Od ubitačnih vrućina do poplava i tornada

Najmanje 64 osobe, uključujući šestoro djece, izgubile su živote u Kentakiju nakon što se niz tornada obrušio na šest država, a hiljade ljudi su ostale bez svojih domova.

Mada je broj žrtava manji nego što se prethodno mislilo, guverner Kentakija Endi Bešir je kazao da očekuje da ta cifra raste dok spasioci budu pretraživali ruševine. “Mogu proći nedjelje dok ne budemo imali precizne podatke o mrtvima i razmjerima razaranja”, kazao je Bešir i dodao da su među žrtvama beba od pet mjeseci i starac od 86 godina, a da se 105 osoba vodi kao nestalo.

Nacionalna meteorološka služba tek treba da utvrdi snagu tornada koji su razorili grad Mejfild, ali je Bešir kazao da je moguće da su bili toliko snažni da nikakvo upozorenje ili dodatna obuka ne bi ništa promijenili.

Eskperti tvrde da je razaranje od tornada samo jedan od pokazatelja nepredvidive budućnosti kakvu čovječanstvo može da očekuje usljed klimatskih promjena.

Ekstremni vremenski uslovi premašili su mračne rekorde širom planete tokom 2021. Stotine ljudi stradale su u olujama i talasima vrućina. Poljoprivrednici su se mučili zbog suša, a u pojedinim slučajevima i najezdama skakavaca. Šumski požari su postavili nove rekorde u karbonskim emisijama, pritom gutajući šume, gradove i domove.

Mnoge od ovih dešavanja podstakle su klimatske promjene. Naučnici tvrde da slijedi još toga dok se Zemljina atmosfera bude zagrijavala. Agencija Rojters je napravila pregled ekstremnih vremenskih dešavanja koja su obilježila 2021.

Februar - Nezapamćeni talas hladnoće pogodio je inače topli Teksasa i usmrtio 125 osoba, a milioni su ostali bez struje na temperaturama ispod nule.

Mart - Nebo u Pekingu postalo je narandžasto, a letovi su otkazani tokom najteže pješčane oluje koja je pogodila kinesku prijestonicu u posljednjih deset godina.

Jun - Skoro cijelu oblast na zapadu SAD zahvatila je suša. Poljoprivrednici su odustali od uzgoja žitarica, a zvaničnici najavili vanredne mjere. Do septembra vlada SAD je potvrdila da je na jugozapadu zemlje palo najmanje kiše u posljednjih više od vijek, a sušu je povezala sa klimatskim promjenama.

Jun - Stotine ljudi su stradale u talasu vrućine koja je pogodila SAD i kanadski pacifički sjeverozapad, za koji su naučnici zaključili da bi bio “bukvalno nemoguć bez klimatskih promjena”. Tokom nekoliko dana topili su se dalekovodi i asfalt. Gradovi su otvarali centre za hlađenje kako bi zaštitili stanovnike. Tokom talasa vrućine u Portlendu u Oregonu zabilježena je temperatura od 46,7 stepeni Celzijusa, najveća u istoriji grada.

Jul - Katastrofalne poplave usmrtile su preko 300 osoba u centralnoj kineskoj provinciji Henan kada je za tri dana palo kiše koliko obično padne tokom cijele godine.

U međuvremenu u Evropi, skoro 200 ljudi je stradalo u poplavama u Njemačkoj, Belgiji i Hiolandiji. Naučnici su zaključili da klimatske promjene za 20 odsto povećavaju mogućnost poplava.

Jul - Rekordni talas vrućine i suše na zapadu SAD doprinio je izbijanju dva ogromna šumska požara koja su poharala Kaliforniju i Oregon i smatraju se najvećim u istoriji u obje države.

U Argentini, Parana, druga po veličini rijeka u Južnoj Americi, pala je na najniži nivo od 1944. godine.

Avgust - Na Mediteranu, tokom vrućeg i suvog ljeta izbili su požari zbog kojih su hiljade ljudi evakuisane iz svojih domova u Alžiru, Grčkoj i Turskoj. Požari, koji su usmrtili dvije osobe u Grčkoj i najmanje 65 u Alžiru, izbili su tokom talasa vrućine usljed kojeg je u Grčkoj u pojedinim mjestima zabilježena temperatura od 46 stepeni Celzijusa.

Krajem avgusta - skoro svi svjetski glečeri se povlače usljed globalnog zagrijavanja. Na Alpima, zaposleni u jednom švajcarskom odmaralištu stavljali su zaštitne prekrivače preko jednog glečera tokom ljetnjih mjeseci kako bi sačuvali preostali led.

Švajcarska je već izgubila 500 glečera, a do kraja vijeka bi mogla izgubiti 90 odsto od njih 1500 ukoliko globalne emisije nastave da rastu, saopštila je vlada.

Avgust/septembar - Uragan “Ida”, koji je pogodio Luizijanu, usmrtio je 100 osoba i nanio štetu od 64 milijarde dolara.

Septembar - Infrastruktura i domovi u Rusiji su sve više u opasnosti od podzemnih poremećaja i deformacija, nastalih usljed otapanja permafrosta, koji je u pojedinim regionima bio zamrznut još od ledenog doba.

Novembar - Najgore poplave u zadnjih 60 godina pogodile su 780 000 ljudi u južnom Sudanu.

Novembar - Tokom ogromne oluje za dva dana je u kanadskoj pokrajini Britanska Kolumbija pala ogromna količina kiše koja je izazvala poplave, uništila puteve i mostove. To je vjerovatno najskuplja prirodna katastrofa u istoriji Kanade, mada se šteta još procjenjuje.

Meteorolozi kažu da je kiša došla iz atmsferske rijeke, ili struje vodene pare koja se proteže stotinama milja iz tropskih predjela. Atmosferske rijeke će kako tvrde naučnici postajati veće - a vjerovatno i destruktivnije sa klimatskim promjenama.

( Nada Bogetić )