Neće i Kaludra u cijevi

Stanovnici beranske Mjesne zajednice “Kaludra” poručili su da neće dozvoliti da se na Kaludarskoj rijeci gradi planirana mini hidroelektrana, a od Vlade Crne Gore zatražili su da po hitnom postupku raskine koncesioni ugovor sa kompanijom “Hidroenergija Montenegro”.

Kažu i da se volja mještana mora poštovati, odnosno da se pojedinačni interesi ne mogu stavljati ispred opštih.

”Mještani su se saglasili da se mora odustati od izgradnje planirane elektrane na Kaludarskoj rijeci. To znači da se mora poštovati njihova volja. Nadamo se da će to i nadležne institucije prihvatiti. Vlada treba da raskine ugovor sa investitorom koji je dobio koncesije da gradi elektranu”, saopštili su iz te mjesne zajednice.

Prethodna Vlada je ugrabila i samo desetak dana prije glasanja o novoj Vladi ovlastila tada već odlazeću ministarku ekonomije Dragicu Sekulić da potpiše ugovor, odnosno izmjene ugovora o koncesiji, sa firmom “Hidroenergija Montenegro” za izgradnju malih hidroelektrana (mHE) na vodotoku Кaludarska u opštini Berane. Tim ugovorom podgoričkoj kompaniji koncesija je produžena na dvije godine.

Firma “Hidroenergija Montenegro” je vlasnik desetak malih hidroelektrana na području beranske opštine, od čega za sedam ima status povlašćenog proizvođača, koji im omogućava zagarantovani otkup svakog kilovat-sata proizvedenog u tim objektima i to po podsticajnoj cijeni, koja je znatno veća od tržišne. Podsticajnu cijenu struje na kraju plaćaju građani preko računa za električnu energiju.

Osnivači “Hidroenergije” su, prema podacima iz CRPS, Ranko Ubović, Aleksandar Mijajlović i firma “Hemera capital” Olega Obradovića, koji je i ovlašćeni zastupnik Hidroenergije. Oni su, prema podacima koje su u avgustu “Vijesti” dobile od Crnogorskog operatera tržišta električne energije (COTEE) u prošloj godini dobili 1,1 milion eura subvencija, a za sedam mjeseci ove godine 1,75 miliona.

Prema odluci tadašnje tehničke Vlade, “Hidroenergiji” je omogućeno da u Kaludri ima koncesiju do 2046. godine. Prvobitnim ugovorom iz 2014. godine, koncesija bi istekla 2044. godine.

Mještani Kaludre navode da njih ne interesuju nikakve odluke i da niko nema pravo da uzurpira vrijednosti sa kojima raspolažu.

”Kaludarska rijeka je pravi prirodni biser i svako njeno remećenje predstavljalo bi ekološku katastrofu. Mi ne možemo da podržimo odluke koje su pogubne za naše mjesto, to svi dobro treba da znaju. Kaludarska rijeka zaslužuje punu zaštitu, a ne devastaciju”, kaže član Savjeta mjesne zajednice Radovan Anđić.

Kaludrani navode da bi izgradnja elektrane na Kaludarskoj rijeci donijela mještanima višestruke štete.

”Izgradnja mini-elektrane podrazumijevala bi prekopavanje postojećeg puta, čime bi on bio zatvoren za saobraćaj. U tom slučaju morale bi da se prave neke alternativne saobraćajnice, što bi mještanima donijelo ogromne probleme. Takođe, prilikom izgradnje planiranih mini-elektrana došlo bi do presušivanja rijeke na pojedinim mjestima i oštećenja postojećih jazova koji se koriste za navodnjavanje i pokretanje mlinova. Uludo je dozvoliti da se gradi nešto što je od velike štete za lokalno stanovništvo”, poručili su mještani Kaludre.

Oni su podsjetili da se na obalama Kaludarske rijeke nalazi manastir Ćelije, te da niko nema pravo da ugrožava tu svetinju.

”Na obalama Kaludarske rijeke je, između ostalih vrijednosti, prije dvadesetak godina, obnovljen drevni manastir Ćelije koji važi za jedan od najljepših pravoslavnih hramova u Crnoj Gori. Ne smijemo dozvoliti da se izgradnjom elektrane poremeti prirodni sklad oko ove svetinje”, kažu mještani.

S druge strane, iz kompanije “Hidroenergija Montenegro” nedavno su istakli da imaju sve potrebne dozvole za izgradnju elektrane i da ne namjeravaju da odustanu od realizacije tog projekta.

”Aktivnosti oko izgradnje elektrane na Kaludarskoj rijeci započete su još prije nekoliko godina, a mi smo sa državom potpisali ugovor o koncesiji. Takođe, imamo i sva neophodna dokumenta i dozvole za realizaciju zacrtanog projekta. Dobili smo i građevinsku dozvolu za izgradnju elektrane. Sve to govori da se radi o regularnom poslu od koga mi nijesmo odustali”, saopštili su nedavno iz kompanije “Hidroenergija Montenegro”.

Povlašćeni proizvođači električne energije iz takozvanih obnovljivih izvora malih hidroelektana, vjetro i solarnih elektrana dobili su podsticaje od 66,3 miliona eura, od početka 2014. godine do kraja jula ove godine.

Najviše novca za ove isplate obezbijeđeno je sa posebne stavke na računu koju plaćaju svi potrošači. Nova Vlada je prekinula praksu izdavanja novih koncesija privilegovanim proizvođačima, a novac se sada isplaćuje prema ugovorima koji su na snazi. Svu struju koju proizvedu povlašćeni investitori otkupljuje Crnogorski operater tržišta električne energije (COTEE) po podsticajnim cijenama. Podsticaj je isplaćen za otkupljenih 1.369 GWh električne energije.

Prema podacima koje su “Vijesti” dobile od COTTE, najviše subvencija dobila je “Krnovo Green Energy” 35 miliona eura, na otkupljena 682 GWh iz vjetro-parka na Krnovu kod Nikšića. Ova kompanija je u vlasništvu međunarodne korporacije “Akuo Energy Central Europe” iz Pariza sa 51 odsto, dok 49 odsto ima holandska firma “Masdar Energy B.V.”. Podsticaje je počela da dobija 2017. godine, kada su iznosili 2,2 miliona eura da bi naredne godine taj iznos vrijedio po devet miliona eura. Za sedam mjeseci ove godine dobili su još 5,3 miliona eura.

Druga kompanija po količini dobijenog novca je “Hidroenergija Montenegro” sa 9,5 miliona eura, za proizvedenih 205 GWh iz osam malih hidroelektrana.

Uništili Šekularsku rijeku, Bistricu pretvorili u potok bez života

”Hidroenergija” je već napravila četiri male hidroelektrane na Šekularskoj rijeci u Beranama i potpuno devastirala korito te rijeke. Šest malih elektrana imaju na slivu rijeke Bistrice u ovom gradu, koju su takođe u potpunosti pretvorili u potok bez života, nekažnjeno praveći ekocid.

Mještani Mjesne zajednice “Kaludra” upravo zbog toga ističu da ne bi voljeli da i njihova rijeka, koja predstavlja planinski biser, doživi sudbinu Šekularske rijeke i Bistrice.

I stanovnici velike Mjesne zajednice “Donja Ržanica” strahuju da bi izgradnja male hidroelektrane poremetila izvorišta na tom terenu, sa kojih stiže voda i za njihov vodovod. Zato u potpunosti podržavaju komšije iz Kaludre u naporima da zaustave tajkune iz “Hidroenergije Montenegro”.

( Tufik Softić )