Prosvijećeni apsolutizam Kralja Čačka

Originalnost je umjetnička osobina koja je rijetka, a ono što je rijetko po pravilu je i dragocjeno. Ona označava umjetničku ideju koja je u svojoj suštini nova i neponovljiva i koja kao takva predstavlja uzor, model i polaznu osnovu za razvoj određenog umjetničkog talasa, pravca ili žanra. Originalnost ima “povode” koji dolaze iz različitih sfera ljudskog bivstvovanja, a javlja se i kao proizvod i kao tumačenje društvenog konteksta. Čak se može reći da je originalnost uslovljena prije istorijskim trenutkom, nego ingenioznošću, vizionarstvom ili talentom samog autora i da prije proističe iz filogeneze nego ontogeneze, pa bismo, s obzorom na sve to, prije mogli govoriti o originalnom vremenu, nego o originalnim stvaraocima.

Trka za originalnošču predstavlja pojavnost tako karakterističnu za neoriginalna vremena. Ona, bez izuzetka, rezultira gubitkom svake moguće “žive veze” sa teorijom i praksom onoga što je bilo prije. Jasno je, međutim, da se originalnost, kao posve izuzetna stvaralačka osobina naprosto ne može dosegnuti forsiranjem volje da se bude ”totalno drukčiji od drugih”, upravo iz tog razloga što je izuzetna i što je za nju potrebna, pored ljudskog “napora” i “volja bogova”. Originalnost se u tom smislu ne može postići otklonom od svega dosadašnjeg, već naprotiv novim tumačenjem stvarnosti i “nestvarnosti”, čemu je, ipak, preduslov solidno poznavanje dosadašnjih dostiguća o tim, manje ili više, “nedostupnim poljima”. Uraganski potencijal novih ideja i pristupa umjetnosti i stvaralaštvu upravo se postiže trenjem “staroga” i “novoga” čime zapravo dolazi do naelektrisanja koje formira tu “osobenu atmosferu” u kojoj se pojavljuju Hendriksi, Bitlsi, Bude i Isusi. Stoga, čini se, da nije isuviše ekstremno reći da je originalnost pojava koju vezujemo za relativno manji broj autora, raštrkanih po bespućnim dekadama povjesne zbiljnosti, koji stvaraju inspirisani apstraktim pojmom revolucinarnog duha vremena, kakvo ovo naše sigurno nije.

Ne mora, međutim, nešto što je vrijedno obavezno biti i originalno. Dovoljno je sasvim da je autentično, jer biti autentičan znači - biti svoj; ne imitiratirati druge, već iznositi nešto svoje; ne pjevati tuđim, nego sopstvenim glasom; ne živjeti u tuđem, nego u sopstvenom svijetu; ne podražavati tuđu, nego davati sopstvenu interpretaciju... Kako je u autentičnost stvaralačkog izraza po prirodi već sadržanana komponenta originalnosti same ljudske jedinke, koja usljed toga tvori jednu jedinstvenu ličnost, možemo reći da se autentičnost kao sublimacija svega onog što čini karakter osobenog umjetničkog duha, manifestuje kroz doživljaje, tumačenja, vrijednosni sistem, afinitete, način rasuđivanja, poglede, stremljenja, stavove, životnu zrelost, mudrost, ali i opštu i specifičnu pismenost.

Kralj Čačka, kao kralj bez ijedne kapi plave krvi, osvježava nam značenje izraza - biti autentičan i biti pismen stvaralac. On je “pročitao podosta knjiga” prije nego što se usudio da “napiše jednu”. U tom smislu, poznavanje strukture, odnosno kompozicije muzičkog djela, logična je pretpostavka njegovog rada. Aranžmani u njegovim pjesmama tako odišu sviješću o izvoru, smislu i svrsi žanra, čime on postaje suštinski sličan recimo onim filmskim autorima, poput Džima Džarmuša, koji se legitimišu već kroz umjetničku formu, što samim tim, čini da djela ovih autora podsjećaju na mnogo toga, a zapravo su kao ništa drugo.

Savršenstvo aranžmana i strukture u “Kraljevim” pjesmama zapravo je i jedina prava “zamjerka” koja bi mu se mogla “iskopati”, jer za poznavaoce prilika koje vladaju u mračnim svjetovima Toma Vejtsa, Nika Kejva i sličnih volandovskih čudaka u koži propovjednika “rok-protestantizma”, njegov odabir instrumenata, fraze i zvukovi koje tvore aranžman, toliko karakteristično “pašu” zadatoj temi - harmoniji i melodiji da ih prosto možete “naslutiti”. Sa tekstovima je upravo suprotno. Oni se ne mogu niti naslutiti, niti posve dokučiti. Nakon početne “nostalgije” za rimom, polako, ali sigurno ulazite u zonu i ritmiku sopstvenog jezika za koju niste ni znali da postoji, dok njihov smisao postaje izazov prije za intuiciju, nego za razum, baš kao kod Dejvida Linča.

Postoji i jedna osobina, koja nema veze sa muzikom, ali koja dopunjuje doživljaj umjetničke ličnosti Kralja Čačka, a to je pristojnost. Ako se čin koji uslovljava naš dolazak na ovaj svijet podudara sa crtama naših lica, pa otuda neki djeluju začuđeno, neki usputno, neki rutinski, neki nesvakidašnje, neki divlje, neki dosadno, neki vatreno itd, “Kralj” mi djeluje kao da je iz epruvete - nekontaminiran ničim grešnim. Tako, kada je prilikom njegovog koncerta na vašaru zvanom Bear Fest, grunuo vatromet prekidajući nastup na pola pjesme, on je samo mirno sačekao da se ta stvar završi i najnormalnije nastavio tamo gdje je stao. Takva odmjerenost i dostojanstvo je imponovala, jer malo je onih koji ne bi iskoristili takav šlagort da, onako rokerski, oderu po organizatorima.

Autor je advokat

( Radovan Bato Furtula )