaljujući poljskoj vladi, već zahvaljujući intervenciji Makrona i Merkel.“ Spoljna politika je velika slabost vlade vladajuće poljske stranke, zbog čega ona želi da pokaže svojim biračima suprotno, odnosno da nije međunarodno izolovana, smatra Materska-Sosnovska.

„Kraljevski prijem“ imao je svoje direktne posljedice: Marin Lepen je u intervjuu za poljski list „Ržečpospolita“ obećala da će, ako pobijedi na predsjedničkim izborima u Francuskoj, izvršiti pritisak na Evropsku komisiju da Poljskoj odblokira novac iz fonda za obnovu EU. „I ne samo to“, rekla je predsjednica Nacionalnog saveza, „Evropski sud je kaznio Poljsku sa milion eura dnevno zbog kršenja vladavine prava, a Francuska će platiti tu kaznu za Poljsku. Mi smo neto platiše u budžet EU i to ćemo odbiti od naše uplate.“

Rusija više nije prepreka

Desničarske stranke okupljene u Varšavi ujedinjuje strah da će njihove zemlje izgubiti suverenitet u odnosu na EU. Na istoj su talasnoj dužini i kada se radi o migranatima, kao i o odnosu prema LGBTIQ-osobama. Ono što ih dijeli jeste odnos prema Rusiji. U Poljskoj na Rusiju gledaju kao na pretnju, i političku i vojnu. Zato je poziv strankama koje se smatraju proruskim, uključujući i francuski Nacionalni savez, žestoko kritikovan.

„Putinovi prijatelji fašisti dočekani su u Varšavi kao heroji“, prokomentarisao je Boris Budka, vođa poslaničke grupe „Koalicije građana“, najveće opozicione grupe u Sejmu, donjem domu poljskog parlamenta. Ovo je, dodao je Budka, „dalji korak ka demontaži evropske zajednice“ i „dalji korak ka Polegzitu“.

Vladajuća poljska stranka zato je očajnički potražila objašnjenje. Andžej Zibertović, savjetnik nacionalno-konzervativnog predsjednika Andžeja Dude, optužuje cio Zapad da se ponaša proruski, ali očigledno savez sa Marin Lepen vidi kao manje zlo. „Uporedimo dva oblika pro-putinizma: gospođu Lepen, koja je uzela nekoliko miliona kredita (u Rusiji) i gospođu Merkel, koja Rusiji dozvoljava da zarađuje milijarde na prodaji gasa“, rekao je Zibertović na poljskom radiju. On je takođe podsjetio i na „brojne njemačke, austrijske, francuske i finske političare“ koji rade za rusku energetsku kompaniju Gasprom.

Antinjemački front

Sa stanovišta PiS-a, međutim, nema zabrinutosti zbog antinjemačke retorike francuske desnice. Kada Marin Lepen upozorava na njemačku dominaciju u Evropi ili u jednom članku iz jula najavljuje „razvod“ francusko-njemačkog tandema, ona govori ono što Jaroslav Kačinjski misli.

Na „varšavskom samitu“ desnice, šef PiS ponovo je upozorio na „veliku prijetnju Njemaca“. „Novi Njemci“ su se „oprostili od politike samoobuzdavanja“ i „ignorišu istorijsko pamćenje“.

Jaroslav Kačinjski je nedavno burno reagovao na to što se u koalicionom sporazumu nove njemačke vlade kao jedan od ciljeva navodi – evropska federacija. „Njemačka je stavila karte na sto i želi da uspostavi Četvrti rajh“, rekao je on na zatvorenom sastanku parlamentarne grupe, kako prenose mediji.

Kačinjski je više puta optuživao Njemačku za hegemonističku politiku u Evropi. Odnosi između Berlina i Varšave od dolaska PiS-a na vlast 2015, znatno su hladniji nego što su bili za vreme vlade Donalda Tuska (2007-2015), koji, sa stanovišta Kačinjskog, zastupa nemačke interese.

Zajednički protiv EU

Politikološkinja Materska-Sosnovska smatra da je upitno da li će desničarski populisti uspjeti da formiraju jak politički front. „Te stranke su nacionalističke, što znači da su im važniji interesi sopstvene nacije nego interesi drugih naroda. Znamo iz istorije kuda nacionalizmi vode. Tu jedva da ima prostora za saradnju.“

Varšavski stručnjak za politički marketing Bartlomijej Biskup, međutim, takav savez smatra realnim. Ne radi se, kaže, o „dugoročnom, strateškom savezu“, već o „taktičkoj saradnji“ desničarskih populističkih partija. „Oni će zajedno raditi na ograničavanju moći Evropske unije, a posebno Evropske komisije. Oni odbijaju političku zajednicu u korist ekonomske unije, slijedeći moto da se EU ne miješa u unutrašnju politiku članica“, kaže Biskup za DW.

Ništa od poslaničkog kluba

U zajedničkoj deklaraciji učesnika „Samita u Varšavi“ koji je održan u subotu 4. decembra 2021, navodi se da će se stranke dogovarati kada se bude glasalo u Evropskom parlamentu. Međutim, one nisu uspjele da se dogovore ni oko formiranja zajedničke poslaničke grupe, iako su to najavile još u julu.

PiS i Voks su trenutno dio Grupe evropskih konzervativaca i reformatora. Austrijski FPO, francuski nacionalni front i Italijanska Lige pripadaju desničarskoj populističkoj frakciji Identitet i demokratija, koja takođe uključuje i Alternativu za Nemačku. Orbanov Fides je bio član Evropske narodne partije do marta 2021, a sada ti mađarski poslanici nisu članovi nijedne poslaničke grupe u Evropskom parlamentu.

( Deutsche Welle )